Gdy rodzic pije.pdf

Gdy rodzic pije

Dzieci wychowywane w domach alkoholowych przeŜywają niemal zawsze złość lub

nienawiść do rodzica

Marzenna Kucińska

Przed 30 laty w Stanach Zjednoczonych pojawił si ę ruch osób, które odkryły wiele

wspólnego w swoim Ŝ yciu. Te wspólne cechy wi ą zały si ę nie tyle z tym, jacy byli, a

bardziej z ich rodzinami pochodzenia. Ź ródłem wielu cech Dorosłych Dzieci

Alkoholików (DDA) s ą do ś wiadczenia zwi ą zane z wychowywaniem si ę w specyficznym

systemie, jakim jest rodzina z problemem alkoholowym.

W. Kritsberg uwaŜa, Ŝe niezaleŜnie od tego, czy w rodzinie jest czynny alkoholik, czy leczy

się, czy teŜ został z niej usunięty rodzina alkoholowa to rodzina dysfunkcyjna. Jak taka

rodzina wpływa na rozwijające się w niej dziecko?

Dzieciństwo jest okresem kluczowym dla rozwoju naszej toŜsamości. Doświadczając własnej

bezradności, dziecko musi przejść od symbiotycznej do niezaleŜnej relacji z rodzicami, ucząc

się po drodze wielu umiejętności niezbędnych do przetrwania i do ułoŜenia sobie Ŝycia tak, by

czuć się szczęśliwym i spełnionym. W rodzinie zaspokajającej emocjonalne potrzeby dziecka

i innych członków oraz mającej jasne zasady i reguły, dzieci rozwijają spójną, silną

toŜsamość, a takŜe umiejętność takiego współŜycia z ludźmi, które pozwoli im realizować

siebie.

Inaczej jest w rodzinie alkoholowej. W sytuacji permanentnego kryzysu związanego z

ciągłym naduŜywaniem alkoholu przez matkę czy ojca, przetrwanie systemu rodzinnego staje

pod znakiem zapytania. Cała rodzina musi przystosować się do sytuacji, gdy co najmniej

jedno z rodziców bywa wyłączone z zaspokajania potrzeb rodziny, na przykład przez swoją

nieobecność fizyczną, poniewaŜ gdzieś pije, lub psychiczną, kiedy jest w domu, ale pijane.

Tego typu kryzys trwa zazwyczaj wiele lat. Niepijący członkowie rodziny Ŝyją w

chronicznym stresie. Wymusza on zwykle zachowania, które - choć trudne lub raniące -

pozwalają przetrwać kryzys.

Atmosfera domu alkoholowego pełna jest swoistego napięcia. WiąŜe się ono z

nieprzewidywalnością tego, co się zdarzy, z oczekiwaniem na wybuch i na to, w jakim stanie

wróci pijący rodzic. Rodzina funkcjonuje inaczej, kiedy jest on pijany, a inaczej, kiedy jest

trzeźwy: "Gdy był trzeźwy, zabierał mnie w róŜne miejsca. Dzięki niemu obejrzałam

najlepsze sztuki. Ale gdy wracał pijany, strasznie się go wstydziłam. Był wulgarny i chamski,

zawsze wtedy były awantury".

Czasem to napięcie i oczekiwanie na wybuch związane jest, paradoksalnie, z zachowaniem

rodzica, który nie pije: "Ojciec, pijany, kładł się spać i po prostu go nie było. Za to tej kobiety

nie rozumiem: wieczne pretensje o wszystko. Gdy wracała z pracy i słyszałem trzask furtki,

Ŝołądek podchodził mi do gardła. Wiedziałem, Ŝe zaraz będzie o coś zła i Ŝe mi się oberwie,

choć nie sposób przewidzieć za co". Partner osoby pijącej staje się czasem wulkanem złości

tryskającej na wszystkich, takŜe na dzieci. Dzieje się tak, poniewaŜ nie radzi on sobie z

negatywnymi uczuciami i kosztami, które wiąŜą się z piciem partnera. Dzieci nierzadko

wręcz prowokują wybuch w nadziei, Ŝe jeśli matka wyładuje się na nich, to nie będzie

awantury z ojcem.

Z czasem w rodzinie narasta złość, Ŝal i pretensje. Coraz częściej zdarzają się kłótnie.

Dziecko doświadcza wtedy głębokiego niepokoju poprzez empatyczne przejmowanie nastroju

osoby, z którą jest związane. Doświadcza takŜe silnego lęku, gdy słyszy podniesione,

agresywne głosy swoich bliskich, nawet jeŜeli jeszcze nie rozumie tego, co mówią. Kiedy juŜ

rozumie i słyszy pełne nienawiści słowa rodzą się w nim trudne uczucia związane z

poczuciem własnej niemocy, skrzywdzenia i zagroŜenia.

Dzieci są świadkami kłótni. Widzą, jak rodzice robią krzywdę sobie. Często same

doświadczają ich agresji. Doświadczenia te wpływają na ich obraz świata i siebie: świat

zapisuje się im jako zagraŜający i nieprzewidywalny, najbliŜsze osoby, które powinny być

wsparciem i obrońcami, stają się agresorami, a siebie dziecko widzi jako kogoś bezsilnego. Z

badań Witolda Skrzypczyka (Dzieci alkoholików - zdarzenia traumatyczne, Łódź 2000)

przeprowadzonych w latach 90. wynika, Ŝe świadkami przemocy w rodzinie alkoholowej było

dwoje z trojga badanych dzieci. Zdarza się, Ŝe dziecko w rodzinie alkoholowej staje się

obiektem przemocy. Sprawcą najczęściej jest ktoś bliski.

Wszystkie dzieci w rodzinach alkoholowych doświadczają zaniedbania emocjonalnego. Czują

się opuszczone, pomimo Ŝe rodzice są obecni i zaspokajają fizyczne potrzeby dziecka.

Rodzice bowiem zawsze koncentrują się na czymś innym: na alkoholu, na tym, Ŝe partner

pije, na utrzymaniu rodziny. Jednak w odczuciu dziecka nigdy nie bywa tak, Ŝe ono jest na

tyle waŜne, by rodzice skupili się jedynie na nim. Czuje, Ŝe nie powinno zawracać głowy sobą

ani swoimi potrzebami, Ŝe nie moŜe sprawiać kłopotów. Sądzi, Ŝe musi zachowywać się tak,

jakby było osobą dojrzałą do wspierania rodziców w Ŝyciowych problemach, a nie dzieckiem,

które ich potrzebuje.

Bezpośrednią konsekwencją emocjonalnego opuszczenia jest niskie poczucie własnej

wartości, czy wręcz bezwartościowości. Dziecko czuje, Ŝe rodzice potrzebują nie dziecka,

lecz kogoś, kto będzie im pomagać w tym, z czym sobie nie radzą. Spycha zatem w głąb

swoje potrzeby i emocje, ucząc się, jak ich nie okazywać, a w efekcie, jak nie pokazywać

siebie. Stara się stać kimś takim, kogo potrzebuje rodzina.

A skutki? Dzieci wychowywane w domach alkoholowych przeŜywają niemal zawsze (80

proc.) złość lub nienawiść do rodzica. Ponad połowa z nich mówi o poczuciu osamotnienia,

aŜ 40 proc. przyznaje się do strachu przed rodzicem i do poczucia wstydu za niego. Co

czwarte nosi w sobie poczucie winy, czując się odpowiedzialne za złą sytuację w domu. Po

latach dorosłe juŜ dzieci alkoholików, pytane o uczucia związane z dzieciństwem, mówią o

złości, gniewie, agresji lub buncie, a takŜe o lęku, wewnętrznym bólu, niekiedy teŜ o

wewnętrznej pustce. W dzieciństwie kształtują się ich negatywne przekonania na swój temat -

"jestem bezwartościowy", "jestem głupi", "jestem słaby" - adekwatne nie do realnych cech,

ale do tego, jak czuli się w dzieciństwie. Postanawiają oni wtedy: "Nigdy nie będę mieć

dzieci, Ŝeby nie przeŜywały tego co ja albo Nigdy się nie oŜenię. A to po latach skutkuje

trudnościami w znalezieniu partnera lub problemami z zajściem w ciąŜę.

Marzenna Kucińska kieruje Ośrodkiem Psychoterapeutycznym Instytutu Psychologii Zdrowia

PTP w Warszawie. Zajmuje się psychoterapią DDA, badaniami nad efektywnością szkoleń i

psychoterapii. Prowadzi szkolenia z podstaw pomocy psychologicznej. Lubi fantastykę i

brydŜa. Ma 36 lat, męŜa i 10-letnią córkę.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: