Bohiń.doc

Bohiń

W książce „Bohiń” został powołany do życia barwny świat litewskiej puszczy i małego dworku, małomiasteczkowej plebanii. Akcja powieści dzieje się na Litwie dwanaście lat po upadku powstania styczniowego. Powieść jest powrotem do odległej przeszłości, kiedy jeszcze narrator nie istniał na świecie. Bohiń jest to małe miasteczko otoczone borami, z których dobiegają dziwne i straszne dźwięki. Nikt nie próbuje poznać tajemnicy borów, ludzie boją się zapuszczać w leśne ostępy z obawy przed mocami, które mogą się tam gnieździć. Ludzie tłumaczą, że te dziwne odgłosy, to budzące się rojsty (mokradła) lub szloch Scickelgrubera, płaczącego nad swoimi grzechami. Ludzie żyją wśród tej przyrody, ale strach jest silniejszy niż ciekawość. Czują się jednak częścią tej otaczającej ich cudownej, niezwykłej natury, która wprawdzie budzi strach, ale jest stała i niezmienna od wieków. Rzeka Wilia dzieli bory na dwie części, ta druga część jest nieznana, bo jeszcze nikt się tam nie zapuścił. Specyfika tego zakątka na ziemi przyciąga tu ludzi różnych narodowości i wyznań. Obok siebie w zgodzie żyją Polacy, Litwini, Białorusini, Żydzi, Rosjanie, Ukraińcy, Karaimi, wyznawcy Jehowy, Czciciele Dewajtisa i Peruna, katolicy i prawosławni, i wszyscy ci, którzy uciekając przed krzywdą, niesprawiedliwością znajdują schronienie w rojstach. Umieją nawzajem się szanować, są tolerancyjni dla swoich poglądów, tradycji, przekonań.
Pierwszoosobowy narrator tak samo wyraziście rysuje świat wartości swoich bohaterów, jak ich namiętności, wnikliwie opisuje świat wewnętrzny ludzi uwikłanych w sprzeczne uczucia i tęsknoty. Dzięki temu powieść staje się studium psychologicznym dzikiej i subtelnej, tragicznej i wzniosłej miłości panny Konwickiej i młodego Żyda, jej skrytego wielbiciela, byłego powstańca styczniowego. Bohaterkę poznajemy w dniu 30 urodzin. Kobieta jest w bardzo niewdzięcznym momencie życia – nie utożsamia się z miejscem, w którym egzystuje, tkwi w apatycznej jej zdaniem Bohini. Grożące jej staropanieństwo dodatkowo jeszcze potęguje uczucie niepowodzenie. Jednakże z czasem, życie panny Heleny ulega zmianie – bohaterka będzie w sytuacji granicznej, która zrujnuje jej cały zorganizowany świat. Tą sytuacją będzie właśnie związek z Eliaszem Szyrą. Żyd posiada ciekawą, romantyczną i wrażliwą osobowość, w życiu doświadczył bardzo wielu przygód, ale zawsze powracał do Bohini, bo nie potrafił żyć gdzie indziej. Narrator ukazuje poszczególne stadia narastania uczucia, bezradność obojga wobec pragnień i równą bezradność wobec barier klasowych, religijnych i narodowościowych.
Osoba opowiadająca tę historię bardzo mało wie o swej rodzinie, zatem tworzy ją, wymyśla jej historię, opowiada o babce i jej romansie, w wyniku którego na świecie pojawił się jego ojciec. Nie poznał on Marii, matki Heleny i nie umie wytłumaczyć, z jakiego powodu pogrzebano koło drogi w zwyczajnym grobie wyłożonym tylko darnią. Z jednej strony odtwarza bardziej domniemane niż rzeczywiste dzieje duchowe swojej babki, szlacheckiej dziewczyny, a z drugiej strony podkreśla fikcyjność tej wędrówki w przeszłość. Osoba panny Heleny, jej uroda, jej intrygująca osobowość i w końcu jej związek to fikcja literacka, nałożona na słabe wspomnienia narratora. Narrator przedstawia wydarzenia lecz na niektóre z nich nie potrafi wpłynąć, jak chociażby na fakt, że jego babka pokochała Żyda Eliasza, który był następnie dziadkiem narratora. Zabił go ojciec Heleny.