AUTORYTET- ETI 2010.docx

ŚWIAT AUTORYTETÓW DZIECI I MŁODZIEŻY

DEFINICJA Termin autorytet pochodzi od łac. Auctoritas, który tłumaczy się jako:

          rada,

          wola,

          ważność,

          powaga moralna,

          nawet wpływowa osoba.

Słownik Wyrazów Obcych określa autorytet jako:

1)     uznanie u innych, wpływowość

2) człowiek, doktryna, pismo cieszące się w jakiejś dziedzinie lub opinii pewnych ludzi szczególną powagą

3) autorytet jest zawsze relacją, między co najmniej dwiema osobami, z których jedna budzi uznanie drugiej

W refleksji edukacyjnej przyjęło się rozumienie autorytetu jako wzoru czy swoistych przymiotów i kompetencji wychowawców, zwiększających ich:

·         możliwości oddziaływania na wychowanków

·         przekazywania im wiedzy

·         postaw

·         wartości

·         formowania określonych umiejętności.

Rodzaje autorytetu pedagogicznego

Autorytet oparty na doświadczeniu życiowym wychowawcy, czyli na jego wiedzy, wykształceniu, zdolnościach i mądrości;

Autorytet desygnowany, odnoszący się do pozycji społecznej wychowawcy, wynikający z uznania dla jego stanowiska bądź funkcji;

Autorytet oparty na nieformalnych umowach, zaufaniu, kontraktach, które wychowawcy zawierają w codziennych interakcjach ze swoimi wychowankami;

Autorytet wypływający z władzy, którą posiada osoba sprawująca zwierzchnictwo nad innymi ludźmi;

Autorytet emocjonalny, wynikający z uczuć szacunku, miłości bądź też obawy czy lęku wobec wychowawcy.

Rodzaje autorytetów   

Autorytet wyzwalający ma inspirujący i konstruktywny wpływ na postępowanie osób, u których cieszy się uznaniem. Autorytet taki ma szczególne znaczenie w pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. Wychowawca darzony takim autorytetem mobilizuje swoich wychowanków do inicjatyw i podejmowania samodzielnych działań, pogłębia poczucie odpowiedzialności za własny rozwój.

Autorytet ujarzmiający natomiast wypływa nie z osobistych zalet czy zasług jego nosiciela lecz z wygórowanej ambicji i żądzy władzy. W przypadku wychowawcy czy nauczyciela o takim autorytecie mamy do czynienia z osobą pragnącą bezwzględnie podporządkować sobie wychowanków poprzez stosowany wobec nich przymus zewnętrzny. Cel taki uzyskuje się w wyniku wydawania ambitnych zakazów i nakazów, nieustannej i nużącej perswazji, w której nie ma miejsca na dyskusję i jakikolwiek kompromis.

Autorytet wewnętrzny charakteryzuje się tym, iż jest fakt dobrowolnej uległości innych osób i gotowości do podporządkowania się ze względu na odczuwany podziw i uznanie. Autorytet taki zwykle przypisuje się osobie, której siła wpływa na innych, tkwi nie tyle w jej sposobach postępowania czy stosowanych przez nią technikach oddziaływań ile w jej cechach charakteru i wartościach, jakie uznaje i konsekwentnie realizuje w życiu codziennym.

Autorytet zewnętrzny jest wtedy, gdy podporządkowanie nie jest dobrowolne. Osoba o takim autorytecie ma moc wywierania wpływu na innych nie tyle dzięki swym osobistym przymiotom, ile zajmowaniu ważnego stanowiska w hierarchii władzy lub pełnieniu funkcji upoważniającej do formalnego podporządkowania sobie innych. Pod tym względem autorytet zewnętrzny jest tożsamy z autorytetem instytucjonalnym, urzędowym lub formalnym.

Dewaluacja pojęcia autorytet

zanegowano pewne wartości, a na ich miejscu wyrosły nowe

w związku z powszechną dostępnością informacji medialnej nasiliło się zjawisko naśladowania pewnych zachowań

Określić je możemy mianem:

·         snobizmu

·         mody

·         idoli

·          

Budowanie autorytetu

Budowanie autorytetu jest umiejętnością i gotowością do kreowania własnego wizerunku w celu zdobycia zaufania, przychylności oraz szacunku innych ludzi z którymi się na co dzień Stykamy.

Przez budowanie autorytetu należy rozumieć działania mające na celu wypracowywanie sytuacji i rozwijanie relacji niezbędnych do wywierania bardzo silnego wpływu osobistego na myśli, decyzje i wybory oraz zachowania innych ludzi.

Kluczowe obszary budowania autorytetu to:

·         ingracjacja: zjednywanie sobie ludzi

·         gratyfikacja w kontaktach interpersonalnych

·         autopromocja: pozyskiwanie zaufania do własnych kompetencji

·         networking: tworzenie i korzystanie z sieci pomocnych kontaktów zawodowych

Budowaniu własnego autorytetu sprzyjają następujące działania:

·         Jasne przekazywanie obowiązujących Norm

·         Brak akceptacji dla zachowań agresywnych

·         Sprawiedliwość

·         Pozytywne wzmocnienia

·         Modelowanie pozytywnych zachowań

·         Cierpliwość

Autorytet rodzica w oczach małego dziecka tworzy się w oparciu o tzw. "psychologiczną

wielkość".

Relacja rodzic-dziecko powoduje dwa, często obserwowane u dzieci zjawiska:

uległość wobec autorytetu - w wyniku, której osoba obdarzona taką rolą jest zdolna do sterowania czynnościami innych ludzi

uzależnienie - wyrażające się zapotrzebowaniem na wskazówki i dyrektywy autorytetu oraz przejawiające się poczuciem niepokoju i bezradności w przypadku braku takiej osoby. Istnieje wiele sposobów budowania autorytetu. Często wiąże się on z celowym wywieraniem wpływu na innych ludzi. Stąd zazwyczaj łączy się zjawiska posiadania autorytetu z posiadaniem władzy.

Głównymi źródłami władzy i autorytetu są:

rola - którą pełnimy, np. rodzica, nauczyciela, przełożonego w pracy. Ale, jeśli podstawą budowania autorytetu jest wyłącznie rola, czyli formalna pozycja w danej społeczności, to siła oddziaływana takiej osoby jest niska, często wręcz może stanowić źródło poważnych kłopotów np. wychowawczych, personalnych

uczucie - często niedoceniane - jest drugim, ważnym źródłem budowania autorytetu oraz czynnikiem motywującym w życiu prywatnym i zawodowym.

Istotne są dwa aspekty emocji:

jakie uczucia wzbudza dorosły (rodzic, nauczyciel) w młodym człowieku oraz

jakimi uczuciami dziecko obdarza swoich ważnych dorosłych.

Wzbudzanie emocji w sposób motywujący do rozwijania się, bez manipulowania wychowankiem jest wielką sztuką. Nieodpowiedzialne, manipulanckie używanie emocji rozbudza walkę, niezdrową rywalizację podopiecznych, zaburza zdrowy dystans w relacjach konieczny do wspierania i kierowania młodymi ludźmi.

Głównymi źródłami władzy i autorytetu są (c.d.):

osobowość - dorosłego. Najczęściej rozumie się przez nią mądrość życiową i zalety osobiste typu życzliwość, otwartość, odwaga, posiadanie własnego zdania i umiejętność jego głoszenia, a z drugiej strony elastyczność, odporność na stres, komunikatywność, kreatywność osoby obdarzanej autorytetem

wiedza - ale pod pewnym warunkiem - chodzi o wiedzę skutecznie stosowaną w praktyce, jasno i przekonywująco prezentowaną. Wiedza jedynie demonstrowana także jest źródłem kłopotów.

charyzma - czyli pewne wyjątkowe cechy, które są czymś więcej niż tylko prostą sumą wiedzy, mądrości i cech osobowości. Osoby z charyzmą emanują czymś tajemniczym, często trudnym do świadomego rozpoznania, ale jednocześnie bardzo przekonywującym, co powoduje, że osoby podwładne nie mają potrzeby weryfikowania postanowień autorytetu. Jak wynika z powyższego, każde z wymienionych źródeł może odgrywać pozytywną, ale i negatywną rolę w budowaniu autorytetu rozumianego jako posiadanie powagi, wpływu i znaczenia u młodych ludzi. Przecież na posiadaniu takiego autorytetu nam - dorosłym - zależy. Czynnikami warunkującymi uzyskanie powodzenia w tym zakresie są: uczciwość, szacunek, którym obdarzamy innych, dojrzałość osobista.

Budowanie swego autorytetu poprzez traktowanie siebie jako przewodnika, który:

·         szanuje drugą osobę

·         pielęgnuje zaufanie, którym jest obdarzany

·         potrafi wysłuchać odczucia, niepokoje, wahani

·         potrafi rozmawiać, a nie tylko pouczać

·         wyraża własne zdanie, opinie i oceny, ale ich nie narzuca

·         wskazuje, doradza w podejmowanych decyzjach

·         zachęca i dodaje otuchy

·         pozwala młodym ponosić konsekwencje aktywności bądź ich braku

·         w swoim stylu życia i zachowaniu realizuje zasady i normy, które głosi

·         wymaga wiele od siebie, ale i od dorastających

Autorytety rodzicielskie

AUTORYTET MEGALOMANII

Autorytet negatywny, przejawiający się niekiedy u ojców w formie samochwalstwa niezgodnego ze stanem faktycznym, np. ojciec mówi dzieciom, że jest kierownikiem jakiegoś zakładu pracy, a jest w nim tylko urzędnikiem. Rodzic, aby kształtować osobowość dziecka, powinien systematycznie pracować nad sobą. Dziecko jak czuły instrument wyczuje kłamstwo, a od takiego „wychowawcy” może odwrócić się na zawsze.

Tak więc największą siłą dyscyplinującą dziecko jest własna uczciwość i panowanie nad samym sobą.

AUTORYTET MORALIZATORSTWA

Autorytet negatywny. Występuje najczęściej u matek, które stale prawią nauki moralne swym córkom i synom w formie, wywołującej u dorastającej młodzieży reakcję negatywną – lekceważącą.

Wszystko zależy jednak od tego, czy rodzic sam z pełnym przekonaniem uznaje to, czego życzyłby własnemu dziecku bez względu na konieczność poniesienia pewnych wysiłków i wyrzeczeń.

Na nic się nie zda najbardziej doskonała znajomość nauk psychologicznych i pedagogicznych, najlepszych metod i technik działania, jeśli sam rodzic jest w studium niedojrzałości i nie potrafi zająć odpowiedniej postawy wobec życia.

To stałe analizowanie siebie i zwracanie uwagi na swój sposób zachowania i stan psychiczny może uchronić rodzica i jego działalność wychowawczą od największego niebezpieczeństwa, jakie grozi każdemu wychowawcy a więc moralizowania, którego istota polega właśnie na niepedagogicznym mieszaniu się we wszystko oraz na niecierpliwej i fałszywej skłonności do ustawicznego poprawiania.

AUTORYTET PRZEKUPSTWA

Autorytet negatywny. Schlebianie dzieciom, „polowanie” na ich uczucia za pomocą nagród wywiera wpływ destruktywny. Tego rodzaju „metody” mogą zniszczyć całkowicie autorytet rodziców.

Nie należy jednak sądzić, że nagrody są zbędne w wychowaniu, bo tak nie jest. Stosuje się je jako wzmocnienie pożądanych zachowań i właściwych reakcji.

Ludzie przecież dążą do tego, aby ich postępowanie dawało im zadowolenie i przyswajają sobie nagradzane formy zachowania. Każda nagroda wyróżnia, działa wzmacniająco. Aby jednak nagradzanie było skuteczne wychowawczo, nie może być często stosowane, nie należy też nagradzać tych czynności, które wchodzą w zakres normalnych obowiązków dziecka.

Najwłaściwsze są nagrody stosowane sporadycznie, za wyjątkowe postępowanie ( altruistyczne, koleżeńskie, wykonanie specjalnego zadania itp.).

AUTORYTET PRZEMOCY

Autorytet negatywny. Występuje ona w postaci nadużywania siły fizycznej w stosunku do dzieci i stosowania kar cielesnych. Te kary wymuszają ślepe posłuszeństwo i bezwzględne podporządkowanie ...