Kino ZSRR
1 etap – kino od rewolucji październikowej do wielkiej wojny ojczyźnianej. Wówczas kino kształtowało nowy typ ekranowego bohatera. 1917-1945-Pancernik piotomkin, iwan groźny, Aleksander newski
2 etap- okres wojenny- narodziny apogeum i dogorywanie socrealizmu 1934-53
3 etap lata indywidualności twórczych, odwilż. 1953-91- idź i patrz, lecą żurawie, ballada o żołnierzu, Andriej rublow , cichy don
Reżyserzy:
Siergiej Einstein- ‘’pancernik potiomkin’’ 1925r , Aleksander newski’’ 1938r- już ten film jest z dźwiękiem, ‘’iwan groźny’’ 1944 r
Andriej Tarkowski- ‘’Stalker’ , ‘’Andriej Rublow’’ 1966 rok. , ‘’Dziecko wojny’’
Michaił Kałatozow- lecą żurawie 57 rok
Siergiej Gierasimow- cichy don 1957
Elem Klimow- idź i patrz 1985 rok
Wsiewołow Pudowkin- mistrz kina radzieckiego, film ‘’dezerter’ 1933 r, film dźwiękowy, inne: ‘szachowa gorączka’ ,’’ matka’
Giorgij Czuruchraj – czterdziesty pierwszy’’ 1956r , „ballada o żołnierzu’’ 59 r, ‘’czyste niebo’’ 61 r.
Ballada o żołnierzu- oparty na homeryckiej odysei film drogi. Bohater staje się Odyseuszem wielkiej wojny ojczyźnianej. W filmie nie brakuje obrazów, które służą oskarżeniu wojny. Film o zwykłych ludziach w nieludzkich czasach wojny.
Pancernik Patiomkin - reż. Siergiej Eisenstein, , ZSRR, 1925,. Rok 1905. Załoga stojącego w porcie odeskim pancernika "Potiomkina" nie chce jeść zepsutego mięsa. Kapitan każe rozstrzelać wszystkich, którzy wyrazili swoje niezadowolenie. Pluton odmawia wykonania rozkazu. Wybucha walka oficerów z resztą załogi. Jeden z marynarzy ginie. Koledzy kładą na odeskim molo jego ciało. Mieszkańcy miasta solidaryzują się z marynarzami i gromadzą się na szerokich schodach nieopodal portu. W to samo miejsce przybywa oddział wojska i otwiera ogień do tłumów... Dramaturgia całości oparta została na kanonach antycznej tragedii i zbudowana z pięciu części, z których każda stanowi zamkniętą całość, zawierającą oddzielne zawiązanie akcji, narastanie do kulminacji i rozwiązanie: iście matematyczne rygory kompozycyjne, które swą perfekcją nie mają sobie równych w historii kina. Syntetyczna jednolitość Pancernika Potiomkina osiągnięta została głównie dzięki zastosowania metod nowatorskich, wręcz epokowych dla rozwoju języka filmu: organizacja montażowa scen masowych; klasyczna konstrukcja dramatu przy braku jednostkowego bohatera; narastanie patosu i napięcia poprzez potęgowanie rytmu; dramaturgiczne wykorzystanie liternictwa napisu ekranowego. Film ten to najdoskonalsze spełnienie ekranowym sztuki walczącej, niedoścignionym wzorem tez estetycznych sztuki radzieckiej - ale przede wszystkim Międzynarodówką kina, pełnym porywającego piękna znakiem Rewolucji.
Pancernik Potiomkin– radziecki film niemy nakręcony w 1925 roku przez Siergieja Eisensteina. Film oparty jest na autentycznym zdarzeniu, jakim było powstanie załogi rosyjskiego czarnomorskiego pancernika Potiomkin przeciw carskiemu dowództwu. Pancernik Potiomkin był w założeniu filmem propagandowym, gloryfikującym rewolucyjny zryw marynarzy, lecz dzięki użytym środkom wyrazu artystycznego, szczególnie nowatorskiemu montażowi, przez wielu uznawany jest za jeden z najbardziej znaczących filmów w historii kina. Film jest czarno-biały, jednakże na poszczególnych kopiach ręcznie koloryzowano czerwony sztandar. Najsłynniejszą sceną, wielokrotnie cytowaną, jest wymyślona przez reżysera masakra ludności na odeskich schodach przez rytmicznie maszerującą żołnierzy carskich, a zwłaszcza zjeżdżający w dół schodów wózek z dzieckiem
Iwan Groźny -radziecki film historyczny z 1944 roku, którego główym bohaterem jest rosyjski władca Iwan Groźny. Film powstał na specjalne zamówienie Stalina, któremu imponował ten pierwszy rosyjski car, krwawo rozprawiający się z opozycją.
Film składa się z dwóch części. Część pierwsza miała premierę w 1944 roku i spotkała się z życzliwym przyjęciem publiczności oraz władzy. W części tej Iwan Groźny ukazany jest jako rozsądny polityk konsekwentnie umacniający Rosję. Druga część, pod tytułem "Spisek bojarów", jednak nie została od razu rozpowszechniona, gdyż Stalinowi nie spodobał się sposób, w jaki ukazano tam cara. Swoją premierę miała dopiero w 1958 roku po śmierci Stalina.
Dziecko wojny - reż. Andriej Tarkowski, ZSRR, 1961. Debiut fabularny wielkiego artysty traktujący Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Historia Iwana, małoletniego zwiadowcy, zarażonego wojną jak śmiertelną chorobą, zdeprawowanego do cna. Film ten uznany został przez światową krytykę za arcydzieło kina antywojennego. Temat "dziecko a wojna" reżyser pokazał [zwłaszcza w scenach snów i fantazji] w sposób przerażający i okrutny. Przedstawiając chłopca zżeranego przez nienawiść do wroga, wstrząsająco oddał na ekranie zniszczenie jakie wywołuje w ludzkiej psychice wojna. W filmie znać już indywidualne cechy stylu Tarnowskiego (poetyckie wizje, retrospekcje
Aleksander Newski - reż. Siergiej Eisenstein, ZSRR,1938, 112' Pierwsze arcydzieło, które udało się zrealizować Eisensteinowi w okresie dźwiękowym. Akcja toczy się w XII-wiecznej Rosji, rozbitej na feudalne części. Mocno osłabiony najazdami tatarskimi kraj zostaje napadnięty przez Zakon Krzyżacki. Niemieccy Kawalerowie Mieczowi grabią bezkarnie przygraniczne wioski, wszędzie, gdzie się pojawią siejąc gwałt i spustoszenie. Kiedy wrogowie zbliżają się do bram Nowogrodu, jego przerażeni mieszkańcy zwracają się po pomoc do znanego z waleczności księcia Aleksandra Newskiego [porywająca kreacja Nikołaja Czerkasowa]. Wspaniała opowieść Eisensteina o średniowiecznym bohaterze dała genialnemu twórcy możliwość zastosowania nowatorskich rozwiązań w dziedzinie obrazu i dźwięku. Nigdy wcześniej [ani, niestety później też] na ekranie te dwa elementy nie współgrały ze sobą tak doskonale. Skomponowana dla potrzeb filmu muzyka Sergiusza Prokofiewa nie jest już tylko [jak dotychczas] ilustracją, stanowi dopełnienie dramaturgiczne ekranowej akcji., umiejętnie podkreślając nastrój poszczególnych scen. W warstwie plastycznej kolor stanowi ważny element symboliki. Idealnie została zastosowana tutaj zasada kontrastu [czerń - broniąca się ludność, biel - prześladowcy]. Prekursorskim rozwiązaniem jest też komponowanie obrazu w powiązaniu z dynamiką wydarzeń. Wszystkie te elementy czynią z "Aleksandra Newskiego" wzorcowy materiał dla innych twórców - w jaki sposób można na ekranie idealnie wykorzystać środki wyrazowe.
Idź i patrz - reż. Elem Klimow, ZSRR,1985, 146' Akcja filmu toczy się na terenie, okupowanej przez Niemców Białorusi, w 1943 r. 14-letni Florja jest świadkiem dokonanej przez faszystów eksterminacji mieszkańców rodzinnej wsi [w tym również jego najbliższych]. Doznany przez niego szok powoduje głębokie zmiany w psychice. Chłopiec ucieka do własnego świata, z trudem odróżniając jawę od sennych fantazji... Wojenny dramat Elema Klimowa to wstrząsająca historia o utracie niewinności. Reżyser filmu, w celu spotęgowania klimatu koszmaru, użył bogatych środków plastycznych z pogranicza baroku i ekspresjonizmu. Na MFFF w Berlinie nagrodzono " Idź i patrz" specjalną nagrodą " kamery ".. Film ten na ekranach świata zrobił tak mocne wrażenie, że mówiono wręcz o przekroczeniu przez reżysera w opisie Wojny Ojczyźnianej granic wytrzymałości psychicznej odbiorcy. Dzięki epickiemu rozmachowi ukazuje wojenną apokalipsę w jej porażającej pełni. Młodociany bohater, a za nim widz, nie ma czasu na myślenie, może jedynie biernie uczestniczyć w horrorze na ekranie.
Cichy Don - epopeja powieściowa radzieckiego pisarza Michaiła Szołochowa, która została wydana w 4 tomach, w latach 1928-1940.Opisuje życie Kozaków na przełomie XIX i XX wieku. Obfituje w opisy przyrody oraz ginących zwyczajów kozaczyzny. Wątki obyczajowe opisane są na tle zmagań politycznych, związanych z I wojną światową i próbami stworzenia państwa niepodległej kozaczyzny. Główny bohater, Grigorij Melechow, wzorowany jest na autentycznej postaci Charłampija Jermakowa, jednego z przywódców dońskiej kozaczyzny.
Za powieść Cichy Don Michaił Szołochow w 1965 roku otrzymał Nagrodę Nobla, w dziedzinie literatury.Powieść została zekranizowana w trzech częściach. Dwie pierwsze części oddano w roku 1957, a część trzecią w 1958 roku przez Siergieja Gierasimowa
Wielka epopeja Siergieja Gierasimowa, oparta na powieści Michaiła Szołochowa. Trzyczęściowe dzieło opowiadające o losach Kozaka z nad Donu, który uczestniczył w przełomowych wydarzeniach z początku XX wieku - I wojnie światowej i rewolucji bolszewickiej. Film, wiernie odtwarzający na ekranie wszystkie wątki z literackiego pierwowzoru spotkał się z kontrowersyjnym odbiorem. Krytyka zarzuciła mu nadmierny [rodem z klasycznych melodramatów] sentymentalizm oraz zbyt akademickie podejście do tekstu. Mimo to międzynarodowa publiczność przyjęła go z uznaniem. Duże wrażenie na niej zrobił rozmach inscenizacyjny i doskonała gra aktorów "Cichego Donu". Szczególne uznanie zdobył wcielający się w Grigorija Mielechowa, Piotr Glebow. Stworzył on porywającą kreację bohatera, mającego świadomość klęski, a mimo to nie poddającego się biegowi historii, za co przyjdzie mu zapłacić wysoką cenę.
Brak w nim niemalże całkowicie propagandy , co jest zaskakujące bo film kręcono na świeżo po śmierci stalina . ale w książce na podstawie której kręcono film też jest mało propagandy
Andriej Rublow –1966 rok. radziecki film biograficzny w reżyserii Andrieja Tarkowskiego. Autorami scenariusza byli Andriej Konczałowski i sam reżyser. Film opowiada o życiu mistyka rosyjskiego, mnicha i pisarza ikon, prawosławnego świętego Andrieja Rublowa. W roku 1995, w stulecie narodzin kina, obraz Tarkowskiego znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne. Film opowiadający losy najwybitniejszego malarza ikon w średniowiecznej Rusi. Żył w XV wieku, w czasach okrutnej i mrocznej epoki walk między książętami, krwawych najazdów tatarskich, chłopskich buntów, epidemii i głodu. Film opisuje w ośmiu rozdziałach wędrówkę Rublowa przez Ruś, gdzie pada ofiarą lub jest świadkiem okrucieństw, zbrodni i mordów. Umacnia to jego moralność, nadaje głębszy sens jego sztuce i pozwala pomimo wszystko nawiązać kontakt duchowy z ludźmi i światem. Film piękny, wzruszający i skłaniający do refleksji. Film moralizatorski, ukazane są w nim realia uwczesnej rusi.
Film Tarkowskiego, scenariusz zatwierdziło naczelnictwo filmowe, ale film się nie spodobał. Zastosowano radzieckie rozwiązanie: sprzedano rublowa za granicę nie wyświetlając go w kraju. Po zdobyciu przez film nagrody w Cannes tajne stało się jawnym i film wszedł na ekrany kin również w zsrr. Trwała nagonka przeciwko Tarkowskiemu który wylądował w szpitalu psychiatrycznym. Tarkowski to symbol walki z ograniczeniami systemu.
Lecą żurawie- dramat ukazujący uczucia prostych ludzi. Ukazany jest wątek tragicznej przerwanej przez wojnę miłości. Film ucieleśnia jeden z komunistycznych dogmatów: prymat większości nad jednostką. Jednostka jest niczym, nie liczy się. W końcowej scenie dziewczyna czeka na paciąg którym miał wrócić jej ukochany – a nie wrócił. Dziewczyna zaczyna płakać a bliska jej osoba daje jej do zrozumienia iż nie ważne że jej ukochany nie wrócił, ale wróciło pełno innych mężczyzn, bohaterów wojny. Propaganda- bohater jest dzielnym pracownikiem fabryki , przodownikiem w pracy, dobrym socjalistą. Propaganda ukazana jest w mniejszym stopniu niż w innych filmach- widać pewne elementy odwilży po śmierci stalina , nie wszyscy w filmie są patriotami. Elementy propagandowe są mało dostrzegalne, ale trzeba było je wpleść aby film ukazał się w kinach. Przełomowe dzieło odwilży.
Radio:
1 eksperymentalna audycja- 1919 r
Od 1921 r. na głównych placach Moskwy i innych miast ustawiono odbiorniki transmitujące informacje rosyjskiej agencji telegraficznej. Od 1924 nadawanie codziennych audycji z Moskwy. W klatach 30-stych radio stało się jednym z najpopularniejszych mediów.
Od 1948 r radio dysponowało 3 programami łączny czas programów osiągnął pułap 45 godz na dobę . 1/3 treści propagandowe. Ale lenin uznał kino za najważniejszą ze sztuk i tam rozsiewał propagandę bardziej niż w radiu. Lata 60- siąte – radiostacje junost i majtak.
Na przełomie lat 70 siątych i 80 siątych gwałtownie wzrosła liczba i zasięg propagandowych audycji radiowych nadawanych z Moskwy w 80sięciu językach. Dopiero w 1990 monopol państwowego radia został zachwiany, powstały ‘’radio rosji’’ i ‘ głos rosji’’
Za rządów Stalina propaganda osiągnęła swój punkt kulminacyjny. Radio trąbiło o współzawodnictwie w pracy, obfitości produktów i ogólnym dobrobycie w państwie.
Radiofonia przewodowa, 4 mln odbiorników przed II wojną , pod koniec lat 60-siątych 40 mln.
DziennikarstwoUMK