GRENLANDIA
renlandia to największa wyspa na świecie, pokryta lądolodem. Panuje tu klimat polarny, jedynie na wybrzeżach - subpolarny. Klimat Grenlandii charakteryzuje się m.in. częstymi zmianami pogody, ostrymi zmianami temperatur i dość dużymi opadami (zwłaszcza w części południowej).
Najkorzystniejszy klimat panuje na wybrzeżach, zwłaszcza w południowo - zachodniej części wyspy. Średnia temperatura w tym rejonie w styczniu wynosi -7°C, zaś lipcu - +10°C. Pozostałe obszary kraju leżące nad brzegiem morza są znacznie chłodniejsze: temperatura spada w miarę przesuwania się na północ; zimą na północnych skrajach wyspy osiąga wartość średnią - 36°C, a latem zaledwie +3°C.
Flora Grenlandii jest uboga. Na terenie kraju spotkać można ok. 500 gatunków roślin wyższych, oraz 3.000 gatunków mchów, porostów i glonów.
Roślinność na Grenlandii występuje tylko w miejscach, które choć przez krótki czas w ciągu roku są wolne od pokrywy lodowej. Zasadniczy typ roślinności porastającej te obszary stanowią różne typy tundry oraz łąki. Tundra na południu złożona jest z różnych gatunków traw, mchów, porostów i roślin zielnych, a na północy tylko z mchów i porostów. Na samym południu kraju występują także krzewy i karłowate gatunki drzew, m.in. brzozy (osiągające 10 m wysokości), olchy, wierzby (sięgające 4 m), jarzębiny, jałowce, zaś wybrzeże położone na północnym skraju wyspy (powyżej 80° szerokości geograficznej) jest praktycznie pozbawione roślinności.
Świat zwierzęcy Grenlandii jest dość ubogi ze względu na trudne warunki klimatyczne. Na lodowcu, zajmującym 5/6 powierzchni wyspy praktycznie nie ma zwierząt. Na wybrzeżach żyją m.in. renifery, piżmowoły, niedźwiedzie polarne, pieśce (lisy polarne), wilki polarne, zające polarne, gronostaje, lemingi a także ptaki - m.in. edredony, gęsi, mewy, pardwy i sowy śnieżne. Morze w pobliżu wyspy zamieszkane jest przez liczne ryby (np. rekiny, łososie, dorsze i mallotusy) a także duże ssaki morskie (około 30 różnych gatunków, m.in. wale grenlandzkie, białuchy, narwale, morsy, a także kilka gatunków fok, np.: grenlandzka, wąsata, obrożna (nerpa) itd.). Ponadto grenlandzkie wody zamieszkują liczne gatunki drobnych zwierząt (tzw. kryl), stanowiących pożywienie kręgowców, a spośród nich największe znaczenie mają krewetki.
Na Grenlandii żyje ok. 700 gatunków owadów i pajęczaków: liczne komary, motyle, trzmiele i pająki.
Książka opowiada o życiu Eskimosów w trakcie prawie całego roku kalendarzowego, autor dość skrupulatnie opisuje ciężki (w porównaniu do naszych standardów) los Eskimosów, którzy muszą nieustannie walczyć o przetrwanie. Ich może prymitywne, z naszego punktu widzenia, życie jest jednak bogate w wiele fundamentalnych wartości, które autor chwali. Są to uczciwość, pracowitość, przyjaźń i chęć poświęcenia się dla reszty społeczności.
Kto to są Eskimosi?
Eskimosi są wynalazcami technik łowieckich i przedmiotów usprawniających polowania na zwierzęta arktyczne. Jednym z takich wynalazków jest kajak – najszybsza i najbardziej zwrotna łódź napędzana siłą ludzkich mięśni. Z kajaków zwykle poluje się na foki. Eskimosi polują nie tylko na ssaki morskie, ale również na renifery karibu i lisy polarne.
Domem Eskimosów jest igloo. Specyficznym jego elementem jest długi korytarz, tzw. łapacz chłodu, który prowadzi do jednej izby. Ściany pokryte są skórami, które służą także do spania. Najważniejszym urządzeniem w
igloo jest lampa na tłuszcz zwierzęcy (najczęściej foczy lub wielorybi). Służy ona zarówno jako źródło światła, jak i ciepła, na niej gotowane są też potrawy. Temperatura w igloo wzrasta powyżej 0˚C, podczas gdy na zewnątrz jest -40˚C.
Strojem Eskimosa jest anorak, czyli sięgająca kolan, wkładana przez głowę kurtka z kapturem.
Kaptur kurtek kobiecych jest większy, ponieważ służy również do noszenia niemowląt.
Kultura i specyficzny styl życia Eskimosów należą już do przeszłości. Niewiele jest terenów nie zmienionych przez kulturę białego człowieka. Przykładem mogą być psie zaprzęgi zastępowane przez skutery.
Czesław Centkiewicz
uczestniczył w wyprawach polarnych,
a swoje przeżycia
opisywał w książkach.
Pomagała mu żona Alina.
Prawie całą swoją spuściznę poświęcili Centkiewiczowie okolicom obu biegunów Ziemi. Ich książki zawierają bogaty materiał poznawczy o Arktyce i Antarktydzie. Wyraźne jest w nich zauroczenie podbiegunowymi krainami i historią ich poznania, obfitującą w liczne niebezpieczeństwa i przygody.
Najbardziej znane ich książki dla młodego czytelnika to:
"Odarpi, syn Egigwy",
"Anaruk, chłopiec z Grenlandii",
powieść "Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei",
opowieści biograficzne "Fridtjof, co z ciebie wyrośnie?",
"Człowiek, o którego upomniało się morze".
ewapoz