w warunkach przedszkolnych pojawiają się problemy.docx

w warunkach przedszkolnych pojawiają się problemy - tendencje do unikania spontanicznych kontaktów, kłopoty w podtrzymywaniu najprostszej rozmowy, powtarzanie się w wypowiedziach, dziwne nieprzystające do tematu rozmow wypowiedzi, skłonności do schematycznego zachowania się, kłopoty z przstosowaniem się do grupy. Częste są też problemy z odpowiedzią emocjonalną - agresja, złość, hiperaktywność. Dziecko takie wygląda jakby było w swoim własnym świecie, nie potrafi się skoncentrować. Atutami takiego dziecka mogą być: wczesne rozpoznawanie liter i cyfr, łatwość zapamiętywania faktów, informacji.

Kryteria diagnostyczne i definicja

ZA charakteryzują następujące cechy:

1. Jakościowe upośledzenie interakcji społecznych objawiające się przynajmniej w jednej z następujących dziedzin:

 - upośledzenie rożnego rodzaju czynności pozawerbalnych, regulujących interakcje społeczne,

 - niezdolność do nawiązywania odpowiednich do wieku kontaktów z rówieśnikami

 - brak spontanicznego szukania okazji do dzielenia się z innymi ludźmi swoimi doświadczeniami,

 - brak wzajemności w kontaktach społecznych lub emocjonalnych.

2. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i czynności, objawiające się przynajmniej w dwóch następujących dziedzin:

 - zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań,

 - niezmienne trzymanie się określonych, niefunkcjonalnych zachowań rutynowych, czy rytuałów,

 - stereotypowe lub powtarzające się manieryzmy w zachowaniu lub zainteresowanie elementami przedmiotów.

Zachowania te w znacznym stopniu wpływają negatywnie na funkcjonowanie społeczne dziecka lub inne jego zachowanie. Ponadto dziecka z ZA nie mogą występować poważne opóźnienia rozwojowe w funkcjach poznawczych, adaptacyjnych, zainteresowania środowiskiem, umiejętności samodzielnego radzenia sobie czy ogólnego rozwoju mowy.

Szwedzki badacz Gillberg zaproponował 6 kryteriów diagnostycznych dla tego zaburzenia, na podst. DSM-IV, oddających unikalny charakter tego zaburzenia.

1. Zaburzenia funkcji społecznych z towarzyszącym mu dużym egocentryzmem; w takich dziedzinach jak;

- niezdolność do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami,

- brak chęci do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami,

- słaba znajomość kodów społecznych,

- nieadekwatne reakcje społeczne i emocjonalne.

 
2. Ograniczone zainteresowania i aktywności, w tym :

 
- bardziej zapamiętane niż zrozumiane,

 - wyłączanie innych zainteresowań,

 - przywiązanie do powtórzeń.

3. Powtarzające się zachowania rutynowe lub rytuały:

 
- narzucane sobie

 - narzucane innym.

4. Cechy dotyczące języka i mowy takie jak ;

 
- możliwe, choć nie obserwowane w sposób ciągły, opóźnienie wczesnego rozwoju mowy,

 - na pozór perfekcyjnie opanowane funkcje ekspresyjne języka,

 - dziwna prozodia, szczególne cechy głosu,

 - upośledzenie rozumienia, obejmujące złą interpretację znaczeń dosłownych i ukrytych

5. Problemy z komunikacją pozawerbalną, obejmujące:

 
- ograniczony zakres gestów,

 - niezdarny język ciała,

 - ograniczony zakres lub niewłaściwe stosowanie mimiki

 - szczególne, ‘sztywne’ spojrzenie,

 - trudności w utrzymaniu bliskiego kontaktu fizycznego.

6. Niezgrabność ruchowa.

Objawy u małych dzieci (0-3 r.ż.):

· Brak dzielenia wspólnego pola uwagi
· Brak lub nieadekwatna reakcja na imię
· Brak proszenia o coś
· Brak wskazywania palcem
· Brak lub ograniczona gestykulacja
· Częste napady złości
· Fiksacje
· Nadwrażliwość na bodźce
· Niezdarność ruchowa
· Obojętność
· Późny rozwój mowy (słowo – 16 miesięcy, fraza – 24 miesiące)
· Silny opór na zmiany
· Sztywność i dziwaczność zachowania
· Zaburzenia zabaw symbolicznych

Terapia

Historyjki społeczne

Jak pracować z dzieckiem wykorzystując historyjki z życia wzięte?

1. Należy wybrać historyjkę, która jest bliska doświadczeniu dziecka.
2. Sprawdzić, czy jej treść jest adekwatna do sytuacji dziecka (np. czy opisane w historyjce osoby to rzeczywiście te, które dziecko spotyka w takiej sytuacji; czy w przedszkolu pani proponuje dziecku określoną zabawę opisaną w historyjce itp.).
3. Sprawdzić, czy słownictwo, długość i ilość zdań, wielkość czcionki są adekwatne do możliwości dziecka.
4. Historyjkę można czytać z dzieckiem wielokrotnie, opowiadać mu ją, ilustrować rysunkami wyciętymi z książeczek i czasopism, zdjęciami zrobionymi dziecku w sytuacjach opisanych w historyjce lub zdjęciami osób, miejsc, przedmiotów, czynności w niej występujących.
5. Sprawdzać (dyskretnie) czy dziecko postępuje zgodnie z informacjami zawartymi w historyjce. W miarę potrzeb można się odwołać do konkretnej historyjki (np. „zobacz, zrobiłeś zakupy, poczytajmy, czy to było tak, jak w naszej historyjce”).
6. Z przerobionych z dzieckiem historyjek można tworzyć albumy (zbiory) dla własnego dziecka (coś w rodzaju własnej książeczki dziecka).

METODA PAULA DENNISONA

Metoda Knill'a

Metoda Opcji

To intensywna terapia dzieci i dorosłych z autyzmem i zaburzeniami z jego spektrum, syndromem Aspergera, PDD oraz innymi trudnościami rozwojowymi, nauczana w Amerykańskim Centrum Terapii Autyzmu w Sheffield, Massachusetts.

To metoda opracowana przez rodziców dla rodziców oraz profesjonalistów. Uczy jak opracować i wdrożyć domowy, skoncentrowany na dziecku program terapeutyczny. Program Son-Rise zakłada, że to rodzice są dla dziecka najlepszym źródłem informacji więc  program edukacyjny jest ukierunkowany nie tylko na dzieci, ale również na rodziców.  Rodzice uczeni są konkretnych narzędzi dotyczących edukacji i postawy oraz technik pomocnych w tym, aby być jak najbardziej efektywnym nauczycielem oraz terapeutą jakiegokolwiek dziecko może mieć. Umożliwia to dziecku wyjątkowe postępy we wszystkich obszarach nauki, rozwoju, komunikacji i zdobywaniu różnych umiejętności.

Zasady oraz działania stosowane w programie Son-Rise:

- dołączanie do  rytualistycznych i powtarzających się zachowań dziecka, które daje klucz do rozwiązania tajemnicy tych zachowań i ułatwia kontakt wzrokowy, rozwój socjalny i włączenie się do zabawy z innymi;
- używanie własnej motywacji dziecka, które doskonali jego proces nabywania wiedzy i buduje fundament pod edukację oraz nabywanie innych umiejętności;
- nauka poprzez zabawę interaktywną, owocującą efektywną i sensowną socjalizacją oraz postępami w interakcji;
- okazywanie entuzjazmu, energii i ekscytacji, które zwraca uwagę dzieci oraz budzi w nich stałą chęć do nauki i kontaktu;
- optymistyczne i wolne od sądów nastawienie podnoszące  w dzieciach do maksimum poziom uwagi,  radości i życzeń;
-  usytuowanie rodzica  jako najważniejszego i trwałego fundamentu  - co prowadzi do najbardziej spójnej i konsekwentnej koncentracji odnośnie terapii, inspirowania dziecka i jego edukacji;
- stworzenie bezpiecznego, wolnego od zakłóceń obszaru do zabawy i pracy, które daje optymalne środowisko dla nauki i rozwoju.

Przegląd zasad opracowanych przez Kaufmann’ów postępowania w poszczególnych obszarach zaburzeń:                              :
„- dzieci z ograniczonymi zdolnościami mowy lub niemówiące
- dzieci  z zachowaniami autostymulującymi 
- dzieci z szerokim zakresem słownictwa i mówiące całymi zdaniami, ale z ograniczoną zdolnością używania mowy w sytuacjach społecznych
-  agresja (krzyk, płacz, uderzanie, rzucanie przedmiotami)
- dzieci niechętne lub niezdolne do udziału w codziennej aktywności (np. mycie zębów, korzystanie z toalety, higiena osobista, przygotowywanie posiłków, ubieranie się)

Metoda Weroniki  Sherbourne.

PROGRAM EDUKACYJNO  -  TERAPEUTYCZNY   DLA  DZIECKA  AUTYSTYCZNEGO 

     Opracowała  mgr Elżbieta Konopacka 

     I ETAP  -  Przygotowanie do nauki

1.      Obserwacja -       nawiązanie kontaktu na dostępnym dla dziecka poziomie;

o        ustalenie poziomu funkcjonowania w zakresie wszystkich sfer;

2.      Niedyrektywna Terapia Zabawowa – spontaniczne wyrażanie własnych przeżyć;

o        naśladowanie, odwzorowywanie czynności;

3.      Rozwinięcie poczucia bezpieczeństwa i redukcja poziomu lęku – oddziaływanie na sferę zmysłów;

o        wykorzystanie w zabawie wody, piasku i innych tworzyw;

4.      Rozpoznanie i eliminowanie  niepożądanych form zachowania ( agresja, stereotypie, negatywizm ) na korzyść celowych działań – manipulacja różnymi materiałami;

o        zabawy ruchowe;

o        sensowne interakcje;

o        elementy muzykoterapii;

5.      Wdrażanie do konkretnych zadań – wpływanie na funkcje percepcyjno – motoryczne;

o        wyrównywanie deficytów rozwojowych;

o        stopniowe przechodzenie do zabaw tematycznych.

     II  ETAP  -  Rewalidacja indywidualna

1.      Zaradność i samoobsługa :

o        rozbieranie i ubieranie ( wkładanie luźnej bielizny, bluzek, koszul, spodni bez konieczności zapinania );

o        wkładanie, zdejmowanie i ustawianie w odpowiednim miejscu obuwia ( bez samodzielnego sznurowania i wiązania );

o        mycie rąk z zachowaniem kolejnych etapów tej czynności, odkręcanie i zakręcanie kranów;

o        sygnalizowanie i realizowanie potrzeb fizjologicznych;

o        otwieranie i zamykanie drzwi ( bez używania kluczy );

o        posługiwanie się przedmiotami codziennego użytku przeznaczonymi do utrzymania higieny osobistej, układanie zabawek i przyborów na określonym miejscu;

o        poprawne spożywanie pokarmów ( gryzienie i żucie, posługiwanie się łyżką );

o        poprawne siedzenie przy stole.

UWAGA :  Zdobywanie umiejętności i nawyków odbywać się musi w sytuacjach naturalnych, każda czynność powinna być podzielona na drobne elementy, których dziecko się uczy w zależności od poziomu wyjściowego i indywidualnych możliwości. Początkowo dziecko obserwuje wykonywanie czynności przez nauczyciela, potem wspólnie z nim wykonuje określony etap czynności, a następnie wykonuje ją przy pomocy lub samodzielnie. Ważne jest wykorzystywanie różnych form graficznego rejestrowania zachodzących w dziecku zmian. 

2.      Zachowania społeczne :

o        kształtowanie poczucia tożsamości, więzi z otaczającą dziecko rzeczywistością;

o        wzmacnianie poczucia „ja”;

o        zdobycie podstawowej orientacji w otaczającej dziecko rzeczywistości;

o        rozpoznawanie swojego imienia;

o        poznawanie rzeczy i dźwięków;

o        nawiązanie kontaktu z nauczycielem;

o        praktyczne poznanie pomieszczeń szkolnych (korytarz, łazienka, szatnia, sala gimnastyczna );

o        klasa – urządzenie klasy, zabawki, przybory szkolne;

o        przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w klasie;

o        ulubione zabawki i zabawy dziecka;

o        droga do szkoły – wdrażanie do prawidłowego zachowania się na ulicy; przechodzenie przez jezdnię w wyznaczonych miejscach;

o        zmysłowe poznanie zmian zachodzących w przyrodzie ( jesień – zmiany koloru liści, opadanie ich, deszcz, zbieranie liści, kasztanów; zima – poznanie śniegu i lodu, dokarmianie ptaków; wiosna – pąki, pierwsze kwiaty, liście. )

UWAGA : Naśladowanie aktywności własnej dziecka prowadzi do nawiązania kontaktu z nauczycielem, skupia uwagę dowolną dziecka i uczy odbioru stanów uczuciowych.

Rozwijanie poczucia tożsamości odbywa się m.in. z zastosowaniem techniki W. Sherborne i „ Programów Aktywności” Ch. Knillów opartej na poznaniu własnego  ciała poprzez ruch traktowany jako środek do tworzenia poczucia bezpieczeństwa i wzajemnych interakcji z dorosłymi i dziećmi. Kształtowanie umiejetności nawiązywania kontaktów z rówiesnikami i rozwijanie form współżycia w grupie szkolnej odbywa się poprzez zabawy zespołowe ruchowe, tematyczne i konstrukcyjne przy wspólnym korzystaniu z pomocy i sprzętu dydaktycznego.

Umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych kształtowany jest poprzez naukę właściwego wyrażania swoich stanów emocjonalnych i sygnalizowanie potrzeb ( słowem, mimiką, gestem ) oraz zaspokajanie ich w odpowiednim miejscu i czasie w sposób społecznie akceptowany.

Kształtowanie właściwej postawy wobec kolegów i dorosłych, szacunku dla mienia – odbywa się jedynie w warunkach naturalnych i przez praktyczne działanie.

...