Podstawy Zarządzania wykład 3
Temat: Teorie zarządzania z punktu widzenia stosunków międzyludzkich.
TEORIA X (McGregor)
Tradycyjny pogląd tzw. Klasyków naukowej organizacji pracy, który zakładał, że pracownik:
1. Unika pracy i jeśli może, uchyla się od obowiązków
2. Powinien być stale kierowany, kontrolowany, pobudzany systemem kar i nagród
3. Nie ma ambicji aby to, co robi, wykonywać jak najlepiej, unika odpowiedzialności
TEORIA Y
Nowoczesna teoria organizacji bazuje na human relations oraz integracji pracownika z organizacją (McGregor).
Założenia teorii Y:
1. Człowiek pracuje chętnie, ponieważ wydatkowanie energii fizycznej i umysłowej jest jego naturalną potrzebą
2. Człowiek dąży do samodzielności, stosuje samokontrolę, realizuje cele i zadania w miejscu pracy
3. Realizacja zadań spełnia rolę pozytywnej motywacji, a skuteczność pracy jest odczuwana jako samorealizacja, działanie zgodne z osobistymi zamierzeniami
4. Przeciętny pracownik, a nie tylko wyjątkowy, chętnie przyjmuje i wykonuje swoje obowiązki i podejmuje nowe, wykazując inicjatywę
5. Zdolność wykonywania zadań wymagających wyobraźni, pomysłowości i twórczości nie jest zjawiskiem rzadkim, lecz często spotykanym
6. Intelektualne możliwości pracownika, w obecnych warunkach, nie są niestety w pełni wykorzystane
TEORIA Z
Twórca A. Maslov, lata 60-te, rozwinięcie W.G.Ouchi, lata 70-te). Wg R.L.Gardinera teoria integracji adaptacyjnej, która polega na utożsamianiu celów indywidualnych pracownika z zadaniami organizacji. Teoria przeciwstawna teorii X oraz Y.
Zakłada, że:
1. Osobowość człowieka jest dynamiczna i podatna na zmiany otoczenia
2. Człowiek w zależności od zmian odczuwa różne potrzeby i inaczej reaguje na te same bodźce w zależności od sytuacji
3. Człowiek nie jest bierny (teoria X) ani aktywny (teoria Y). Ten sam człowiek jako producent lub dystrybutor nie chce zmian, ale jako konsument domaga się nowości.
TEORIA L
Wiąże się z postawą nieinterwencji (od francuskiego terminu laissez-fairc)-co upadło, niech leży, samo się rozwiąże, czas pokaże.
Teoria Z na tle współczesnych koncepcji zarządzania: (humanitaryzm; produktywność)
humanocentryzm
Produktywność
Szkoła ilościowa
Dynamiczny rozwój modelowania matematycznego i metod ilościowych oraz pewne możliwości wykorzystania tych narzędzi w organizacji i zarządzaniu wpłynęły na rozwój szkoły ilościowej, której strategicznym obszarem działalności w organizacji jest podejmowanie optymalnych decyzji kierowniczych. Decyzje te są istotą zarządzania i od nich (zgodnie z zasadą koncentracji Lorenza) zależy los organizacji. Ze szkołą ilościową wiąże się rozwój teorii podejmowania decyzji i badań operacyjnych. Modele matematyczne służą do rozwiązywania problemów prognozowania, programowania, planowania, koordynowania i wielu innych działań kierowniczych. Obecnie modele matematyczne i symulacyjne służą do rozwiązywania problemów prognozowania, programowania, planowania, koordynowania i wielu innych działań kierowniczych. Obecnie modele matematyczne i symulacyjne służą w organizacjach wytwórczych do rozwiązywania problemów transportowych, alokacyjnych, sterowania przepływem produkcji i innych. Szkoła ilościowa współcześnie dysponuje licznym zbiorem metod i technik organizatorskich.
Porównanie zasad kształtowania pracy w podejściu klasycznym i socjologicznym:
Zasady Taylora:
a) każde zadanie można wykonać za pomocą jednej, najlepszej metody
b) twórca najlepszej metody jest przełożony, a nie wykonawca
c) na wydajność pracy mają wpływ wyłącznie czynniki techniczne
d) robotnika pobudza do pracy wyłącznie chęć zarobku
e) co nie może być skontrolowane nie może być wykonane
f) im głębszy podział pracy tym większa produktywność
Zasady kierowania przez motywację (podejście socjologiczne):
a) najlepsza metoda zależy od indywidualnych cech wykonawcy
b) najlepszą metodę znajduje sam wykonawca
c) na wydajność pracy mają wpływ czynniki psychiczne
d) wiele różnorodnych czynników (głównie psychiczne) wpływa na motywację. Siłą napędową motywacji jest treść i zakres.
e) odpowiedzialność za samodzielność zwiększa zainteresowanie jakością
f) podział pacy hamuje monotonia, dlatego praca powinna być realizowana w dłuższych cyklach
Nurt neoklasyczny.
Dążenie do powiązań teorii zarządzania z praktyką+doświadczenie menadżerów.
Peter Drucer-najwybitniejszy przedstawiciel tego nurtu.
Podstawowe założenia (postulaty):
1. Maksymalizacji zysku
2. Decentralizacji
3. Zarządzania przez cele
4. Kontroli i autokontroli
5. Współzawodnictwa
Szkoła neoklasyczna nawiązywała do nurtu klasycznego w teorii organizacji i zarządzania, kładąc nacisk na empirię z jednoczesnym uwzględnieniem postawy normatywnej. Przejęła wiele założeń nurtu behawioralnego. Ważne osiągnięcia-koncepcja zarządzania przez cele.
Szkoła systemowa.
Wiele metod zarządzania przedsiębiorstwem oraz organizacji pracy zainicjowanych przez szkołę klasyczną i behawiorystyczną oraz późniejsze nurty straciło na znaczeniu.
Szkołą systemów społecznych-model, integrujący najważniejsze elementy dorobku teorii organizacji i zarządzania.
System - zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki i gdzie każdy składnik połączony jest z każdym innym bezpośrednio lub pośrednio.
Sprzężenie zwrotne - mechanizm bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania zmian na wyjściach danego systemu na stan jego wejść.
Otoczenie systemu - elementy, które nie wchodzą w skład systemu, ale mają z nimi związek. Oddziaływanie zachodzi przez wejścia i wyjścia systemowe.
Systemy otwarte - systemy mające wejścia i wyjścia.
Systemy zorganizowane - utrzymują stan uporządkowania.
Systemy samoorganizujące się - mają zdolność wpływu na stan uporządkowania (systemy żywe i społeczno-kulturowe).
Ujęcie systemowe - traktuje organizację jako spójny system posiadający określoną strukturę wewnętrzną i zewnętrzną. Wszystkie elementy i podsystemy tworzą zharmonizowaną całość sprzężoną z otoczeniem, wykazującą właściwości synergiczne.
System posiada właściwości pozwalające określić sprawność jego działania:
Celowość - istnieje cel nadrzędny, którym jest ogólne kryterium optymalizacji działania
Złożoność - różnorodność elementów systemu
Struktura - sposób powiązania elementów systemu
Hierarchia - istnieje podsystem o roli dominującej w działalności systemu
Homeostaza - zdolność do utrzymania równowagi wewnętrznej
Adaptacyjność - przystosowanie do zmiennych warunków otoczenia
Samoorganizacja - zdolność do stałego i samodzielnego uczenia się
Otwartość - powiązanie systemu z otoczeniem
Ekwifinalność - zdolność osiągania tych samych celów za pomocą różnych metod i środków
Synergia - nowe właściwości systemu, jakościowo innego od sumy właściwości jego podsystemów
Sytuacyjne podejście do zarządzania organizacjami.
Przedłużenie podejścia systemowego, podstawowe założenie-konieczność zgodności (odpowiedniości) cech poszczególnych podsystemów oraz cech organizacji i charakteru otoczenia.
„Podejście sytuacyjne idzie w kierunku poszukiwania struktury organizacyjnej sposobów zarządzania dostosowanych do poszczególnych sytuacji”. Podejście sytuacyjne ma charakter relatywistyczny, kieruje się zasadą „wszystko zależy” i próbuje odpowiedzieć „od czego zależy”. W ten sposób powstają praktyczne wytyczne, które określają jak postąpić w danej sytuacji, najczęściej zależnej od otoczenia.
Orzeszek_T