Scenariusze spotkań
socjoterapeutycznych
dla grupy
w placówce opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacyjnej
1) budowanie grupy
2) umacnianie poczucia własnej wartości
Opracowanie :
Bożena Kisiel
wychowawca w Pogotowiu Opiekuńczym
Budowanie grupy
Podczas pobytu dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, podstawowym jego środowiskiem staje się grupa wychowawcza, w której przebywa niemal bez przerwy i która dla wielu jej członków staje się substytutem środowiska rodzinnego. Przed przybyciem dziecka do placówki, jego dotychczasowe środowisko społeczne (najczęściej rodziny patologiczne i dysfunkcyjne), nie zaspakajało na ogół jego podstawowych potrzeb psychicznych, było źródłem negatywnych wzorców zachowania i przeżyć emocjonalnych.
Dlatego, od sposobu funkcjonowania grupy, zależy w dużej mierze dalszy rozwój emocjonalny i społeczny każdego z jej członków. Niezmiernie ważne wydaje się wytworzenie pozytywnych więzi emocjonalnych, wzajemne poznanie się, akceptacja, tolerancja, nauka sposobów komunikowania się, umiejętność wyrażania emocji i sposobów rozładowywania napięć i konfliktów. Wszystko to możliwe jest do przyswojenia za pomocą różnego rodzaju zajęć grupowych o charakterze socjoterapeutycznym i psychoedukacyjnym i utrwalane w toku codziennych oddziaływań wychowawczych.
Realizowane cele:
o wzajemne poznanie się, integracja
o budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa
o zawarcie wstępnego kontraktu, wprowadzenie norm zachowania podczas spotkań
o doświadczenie jak funkcjonuje krąg i runda wypowiedzi
o uczenie się uważnego słuchania i doceniania innych
o zapoznanie ze sposobami komunikowania się
o rozwijanie umiejętności współpracy i współdziałania w grupie
o rozróżnianie i nazywanie uczuć
o praca nad rozwojem empatii, wśród członków grupy
Czas trwania zajęć:
Spotkania odbywają się 1 raz w tygodniu. Jedno spotkanie trwa od 1 do 1,5 godziny.
SPOTKANIE 1
Potrzebne materiały: duży arkusz papieru, kartki z bloku, flamastry, kolorowe gazety, klej, kredki, wstążeczka do związania.
1) ODCISK STOPY – na leżącym na podłodze arkuszu papieru , każdy odrysowuje
swoją stopę i wpisuje w nią swoje imię i słowo, które kojarzy się mu z zabawą, rozrywką.
2) POWITANIE – powitanie zebranych przez prowadzących, przedstawienie się prowadzących. Krótkie nawiązanie do celu spotkania. Propozycja siedzenia w kręgu na krzesełkach.
3) WITAM WSZYSTKICH KTÓRZY – prowadzący w szczególny sposób wita wszystkich tak aby każdy poczuł się powitany indywidualnie. Osoby, które w danym momencie czują się powitane niech pomachają do siebie ręką.
Witam wszystkich, którzy:....nie mieli ochoty rano wyjść z łóżka,
....lubią lody,
....mają niebieskie oczy,
....mają rodzeństwo
....urodzili się w lato
....interesują się sportem
....nie czują się jeszcze powitani.
4) BIWAK – zabawa na poznanie imion. Każdy przedstawia się swoim imieniem, dodając do niego przedmiot, który zabrałby na wspólny biwak. Rozpoczyna osoba po prawej stronie prowadzącego. Kolejna osoba po prawo, powtarza powiedziane już imiona i rzeczy i dodaje do tego swoje. Zabawę kończy prowadzący wymieniając wszystkie imiona i zabrane rzeczy.
5) OBCY NA PERONIE – prowadzący prosi by uczestnicy wczuli się teraz w role podróżnych na peronie. „Pociąg wiozący podróżnych dotarł na miejsce. Lecz oni jeszcze się nie znają. Wysiadają z pociągu. Speszeni patrzą na czubki swoich butów. Są onieśmieleni. W miarę upływu czasu, ośmielają się nieco, dostrzegają coś więcej, kolor butów innych ludzi, spodnie torby. Wyżej podnoszą wzrok, dostrzegają bluzki, twarze, uśmiechają się. Rozglądają się wokół, spostrzegają znajome twarze, niektórym podają dłoń, z innymi witają się radośnie.”
6) ŻYCIORYS NA LITERĘ – uczestnicy siedzą w kręgu. Każdy ma za zadanie ułożyć życiorys, tak, by jak najczęściej powtarzała się w nim litera rozpoczynająca jego imię. Życiorys niekoniecznie musi być zgodny z prawdą. Np. Mam na imię Zbyszek, mieszkam w Zamościu, zbieram znaczki....
7) ZOOM –Uczestnicy stoją w kręgu. Prowadzący wyciąga rękę do przodu z zaciśniętą pięścią, uniesionym kciukiem do góry. Informuje uczestników, że nauczy ich magicznego słowa, które pomoże oderwać się od smutków i zmartwień. Tym słowem jest ZOOM. Wszyscy kolejno powtarzają gest ze słowem. Pada propozycja dwukrotnego przyspieszenia tempa, potem czterokrotnego, ostatnia próba jest wykonywana najszybciej jak tylko potrafią uczestnicy.
8) MOJA WYDZIERANKA – Każdy z uczestników bierze kartkę i kredkę w kolorze, który kojarzy mu się z jego imieniem. Na środku kartki pisze swoje imię, a wokół, metodą wydzieranki z gazet nakleja to, co odpowiada jego zainteresowaniom ulubionym zajęciom, kolorom, potrawom, zwierzętom....
Na koniec każdy omawia swoją pracę i wykonujemy wspólny album.
9) RUNDKA – Dziś na zajęciach podobało mi się...
10) ISKIERKA – Iskierkę małą puszczam w krąg ,
Niech wróci do mych rąk.
SPOTKANIE 2
Potrzebne materiały: kłębek wełny, arkusz papieru.
1) ZABAWA Z KŁĘBKIEM – prowadzący rzuca do kogoś kłębek wełny przytrzymując jej koniec. Przy tym mówi: „ja mam na imię ...., witam cię ....”. Wskazana osoba odrzuca kłębek do innej , zawsze przytrzymując nić w ręku. Tworzy się pajęczyna nici. Gdy już wszystkie osoby zostaną powitane, następuje zwijanie nici, przez odrzucenie kłębka do osoby od której się go dostało i wita się ją. W ten sposób każdy zostanie powitany 2 razy.
2) RUNDKA – przyszłam dziś na zajęcia bo.... prowadzący kończy rundkę nawiązaniem do celu zajęć. Przypomina, że pracujemy nad zintegrowaniem grupy, nad tym by było nam ze sobą dobrze, byśmy chcieli sobie pomagać, rozmawiać ze sobą, uczymy się pokonywać własne słabości. Jednak aby razem czuć się dobrze, bezpiecznie i miło musimy ustalić normy, które będą obowiązywały podczas spotkań. Prowadzący proponuje normy, rozmawiamy, modyfikujemy i zapisujemy w ostatecznej formie.
Ø nie krytykujemy, nie dokuczamy sobie
Ø nie stosujemy agresji,
Ø jedna osoba mówi, reszta słucha,
Ø mówimy o sobie „ja”, mówimy do siebie po imieniu
Ø wypowiadamy się we własnym imieniu.
Ø współpracujemy, współdziałamy.
Ø zachowujemy dyskrecję.
3) OŚMIORNICA - osoby stoją w kręgu jedna za drugą, chwytają się za biodra, próbują usiąść na kolanach osobie z tyłu. Jednocześnie na jej kolanach siada osoba z przodu. Próba przejścia kilku kroków w przysiadzie.
4) GŁUCHY TELEFON – siedzimy w kręgu, osoba siedząca jako pierwsza, przekazuje szeptem osobie siedzącej obok informację, którą ta przekazuje następnej itd.. Informacja powinna zawierać 10 do 15 słów. Przekazana inf. wraca do nadawcy, który wypowiada ją głośno lub zapisuje. Porównujemy wersję pierwotną z ostateczną. Czy różniły się od siebie, pod względem znaczenia czy słownictwa?
5) ZAGŁUSZACZ – Grupa dzieli się na 3 równe zespoły. „Nadajniki” wymyślają krótkie hasło, które próbują przekazać „Odbiornikom”, stojącym po przeciwnej stronie sali. Zadaniem „Zagłuszaczy” stojących w środku jest uniemożliwić odbiór informacji okrzykami i ruchami rąk. Zespoły zamieniają się rolami, aż każdy będzie w jednej z trzech ról. Omawiamy w której roli czuliśmy się najlepiej.
6) REPORTER – dobieramy się parami; osoba A zadaje osobie B pytania, które mają jej dostarczyć wiedzy ożyciu rozmówcy, i stara się zapamiętać jak najwięcej szczegółów. Po 5 min. następuje zmiana. Potem te osoby które chcą , przedstawiają swoich partnerów. Tu można dodać, że przekazujemy tylko informacje pewne, usłyszane, bez własnych ocen i komentarzy.
7) OGRÓDEK – otrząśniemy się ze złych przyzwyczajeń, kręcimy głową, ramionami, biodrami, potrząsamy rękoma, podskakujemy, kopiemy nogą liście na niby. Kiedy opadły z nas złe przyzwyczajenia zgarnijmy je na kupkę, ulepmy z nich kulę, odłóżmy na bok, wykopmy szpadlem dołek i zakopmy je. Teraz mocno udepczmy ziemię, posiejmy na niej trawę i posadźmy kwiatek.
8) RUNDKA – dokończ zdanie: „dzisiejsze spotkanie było dla mnie...”
9) ISKIERKA – patrz punkt. 10 spotkanie 1.
SPOTKANIE 3
Potrzebne materiały: obrazek, puzzle, gazety, taśma papierowa, kłębek wełny
Przebieg spotkania:
1) RUNDKA – „Najprzyjemniejsze w tym tygodniu było dla mnie to, że ...”
2) GOOFY – uczestnicy poruszają się swobodnie po sali z zamkniętymi oczami. Dłonie trzymają przed sobą niby zderzaki. Wskazana przez prowadzącego osoba jest Goofym. Każdy z uczestników zabawy, przy zderzeniu z inną osobą pyta : „Goofy ?”. Jeśli nie jest Goofym odpowiada twierdząco „Goofy”, jeśli zaś nim jest, nic nie mówi, milczy. Wówczas osoba pytająca otwiera oczy, staje za Goofym i razem krążą po sali. W ten sposób tworzy się milczący pociąg, który porusza się aż wszyscy do niego wsiądą.
3) ŁAŃCUCH MIMÓW – 4-5 uczestników wychodzi z sali (chętni). Reszta grupy wraz z osobą prowadzącą wymyśla czynności, które ci uczestnicy będą naśladować, np. wykręcanie numeru telefonu po wcześniejszym znalezieniu go w książce telefonicznej, sianie kwiatów w ogródku po skopaniu ziemi i zlaniu jej wodą. Prosi się pierwszą osobę z korytarza i tłumaczy co ma odegrać, poczym prosi się drugą osobę, która ogląda czynności pokazywane przez pierwszą osobę, a następnie powtarza je przed trzecią osobą poproszoną z korytarza itd. Do czasu aż wszystkie osoby z korytarza naśladują tę czynność. Wtedy porównujemy ostatnią odegraną scenkę z jej oryginałem.
4) CEBULA – stajemy w dwóch współśrodkowych kręgach, twarzami do siebie.
Osoba z kręgu środkowego opowiada sobie na przeciwko ostatni, zapamiętany sen. Następnie krąg zewnętrzny robi krok w prawo i osoby stojące naprzeciwko witają się ze sobą, jak z dawno nie widzianym przyjacielem. Potem znów krok w prawo i bawimy się w lustro lub składamy sobie życzenia imieninowe
5) SŁOWNI MALARZE –na korytarz wychodzi inne 4-5 osób (chętni). Podobnie jw. osoba pierwsza musi osobie drugiej, a ta kolejnej, przekazać informację. Tym razem jest to słowny opis zdjęcia lub obrazka. Na koniec porównujemy opis ostateczny z oryginałem..
W obu ćwiczeniach, osoby obserwujące nie powinny się odzywać, okazywać emocji, podpowiadać. Na koniec zadajemy pytania Mimom i Malarzom:
· w której sytuacji czuli się lepiej, przekazując czy odbierając informacje?
· czy mieli trudność z zapamiętaniem opisu ?
· co było łatwiej zapamiętać, komunikat słowny czy bezsłowny ?
Prowadzący informuje że w życiu codziennym także posługujemy się komunikacją słowną i bezsłowną ( odpowiednio werbalną i niewerbalną ). Gestykulacja, wymachiwanie pięścią, cisza, mina, kontakt wzrokowy, postawa ciała są formą przekazania informacji inną niż mówienie. O skutecznej komunikacji mówimy wtedy, gdy odbiorca rozumie sytuację tak, jak zamierzył nadawca. Bywa też, że niezbyt uważnie słuchamy tego, co się do nas mówi, przekazując informację dalej, przekręcamy wypowiedzi, osądzamy, oceniamy zarówno mówiącego jak i treść słów. Przekaz zmienia wówczas swój sens i często w ten sposób powstaje plotka.
6) DOMEK Z GAZET – praca w dwóch podgrupach. Do budowli wykorzystujemy stare gazety, z których skręcamy cienkie rurki. Posłużą one do konstrukcji. Pomocna do tego będzie też papierowa taśma klejąca.
Na koniec omawiamy prace,
· czy wszyscy byli zaangażowani w jakieś czynności?
· czy ktoś kierował pracą?
· kto był architektem, czy wykorzystywał rady innych?
7) RUNDKA – każdy wypowiada się na temat, czy woli pracować w grupie czy sam?
8) ZABAWA Z KŁĘBKIEM – odrzucając kłębek do kogoś z kręgu należy dokończyć zdanie: „ dziękuję ci za to że.....”, lub „ razem łatwiej jest...”.Utworzoną pajęczynę z wełny, rozcinamy na środku po to, by każdy miał kawałek dla siebie.
SPOTKANIE 4
Potrzebne materiały: arkusz papieru, flamastry, stare gazety, nagranie z wesołą, taneczną muzyką
TERMOMETR NASTROJU – rysujemy na kartonie skalę od +50 do –50. Każdy uczestnik określa swój nastrój w chwili rozpoczęcia spotkania i wpisuje swoje imię na odpowiednim miejscu skali. Termometr wieszamy na widocznym miejscu.
1) TIK – TAK - prowadzący podaje jakiś przedmiot, np. maskotkę, osobie po prawej stronie, mówiąc „ to jest Tik”. Gracz pierwszy pyta „ co?” , rozpoczynający odpowiada „ Tik”. Dziecko podaje ołówek dalej mówiąc, „ to jest Tik”. Gracz drugi pyta pierwszego „ co?” i pierwszy zwraca się do prowadzącego „ co?”. Za każdym razem pytanie „ co?” musi powrócić do prowadzącego, a odpowiedź „ Tik” musi po kolei powrócić do osoby trzymającej przedmiot, zanim zostanie podany dalej. Zabawa ta ćwiczy koncentrację uwagi.
2) TUNEL OCZU I RĄK – Uczestnicy dzielą się na 2 grupy, które stają naprzeciwko siebie, tworząc szpaler z rękoma na barkach. Każdy po kolei przechodzi przez szpaler. Następnie rzędy rozsuwają się i każdy przechodzi przez rozsunięty szpaler, jest odprowadzony wzrokiem uczestników od początku do końca. Na koniec omawiamy ćwiczenie:
· jak przechodzący czuli się w obu sytuacjach?
· czy to ćwiczenie było łatwe czy trudne?
· które ćwiczenie było trudniejsze?
3) NAZWIJ UCZUCIE – określ nazwy emocji, które towarzyszą opisanym sytuacjom:
Ø chłopak, który ci się podoba proponuje ci pójście do kina
Ø nagle zauważasz, że ktoś bije twojego kolegę
Ø dostałaś 1, choć uczyłaś się do klasówki
Ø ktoś ukradł ci rower
Ø nauczyciel pochwalił cię przy całej klasie za dobrze zrobioną pracę domową
Ø &#...
coolsister