Kuba Rozpruwacz (ang. Jack the Ripper) – pseudonim nadany seryjnemu mordercy działającemu w okolicach Whitechapel w Londynie w roku 1888. Po raz pierwszy pojawił się w listach osoby podającej się za tego zabójcę i opublikowanych w tym czasie. Na temat tożsamości Kuby Rozpruwacza powstało wiele teorii, ale jak dotąd żadna z nich nie jest pewna. Wokół zabójstw przypisywanych Rozpruwaczowi narosła swoista mitologia, wsparta autentycznymi badaniami historycznymi, ale i amatorskimi hipotezami, włączającymi teorię spiskową i ludową inwencję.
Ofiary [edytuj]
Liczba ofiar Kuby Rozpruwacza jest dyskusyjna, ale historycy-badacze generalnie zgadzają się, że na pewno było nimi 5 prostytutek (lub kobiet o prostytucję podejrzewanych, jak C. Eddowes) z East Endu:
· Mary Ann Nichols (z domu Mary Ann Walker, zwana "Polly"), ur. 26 sierpnia 1845, zamordowana 31 sierpnia 1888 na ulicy Buck's Row.
· Annie Chapman (z domu Eliza Ann Smith, zwana "Dark Annie"), ur. we wrześniu 1841, zamordowana 8 września 1888 na podwórku budynku przy Hanbury Street 29.
· Elizabeth Stride (z domu Elisabeth Gustafsdotter, zwana "Long Liz"), ur. w Szwecji 27 listopada 1843, zamordowana 30 września 1888, na podwórku budynku przy Berner Street.
· Catharine Eddowes (znana też jako "Kate Kelly" i "Mary Ann Kelly" – nazwisko "Kelly" miało przekonać ludzi, że faktycznie była żoną swojego kochanka Johna Kelly'ego), ur. 14 kwietnia 1842, zamordowana 30 września 1888 na Mitre Square.
· Mary Jane Kelly (podawała, że naprawdę nazywa się "Marie Jeanette Kelly," czasem "Mary Ann Kelly", zwana "Ginger"), podobno ur. w Limerick w Irlandii ok. roku 1863, zamordowana 9 listopada 1888 w swoim pokoju przy Miller's Court 13.
Do powyższej listy ofiar Kuby Rozpruwacza dodaje się często ofiary innych ataków i morderstw popełnionych w okresie jego działalności w podobny sposób.
· Annie Millwood, ur. ok. 1850, zaatakowana 25 lutego 1888. Hospitalizowana z powodu licznych ran kłutych nóg i dolnej części ciała. Po opuszczeniu szpitala zmarła, podobno z przyczyn naturalnych, 31 marca 1888.
· Ada Wilson, zaatakowana 28 marca 1888, otrzymała 2 rany kłute w szyję. Przeżyła napaść.
· Emma Elisabeth Smith, ur. ok. 1843. Zaatakowana 3 kwietnia 1888. Przeżyła, jednak zapadła w śpiączkę i zmarła nie odzyskawszy przytomności 5 kwietnia 1888 roku. Podaje się, że przyczyną śmierci były obrażenia narządów rodnych spowodowane tępym narzędziem.
· Martha Tabram (z domu Martha White, czasem jej nazwisko zapisywano jako "Tabran", znana także jako Emma Turner), ur. 10 maja 1849, zamordowana 7 sierpnia 1888. Stwierdzono u niej 39 ran kłutych: 5 w lewe płuco, 2 w prawe, 1 w serce, 5 w wątrobę, 2 w śledzionę i 6 w żołądek.
· "Zagadka Whitehall", bezgłowe i pozbawione kończyn ciało kobiety odnalezione 3 października 1888 w piwnicy budynku, który stał się później siedzibą Scotland Yardu.
· Annie Farmer, ur. 1848. Podaje się, że była ofiarą napadu z 21 listopada 1888. Przeżyła, odnosząc jedynie powierzchowne rany szyi, zadane tępym nożem. Policja, podejrzewając samookaleczenie, zamknęła sprawę.
· Rose Mylett (prawdopodobnie nazywała się Catherine Mylett, ale znano ją jako Catherine Millett, Elizabeth "Pijaną Lizzie" Davis, "Jasnowłosą" Alice Downey lub "Jasnowłosą Clarę"), ur. 1862, zamordowana 20 grudnia 1888. Uduszona mocno zaciśniętym wokół szyi sznurem.
· Elizabeth Jackson, prostytutka, której różne części ciała wyłowiono z Tamizy między 31 maja i 25 czerwca 1889. Ponoć rozpoznana po bliznach na ciele, które miała przed zniknięciem i zamordowaniem.
· Alice McKenzie (zwana Alice "Gliniana Fajka", podająca się też za Alice Bryant), ur. w roku 1849, zamordowana 17 lipca 1889. Przyczyną śmierci było przecięcie lewej tętnicy szyjnej, ale na ciele były też pomniejsze obrażenia.
· "Morderstwo z ulicy Pinchin", tą nazwą określano przypadek podobny do "Zagadki Whitehall" – w dniu 10 września 1889 roku, pod łukiem wiaduktu przy Pinchin Street znaleziono bezgłowe i beznogie ciało kobiety (jednak z nieodciętymi dłońmi). Wg niepotwierdzonego przypuszczenia zwłoki miały należeć do Lydii Hart, zaginionej prostytutki.
· Frances Coles (znana także jako Frances Coleman, Frances Hawkins, lub "Carrotty Nell"), ur. w roku 1865, zamordowana 13 lutego 1891. Obrażenia głowy sugerowały, że została powalona na ziemię, następnie poderżnięto jej gardło. Na ciele oprócz tego nie znaleziono innych ran.
· Carrie Brown (zwana "Stara Shakespeare", ponieważ po pijanemu miała zwyczaj recytować sonety Szekspira), ur. 1835, zamordowana 24 kwietnia 1891. Została uduszona, a jej ciało zmasakrowane (szczegółów okaleczeń nie podano). Zabójstwo to, choć łączone z morderstwami z Whitechapel, miało miejsce na Manhattanie w Nowym Jorku.
Wnikliwi znawcy tematu twierdzą, że z podstawowej listy ofiar należałoby usunąć niektóre nazwiska – najczęściej wymienia się Elizabeth Stride i Mary Jane Kelly. Na słuszność tej tezy wskazują odbiegające od schematu szczegóły tych zbrodni (np. Stride nie miała poza poderżniętym gardłem żadnych okaleczeń, Kelly zaś była młodsza od pozostałych ofiar, zabito ją w mieszkaniu, a jej zwłoki były zmasakrowane bardziej niż inne). Z listy potencjalnych ofiar jako najbardziej prawdopodobna podawana jest z kolei Martha Tabram.
Główna trudność w identyfikacji rzeczywistych ofiar polega na znacznym rozpowszechnieniu ataków z użyciem noża na kobiety w środowisku londyńskiego proletariatu w tamtych latach. Modus operandi (łac. sposób działania) tego konkretnego zabójcy charakteryzowało zadawanie głębokich ran szyi, okaleczanie genitaliów, usuwanie organów wewnętrznych i masakrowanie twarzy ofiar.
Także wśród ofiar z podstawowej listy występowały różnice w sposobie działania ich zabójcy. Na przykład, u Mary Ann Nichols i Elizabeth Stride nie usunięto żadnych organów wewnętrznych. Annie Chapman wycięto macicę, a Catherine Eddowes macicę i nerkę, natomiast Mary Jane Kelly usunięto serce, a inne organy wewnętrzne zostały wycięte i pozostawione na miejscu zbrodn
Zbrodnie Kuby Rozpruwacza stanowiły ważny przełom w życiu Brytyjczyków. Choć nie był to pierwszy odnotowany seryjny zabójca, jako pierwszy spowodował ogólnoświatową psychozę. Brak możliwości postawienia zarzutów konkretnej osobie zaowocował ciągiem domysłów i domorosłych ponurych legend, które miały swój wpływ na odbiór kolejnych w historii seryjnych morderstw.
Przezwisko "Jack the Ripper" (Kuba Rozpruwacz) po raz pierwszy pojawiło się jako podpis, w liście datowanym na 25 września 1888 roku, a nadesłanym do Central News Agency 27 września. List ten, w literaturze fachowej zwany "Dear Boss" (od pierwszych słów), został napisany przez kogoś, kto mienił się być mordercą z Whitechapel. Treść tego listu, jak i kilku innych, przypisywanych Rozpruwaczowi, zostala opublikowana w całości lub we fragmentach w prasie, przyczyniając się do spopularyzowania wymyślonego przez autora przezwiska. Autentyczność tego listu jest jednak podawana w wątpliwość, a sama policja podejrzewała, że może on być dziełem jakiegoś dziennikarza.
W późniejszych latach powszechną praktyką stało się nadawanie przestępcom przezwisk (np. Dusiciel z Bostonu, Zabójca z Green River, Kat z Nowego Orleanu, Rozpruwacz z Yorkshire – ponad 100 lat później niewątpliwie nawiązujący swym przydomkiem do Kuby).
Podejrzani [edytuj]
W kwestii tożsamości Kuby Rozpruwacza powstało wiele hipotez. Żadna nie jest w pełni przekonująca, niektórych nie sposób brać poważnie. Wśród potencjalnych nazwisk wymienia się m.in. następujące:
Joseph ...
Adri45