BIOPSYCHOLOGIA
WYKŁAD 21.11.2010
Opracowała dorota.pietrusiewicz@gmail.com
PÓŁKULE MÓZGU
W obrębie półkul rozróżnia się: korę , istotę białą , ciało prążkowane , struktury węchomózgowia oraz komory boczne mózgu.
OGÓLNA BUDOWA MIKROSKOPOWA:
- Istota szara – czyli zgrupowanie ciał komórek nerwowych oraz ich wypustek.
Tworzy warstwę zewnętrzną półkul zwaną korą lub płaszczem.
- Istota biała – czyli nagromadzenie wypustek komórek nerwowych ( włókien) ( nie ma w niej ciał komórek nerwowych ) włókna te w pułkulach wchodzą w skład dróg
odkorowych , dokorowych , asocjacyjnych i dróg spoidłowych.
Drogi odkorowe – biegną od kory do ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego i pnia mózgu np. droga piramidowa ( sterowanie ruchami dowolnymi )
Drogi dokorowe – połączenia z podkorowych ośrodków sensorycznych we wzgórzu do odpowiednich pól sensorycznych kory.
Drogi asocjacyjne – między obszarami kory, mają duże znaczenie w mechanizmach mowy , uczenia się i pamięci oraz w procesach percepcji.
Drogi spoidłowe – łączące symetryczne części kory w prawej i lewej półkuli, największą z nich jest SPOIDŁO WIELKIE.
JĄDRA PODKOROWE – skupiska istoty szarej ( ciał komórek nerwowych ) w częściach podkorowych.
NEURONY POŚREDNICZĄCE – leżą w całości na terenie ośrodkowego ukladu nerwowego.
OGÓLNA BUDOWA MAKROSKOPOWA:
Podział kory przebiega tak samo jak kości czaszki dzielimy ją na tzw. PŁATY
Wyróżniamy (podział wg. Sadowskiego):
- płat czołowy
- płat ciemieniowy
- płat skroniowy
- płat potyliczny
- oraz wyspę
Powierzchnia półkul jest pofaudowana wyróżniamy w niej uwypuklenia zwane zakrętami lub zwojami oddzielaja je bruzdy.
Obszary projekcyjne – obszary kory mózgu powiązane ze specyficznym rodzajem czucia np.
- kora wzrokowa
- kora słuchowa
- kora ruchowa
- kora czucia somatycznego
Kora asocjacyjna analizuje informacje
PRZEKAZYWANIE IMPULSÓW BIOELEKTRYCZNYCH W KOMÓRKACH, POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY NA BŁONIE KOMÓRKOWEJ.
Wnętrze większości komórek jest elektroujemne w stosunku do elektrododatniego otoczenia. Ponieważ wnętrze kom. od otoczenia oddziela błona kom. nazywa się ją SPOLARYZOWANĄ, a powstałą różnicę potencjałów POTENCJAŁEM BŁONOWYM
· - 70 mV ---- stan spoczynkowy komórki ( potencjał spoczynkowy )
Przyczyny powstawania różnicy potencjałów:
- występowanie w cytoplazmie ujemnie naładowanych anionów białkowych, ze względu na duże rozmiary cząsteczki te nie mogą wydostać się przez błonę na zewnątrz
- nierównomierne rozmieszczenie rozmieszczenie jonów Na , K i Cl między cytoplazmą , a otoczeniem.
Małe jony łatwo przechodzą przez błonę komórkową co umożliwa zmianę potencjału i w efekcie pobudzenie bądz hamowanie reakcji kom.
POMPA JONOWA (SODOWO – POTASOWA)
Pompa sodowo – potasowa jest to układ transportowy zwany antyportem, przenosi jony sodu w odwrotnym kierunku niż jony potasu.
DZIAŁANIE :
wartość progowa – najmniejsza wartość , która może pobudzić komórkę.
Na komórkę mogą też działać tzw. bodzce podprogowe, powodują lekką depolaryzację błony i zmiejszenie wartości spoczynkowej , nie powstaje wyładowanie iglicowe ( impuls )
Bodziec progowy lub nadprogowy
W wyniku działania bodzca progowego lub nadprogowego następuje depolaryzacja progowa lub nadprogowa , w wyniku różnicy potencjałów błona komórkowa zmienia swoje właściwości – powstaje potencjał czynnościowy błony komórkowej. Jony Na wpływają przez konał jonowy do komórki , pózniej otwieraja się kanały potasowe i jony K wypływają na zewnątrz. Stan ten jest utrzymywany dopóki nie zostanie osiągnięty stan hiperpolaryzacji i pozniej stan spoczynkowy.
Hiperpolaryzacja błony – zwiększenie ujemności błony kom. ( wartość poniżej stanu spoczynkowego – 70 mV )
PRAWO” WSZYSTKO ALBO NIC”-- Niezależnie od przyrostu siły bodzca wartość ampiltudy jest stała.
PRZEWODZENIE IMPULSÓW
WŁÓKNO NIEZMIELINIZOWANE
WŁÓKNO ZMIELINIZOWANE
.
Ciągłe odtwarzanie pobudzenia wg. zasady „wszystko albo nic” - potencjały nie tracą swojej wartości.
REFRAKCJA – okres niepobudliwości błony kom. W tym czasie nie można wywołać kolejnego pobudzenia.
Refrakcja może być :
- bezwzgędna
- względna – komórkę można pobudzić silniejszym bodzcem.
PRZEKAZYWANIE INFORMACJI MIĘDZY KOMÓRKAMI - SYNAPSY
Synapsa jest to rodzaj funkcjonalnego połączenia między komórkami.
Impuls dochodzi do kolbki synaptycznej. Pod wpływem pobudzenia pęcherzyk zbliża się do błony, pózniej nastepuje dyfuzja neuroprzekaznika przez błonę presynaptyczną do szczeliny synaptycznej. W błonie postsynaptycznej znajdują się receptory biochemiczne z któymi łączy się dany neuroprzekaznik.
Np.
Acetylocholina zaczyna oddziaływać na błonę prowadząc do zmiany jej właściwości. Pojawia się depolaryzacja pod wpływem neuroprzekaznika --- EPSP --- POBUDZENIOWY POTENCJAŁ POSTSYNAPTYCZNY
Po pojawieniu się pobudzeniowego potencjału postsynaptycznego :
- Depolaryzacja może zaniknąć
- Mogą pojawić się nowe porcje neuroprzekaznika , a następnie wyładowanie iglicowe.
Sumowanie czasowe – neuroprzekazniki mogą się sumować , aż do osiągnięcia wartości progowej i wyładowanie iglicowego.
HAMOWANIE POBUDZENIA – neuroprzekazniki powoduja również hiperpolaryzacje błony komórkowej powstaje IMSP – hamulcowy postsynaptyczny potencjał
Ewelina0008