PEDAGOGIKA PRACY
Wykład 1 16.09.2006
Pedagogika pracy (od 1972 roku):
§ młoda dyscyplina pedagogiczna
§ niezależna stała się
§ antropologia – dotyczy człowieka
§ uczeni w piśmie i prorocy przekazywali wiedzę
§ idee filozoficzne zastąpiono idee boskie – wpływał na rozwój życia człowieka
§ w jednej z koncepcji człowiek mówi się ,że stworzenie człowieka to największy błąd. Człowiek po urodzeniu jest najdłużej nieporządny podłóg innych istot. Bóg nie dążył tu do doskonałości, popełnił błąd.
„Wolność niezagospodarowana odpowiedzialnie prowadzi do anarchii” (Jan Paweł II)
Pedagogika pracy zajmuje się pedagogicznymi aspektami relacji człowiek –wychowawca – praca.
Prekursorem pedagogiki pracy jest Tomasz Morus ( filozof angielski) w „Utopii” swej książce wskazał na role pracy w życiu człowieka i, że wszystkich trzeba przyzwyczaić do pracy zawodowej. Prekursor do idei „wychowania do pracy” i pomyślnego i skutecznego udziału człowieka w procesie pracy.
Zwolennikiem wychowania przez pracę był Jan Komeński.
Na gruncie polskim jest Andrzej Frycz Modrzewski ( szacunek dla pracy ). Wdrażanie do pracy aby rozpoznać zainteresowania, do czego ma zamiłowania i dopiero potem wykształcić. Człowieka nie można przymusić do czego nie ma zamiłowania
Ideę wychowania przez pracę w KEN (Komisji Edukacji Narodowej) zwrócono na potrzebę przygotowania zawodowego:
ü Staszic
ü Kołątaj
ü Piramowicz – mówił, że jest potrzeba ćwiczenia ucznia w cnotach, czyli dobrym wychowaniu („Powinności nauczyciela”)
Starano się rozwinąć kształcenie zawodowe upowszechnienie i upraktycznienie szkolnictwa elementarnego i średniego.
Staszic – rozwój szkolnictwa zawodowego. Ojciec kształcenia zawodowego. Dzięki nie mu powstało wiele szkół zawodowych dla potrzeb rozwoju gospodarki i rzemiosła. (założył: Akademię Górniczą w Kielcach, Instytut Głuchoniemych, Szkoły lekarskie. Zwolennik szkół niedzielnych [nauka patriotyzmu]).
Wiek XIX zachwiał szczególnie w Europie powstało wiele nurtów ( okres pozytywizmu ). Ruchy pozytywistyczne w których zerwano z sielanki, z godzeniem się na Polskę. Pozytywizm „Praca u podstaw i praca organiczna”. Zerwanie ze starym myśleniem godzenia się z losem, cierpienia za innych ale podjęcia pracy dla zmiany świadomości. Związana z rozwojem gospodarczym, rozwojem kraju.
Przełom wieku XIX i XX to nurt pragmatyzmu (skuteczny w działaniu – pragmatyczny). Przedstawicielem jest Dewey. Nacechowanie szkoły praktyką (utylitaryzmu). Odchodzi od nauczyciela na rzecz uczenia się po przez działanie. Wykorzystywano religię dla lepszej pracy. Potem pojawił się nurt marksizm (który odrzucił religię w pracy). Obie nurty stawiały na pracę, na wychowanie do pracy. Różniły się pewnym spojrzeniem na religię.
Praca nie jest dla człowieka realizacja swoich możliwości, tylko w imię wyższych celów. Nie realizowanie się w życiu (hedoistyczne – przyjemnościowe) tylko ludzie patrzą wyżej. Przyjęcie w hierarchii wartości religijnych nie pozwala dobrze realizować życiowe .
Teoria Darwina – dzięki pracy człowiek stał się człowiekiem.
Pod koniec XIX w., początek XX w. W filozofii na skutek tych nurtów pojawia się potrzeba powołania nauki o pracy. Twórcą Wojciech Jastrzębski. Opublikował w 1857 roku dzieło „Rys ergonomii” czyli „Nauki o pracy”. I zapoczątkował nurt humanistyczny.
W początkach wieku XX Brzozowski wypracował koncepcję nurtu filozofii pracy i swobody (filozofię czynu i swobody). Założeniem było ukazanie iż świat nie jest gotowy lecz staje się, człowiek nie poznaje go lecz tworzy. (Człowiek jest niezależny w tworzeniu tego świata. Jeśli nie będzie tworzył go to nikt mu nic nie da. W tworzeniu powinien mieć wielką swobodę).
Myśl Taylora związana z organizacja pracy inaczej mówiąc z motywowaniem do pracy. Stworzył nową teorię pracy (np. maszyna stoi w jednym miejscu i przesuwa się a ludzie tylko robią to co maja. Co spowodowało, że zwiększyła się ilość wyprodukowanego materiału. Dało to do określenia norm. Przełożyło się na ocenę pracy pracowników i szybkość przesuwanej taśmy. Dało to podstawę do selekcji ludzi).
W okresie międzywojennym Leon Władysław Biegeleysen (dzieło „Szkoła a gospodarstwo narodowe”). Zapoczątkował powstanie pedagogiki gospodarczej.
Szkoła motorem napędzającym gospodarkę jakość kształcenia – powoduje jakość gospodarki.
Problematyka pedagogiki gospodarczej:
§ znaczenie wychowania gospodarczego dla rozwoju osobowości
§ instytucjonalne uporządkowanie wychowania
§ związki między kultura a gospodarką
§ problemy porównawczej pedagogiki gospodarczej i kierunków:
~ dział w szkole zawodowej
~ dział pracy
~ dział wychowania dorosłych
~ dział prawo i administracja wychowania gospodarczego.
Pedagogika pracy rozumieć będziemy jako dyscyplina pedagogiki, której przedmiotem naukowych zainteresowań badawczych są:
§ problemy wychowania prze pracę,
§ kształcenia ogólnotechnicznego,
§ orientacji,
§ poradnictwa i doradztwo zawodowego,
§ edukacji prozawodowej,
§ kształcenia i wychowania zawodowego
§ kształcenia ustawicznego dorosłych
§ problemy oświatowe, wychowawcze i humanizuje zakłady pracy.
Wychowanie przez prace należy rozumieć z punktu widzenia środowiska wychowawczego ( rodzina, szkoła, grupa, organizacja).
Rodzina jest różnie rozpatrywana:
a) rodzina rolnicza – maja największą wartość w procesie wychowania do pracy. Uczestnictwa w pracy według pór roku. To uwrażliwia rozwój dziecka. Wchodzi w rytm pracy gospodarczej cyklicznie. Wiąże się z ciągłym rytmem pracy co daje mu możliwości poznania różnych prac. Pojawia się wrażliwość i przywiązanie do istot w gospodarstwie.
b) rodzina robotnicza – Dwa modele rodziny robotniczej:
§ uczenie pracy, różnych obowiązków i nabieranie szacunku do pracy
§ przeciwstawny my ciężko pracujemy to dziecko już nie musi. Nie uczą ich obowiązku wykonywania pracy. Robią krzywdę dla dziecka bo nie uczą ich pracy. W tych rodzinach nie jest młodzież dobrze wychowana i wyuczona:
- dzieci z rodzin inteligencji – przyjmuje się troskę o rozwój edukacyjny dziecka a nie dba się o wychowanie ( przygotowanie ) do pracy.
- dzieci z rodzin nowobogackich – ( tzw. klasy średniej ) z rodzin biznesmenów. Rodzice zabiegani ale majętni, czas wolny wypełniają dzieciom dużymi kieszonkowymi. Często rodzice te doszli nieuczciwie bez wysiłku by taka pracę osiągnąć. Świadomość braku szacunku dla pracy i ludzi pracy i też dla dzieci to wpływa, że nie szanują one pracy i ludzi pracy.
Pedagogikę pracy często nazywa się „Pedagogiką zamkniętych drzwi”. Rodzice zamykają się przed swoimi dziećmi i na odwrót. To hamuje rozwój edukacyjny dzieci. Rodzice nie maja dla nich czasu, organizują im rozwój.
Kształcenie ogólnokształcące – w szkołach podstawowych ma na celu zapoznanie z różnymi zawodami, specyfiką tych zawodów. Kształcenie ogólnokształcące to nie tylko przedmiot. Ma dwie formy:
- interdyscyplinarny (w różnych przedmiotach)
- multidyscyplinarny (w jednym przedmiocie).
Działy pedagogiki pracy:
a) orientacje, poradnictwo i doradztwo zawodowe:
Wzrasta rola doradztwa zawodowego w szkole (pedagog – doradca zawodowego), związane z poradnictwem na terenie szkoły. Zorientować ucznia o jego możliwości, o możliwości na rynku edukacyjnego i w zatrudnianiu. Jaki zawód najlepiej wybrać biorąc pod uwagę jego zainteresowania. Doradca bierze odpowiedzialność za jakość doradzania (aspekt etyczny doradcy). Nauczyciel bierze odpowiedzialność za ucznia, musi traktować go poważnie.
b) kształcenie ustawiczne dorosłych:
Daje możliwość osobom dorosłym w podniesieniu ich kwalifikacji. Wykorzystanie wykształcenia zawodowego w dalszym kształceniu. Formy kształcenia to:
§ samokształcenie
§ dokształcanie
§ doskonalenie
§ kształcenie hobbystyczne.
c) Problemy oświaty, wychowania i humanistyczne zakłady pracy:
Maja obowiązek podwyższania kształcenia swoich pracowników. Inwestowanie w szkolenie pracowników, stworzyć mu warunki dobrej pracy.
Dyscypliny naukowe zajmujące się, problemami człowieka w środowisku pracy:
Ekonomia
Nauki zarządzania i organizacji
Medycyna pracy
CZŁOWIEK
W ŚRODOWISKU
PRACY
Socjologia pracy
Prawo pracy
Pedagogika pracy
Psychologia pracy
Nie można ich pominąć. To aspekt wielowymiarowy.
Wykład 14.01.2007-
Temat: Praca jako wartość i źródło wartości.
Temat: Motywacja do pracy.
Temat: Humanizacja pracy.
Temat: Mobing.
Temat: Kształcenie zawodowe a wymogi na rynku pracy.
Temat: System orientacji i poradnictwa i doradztwa zawodowego.
Praca – świadoma działalność człowieka w wyniku którego człowiek przetwarza dobra przyrody w efekcie których powstają określone dobra o wartości materialnej lub duchowej w celu zaspokojenia własnych potrzeb i potrzeb rodzinny. Dzięki pracy człowiek otrzymuje określona zapłatę, godną zapłatę tak aby mógł utrzymać siebie i własną rodzinę.
Rozumienie pracy i różne wymiary pracy.
Wchodzimy tu w filozofię pracy(praca jako wartość, jako konieczność i jako możliwość).Praca jest wartością i źródłem wartości. Człowiek świadomy zdrowy fizycznie i psychicznie może wykonywać całą pracę, mniej sprawny wykonuje tylko określoną prace.
Jako konieczność – ja chcę to robić, dzięki pracy zaspokajam swoje potrzeby. Praca daje mi możliwość rozwoju, samorozwoju. Daje możliwość postępu cywilizacyjnego.
3 konteksty myślenia o pracy:
1) Uniwersalistyczny – praca jako wartość uniwersalistyczna.
Najwyższa wartością jest człowiek. Praca poza bogiem i człowiekiem spełnia kolejną wartość, czyli jest jedna z najważniejszych. Każdy człowiek jest powołany do pracy. Praca daje mu pełną możliwość rozwoju duchowego i zawodowego. Ma ona wymiar podmiotowy. Przedstawicielem nurtu uniwersalistycznego jest Jan Paweł II. Podejście personalistyczne. Wskazał, że praca jest wartością i źródłem wartości, wartość podmiotowa nabycie wartości człowieczeństwa.
2) Chrześcijański.
Nurt chrześcijański wywodzi się od św. Tomasza z Akwinu. W nurcie chrześcijańskim tradycyjnie było uznawane jako źródło za grzechy, kara za grzechy.
Współcześnie praca nie jest karą za grzechy, ale jest naturalnym obowiązkiem człowieka. Bóg stworzył człowieka do pracy. Obok Tomasza przedstawicielem był w Polsce prymas Wyszyński w książce ”Duch pracy ludzkiej”. Praca jest obowiązkiem człowieka ze względu na nakaz stwórcy. Człowiek ma wolną wole i może powiedzieć temu nakazowi „nie”.
Praca ma różne wymiary: społeczny, moralny, wychowawczy, filozoficzny, filozoficzno-psychologiczny:
§ moralny – środowisko pracy nie może być neutralne etycznie czyli człowiek w pracy powinien pracować w sposób odpowiedzialny tak, aby nie zatracać przez lenistwo swojej godności. Nie etyczne jest źle postępować w pracy. Wymiar moralny rzutuje na etos pracy. Etos – zbiór norm i zasad funkcjonujących w danym środowisku pracy, mogą być spisane np. w formie kodeksu(prawnie lub umownie).Społeczne efekty naszej pracy rozkładają się na innych użytkowników.
§ filozoficzny – traktowanie pracy jako powołanie człowieka do pracy, wole stwórcy, jest istotą wolną, ale z nakazu twórcy ma obowiązek pracy.
3) Pragmatyczny.
Pragmatyczny – w nurcie pragmatycznym praca stworzyła człowieka. Poprzez prace człowiek przechodzi kolejne procesy ewolucji, wytwarza określone dobra w celu zaspokajania swoich potrzeb. To są poglądy Marksa, Engelsa, John Dewey, żeby nie praca nie było by człowieka.
Motyw – wewnętrzna zachęta pobudzająca człowieka do działania. Funkcją motywacji jest uruchomienie i organizowanie ludzkiego działania, zachowania w celu osiągnięcia jakiegoś dobra(jakiejś wartości).W zakładzie pracy cele wyznacza pracodawca i określa zadania( kierownictwo firmy)
Potrzeba Poszukiwanie sposobów Wybór zachowania
(brak) zaspokajania potrzeby.
Określenie przyszłych potrzeb Ocena stopnia
(poszukiwanie sposobu ich zaspokojenia) zaspokajania potrzeby
Motywowanie spełnia nową funkcję we współczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem lub organizacją lub zasobami ludzkimi jednak nie zawsze docenianą. System motywacyjny zaczyna się od rozpoznania potrzeb pracowniczych. W praktyce wyróżniamy 2 ujęcia motywacji do pracy:
§ Atrybutowe – ujęcie atrybutowe jako siła wewnętrzna i stan regulujący zachowanie ludzi zmierzające do osiągnięcia pewnych celów organizacji(motywacja wewnętrzna), ja chcę cos zrobić dla firmy. Podejście atrybutowe wynika z mojego systemu wartości czy jestem uczciwy, solidny itp.
§ Czynnościowe – jako konfiguracja zewnętrznych czynników odziaływujących na zachowanie człowieka i decydujących o sile i trwałości tej motywacji(motywacja zewnętrzna)Podejście czynnościowe – czy dodatkowo jestem doceniany szanowany, wynagradzany.
Zewnętrzny ma wzmagać wewnętrzny.
Motywacja:
- Zewnętrzna w ramach tego możemy stymulować
- wewnętrzna
- pozytywna (dodatnia) – nagradzanie, wspomagająca
- negatywna(ujemna) – lęk przed karą, konsekwencją, człowiek pracuje boi się, lęk przed czymś.
a) Teorie uniwersalistyczne
Odnoszą się do większych zbiorowości ludzkich. Zaliczamy do nich:
- teoria hierarchii potrzeb A. Maslow z jej modyfikacjami prowadzonymi przez Hamptona Alderfera
- dwuczynnikowa teoria Herzberga.
- Teoria potrzeb Mc. Clenharda
b) Teorie indywidualistyczne
Teoria Maslowa
Ogólne przykłady
Osiągnięcia Potrzeby Ambitna
samorealizacji praca
Status Potrzeby Stanowisko
szacunku i uznania służbowe tytuł
Przyjaźń Potrzeby przynależności Przyjaciele w pracy
Stabilność Potrzeby bezpieczeństwa system emerytalny
Źródło: Skuteczne kierowanie przedsiębiorstwem Warszawa 96 s 91
Teorie indywidualistyczne uwzględniają indywidualne różnice mię...
ana_70