METODY NAUCZANIA
I FORMY PRACY:
Referat na posiedzenie szkoleniowe RP
Nauczanie to wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności, czyli kierowanie procesem uczenia się.
Uczenie się jest to proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych.
Organizacja nauczania posiada bardzo dawne tradycje, sięgające czasów starożytnej Grecji i Rzymu.
W Grecji propagatorami nauczania i równocześnie nauczycielami byli sofiści z Pitagorasem na czele oraz działający w tym samym czasie w Atenach Sokrates.
Sokrates był twórcą podstawowych metod nauczania:
§ Elenktycznej, czyli zbijania, polegającej na doprowadzeniu do absurdu fałszywej tezy przeciwnika poprzez potraktowanie jej w sposób poważny, a następnie zmuszanie go pytaniami do wyciągania z tej tezy wniosków tak długo, aż doprowadzą one do twierdzenia sprzecznego z twierdzeniem powszechnie uznanym lub z samą tezą pierwotną.
§ Majeutycznej, zwanej sztuką położniczą lub wspólnego poszukiwania, znanej dziś jako metoda heurystyczna.
§ Indukcyjnej, której celem było zdobywanie wiedzy pewnej i rzetelnej.
Nauczanie jest procesem możliwym pod warunkiem, że oba podmioty w nim uczestniczące – nauczyciel i uczeń, w równym stopniu zainteresowane są osiągnięciem wyznaczonych zadań programowych.
Realizacji tego celu służą stosowane w procesie kształcenia metody nauczania oraz formy pracy.
Termin „metoda” pochodzi od greckiego słowa methodos, co znaczy badanie, sposób badania, droga dochodzenia do prawdy.
Metoda kształcenia jest to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów.
Stosowane we współczesnej szkole metody nauczania podzielić można na pięć zasadniczych grup:
1. Metody podające
2. Metody problemowe
3. Metody eksponujące
4. Metody programowane
5. Metody praktyczne.
13
PODZIAŁ METOD NAUCZANIA:
PODAJĄCE PROBLEMOWE EKSPONUJĄCE PROGRAMOWANE PRAKTYCZNE
· Wykład problemowy
· Film
· Sztuka
teatralna
· Ekspozycja
· Pokaz
połączony z przeżyciem
· Wykład
· Wykład konwersatoryjny
· Ćwiczenia przedmiotowe
· Ćwiczenia laboratoryjne
· Ćwiczenia produkcyjne
· Metoda projektów
· Metoda przewodniego tekstu
informacyjny
· Pogadanka
·
· Klasyczna metoda problemowa
· Opowiadanie
· Opis
· Prelekcja
· Anegdota
· Aktywizujące
· Odczyt
· Objaśnienie
lub wyjaśnienie
o Symulacyjne
o Decyzyjne
o Psychologiczne
· Z użyciem komputera
· Z użyciem maszyny dydaktycznej
· Z użyciem podręcznika programowanego
ü Metoda przypadków
ü Metoda sytuacyjna
ü
o Związana z wykładem
o Okrągłego stołu
o Wielokrotna
o Burza mózgów
o Panelowa
o Metaplan
ü Inscenizacja
ü Gry dydaktyczne
ü Seminarium
ü Dyskusja dydaktyczna
Typowe metody podające (metody asymilacji wiedzy) to:
- Wykład informacyjny
- Pogadanka
- Opowiadanie
- Prelekcja
- Anegdota
- Odczyt
- Objaśnienie lub wyjaśnienie.
Wykład polega na bezpośrednim lub pośrednim przekazywaniu wiedzy jakiemuś audytorium.
Aktywne uczestniczenie w wykładzie wymaga od słuchaczy dużego wysiłku i znacznej dojrzałości umysłowej. Z tego względu stosowany może być sporadycznie w gimnazjum, częściej w szkołach ponadgimnazjalnych i stanowi jedną z podstawowych metod nauczania w szkołach wyższych.
Typowe dla wykładu elementy to przekazanie informacji w sposób systematyczny i logicznie konsekwentny.
Wykładowca powinien treść wykładu wiązać umiejętnie z życiem, dobierać trafne i interesujące przykłady, starannie się wysławiać.
Wykład nie powinien również być zbyt długi.
Wykład informacyjny to taki, w którym teść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej do zapamiętania postaci.
Pogadanka polega na rozmowie nauczyciela z uczniami, przy czym nauczyciel jest w tej rozmowie osobą kierującą.
Zmierzając do osiągnięcia zaplanowanego celu stawia uczniom pytania, na które oni z kolei udzielają odpowiedzi.
Pogadanka może służyć:
- Przygotowaniu uczniów do pracy na lekcji
- Zaznajamianiu ich z nowym materiałem
- Systematyzowaniu i utrwalaniu wiadomości.
Opowiadanie to przedstawienie jakiejś akcji, rzeczywistej lub fikcyjnej, która przebiega w określonym czasie.
Jego celem jest zaznajomienie uczniów z pewnymi rzeczami, zjawiskami, wydarzeniami lub procesami w formie ich słownego opisu.
Opowiadanie wdraża uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych faktów oraz uczy poprawnego wyrażania myśli.
Opis jest najprostszym sposobem zaznajamiania uczniów z nieznanymi im bliżej osobami, rzeczami, zjawiskami przyrody, krajobrazami geograficznymi, wydarzeniami historycznymi itp.
Zalecany jest zarówno wtedy, gdy nie ma możliwości zastosowania odpowiedniego pokazu, jak i przede wszystkim wtedy, gdy opisowi towarzyszy pokazywanie opisywanych przedmiotów lub ich modeli czy rysunków.
Anegdota to zwięzłe opowiadanie, często z życia znanej osobistości, zamknięte zabawną i zaskakującą puentą.
Jej celem jest rozbudzenie ciekawości poznawczej, zachęcenie uczniów do samodzielnego zdobycia większej ilości informacji na dany temat oraz ułatwienie zapamiętania pewnych faktów.
Prelekcja to odmiana wykładu o treści popularnonaukowej.
Odczyt to również jedna z odmian wykładu. Metoda ta polega na zreferowaniu treści przygotowanych na piśmie.
Objaśnienie lub wyjaśnienie to tłumaczenie polegające na wyprowadzeniu uznanego z góry twierdzenia z innych, wcześniej już znanych, w skończonej liczbie kroków.
Stosowane w nauczaniu metody problemowe to:
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- klasyczna metoda problemowa
- metody aktywizujące:
ü metoda przypadków
ü metoda sytuacyjna
ü inscenizacja
ü gry dydaktyczne
ü seminarium
ü dyskusja dydaktyczna
Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego, jego pojawiania się, kierunków i sposobów jego rozwiązywania oraz konsekwencji wynikających z tego rozwiązania.
Wykład konwersatoryjny polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy lub z wykonywaniem przez nich odpowiednich zadań teoretycznych lub praktycznych.
Przekazywana słuchaczom wiedza znajduje bezpośrednie zastosowanie w ich działaniu i dlatego łatwiej ją przyswajają.
Klasyczna metoda problemowa polega na:
...
chojnacka.k