Pedagogika Celestyna Freineta.doc

Celestyn Freinet urodził się 15 października 1896 roku we Francji w miejscowości Gars, w ubogiej rodzinie chłopskiej, zmarł 8 października 1966 roku. Był francuskim pedagogiem, stworzył koncepcje pedagogiczną „dotyczącą prze wszystkim nauczania i wychowania na poziomie przedszkola i szkoły elementarnej”[1]. Freinet był nauczycielem szkoły ludowej w Bar-sur-Loup i tam rozpoczął swoją działalność eksperymentalną. Nowy system pedagogiczny rozwinął wraz z żoną Elizą Freinet po przeniesieniu się do wybudowanej i założonej własnej szkoły w Vence, która stała się centrum ruchu Nowoczesnej Szkoły Francuskiej, gdzie kontynuował swoja działalność do końca życia. Nowy system powstał na praktycznych doświadczeniach samego autora oraz na dorobku takich wielkich pedagogów i psychologów jak: O. Decroly, M. Montessori, R. Cousinet, A. Ferriere, P. bonet, E. Claparede, R. Dottrens, H. Parkhurst, C. Washburne, J. Dewey[2].

Punktem wyjścia w swojej koncepcji uczynił swobodną aktywność dzieci. Skoncentrował swoją uwagę na dziecku, jego potrzebach i zainteresowaniach, na całości jego myśli, doznań i działań. Przystosowanie szkoły do dziecka, jakie umożliwia dziecku uruchamianie jego energii życiowej i jego „duchowe wzbogacanie”. Duchowy opiekun dziecka, odpowiednie środowisko, bogato wyposażone mogło stanowić pole dla wielostronnej aktywności dziecka. Freinet rezygnuje z podręczników, bo w takim środowisku dziecko staje się samo twórcą. „[…] tworzy własną „literaturę”, własne „podręczniki”, własne dzieła sztuki i techniki, samo bada otaczające je zjawiska, samo poznaje świat przyrody i świat społeczny. Czyni to wszystko w atmosferze swobody, przede wszystkim swobody wyboru kierunku i tematu interesujących je zajęć”[3]. Szkoła przekształca się w zakład pracy dziecięcej, zespolonej z życiem środowiska. Przestaje być zbiorem klas, w której dzieci słuchają, piszą i czytają. W toku działania swobodnego wzbogacają soje doświadczenia. Freinet wyodrębnia trzy fazy:

1)     faza prób i błędów – gdy dziecko powtarza czynności, które przynoszą powodzenie, a unika tych, które kończą się rozczarowaniem,

2)     faza urządzania się – gdy dziecko opierając się na nagrodzonych doświadczeniach, zaczyna wprowadzać pewien ład do swoich działań,

3)     faza zabawy–pracy, przechodzącej w pracę–zabawę - gdy przez zabawę dziecko przygotowuje się do pracy i do realizacji „poważnych” zadań życiowych.

Swobodna aktywność dziecka jest jego nauką, podobna do tej, która ma miejsce w domu pod okiem matki w pierwszych latach swojego życia. Jest to nauka oparta na całościowym poznawaniu i przeżywaniu środowiska, ale zarazem na jego przetwarzaniu – na miarę sił i możliwości dziecka[4].

Metoda Freineta opiera się na stosowaniu licznych „technik” takich jak:

·  swobodny tekst i drukarnia szkolna,

·  gazetka szkolna,

·  fiszki samokontrole,

·  doświadczenia poszukujące,

·  korespondencja międzyszkolna,

·  „księga życia” klasy.

Technika swobodnego tekstu – bezpośrednie przeżycia dzieci, ich potrzeba komunikacji, w kształceniu przeżyć estetycznych i wyobraźni. Indywidualnie tworzone teksty były w klasie prezentowane i omawiane, a ten, który najbardziej się wszystkim podobał stawał się treścią zajęć[5]. Teksty, indywidualne prace dzieci i całe gazetki, były powielane przez dzieci i wymieniane między szkołami. Korespondencja przechowywana jest w tzw. „książce życia”, która jest czymś w rodzaju pamiętnika, kroniki szkolnej. Technika nazwana doświadczeniem poszukującym polega na różnych formach gromadzenia informacji potrzebnych do rozwiązywania konkretnego problemu wynikającego z aktualnych doświadczeń i zainteresowań dziecka. Do takich doświadczeń poszukujących Freinet zalicza wycieczki, wywiady terenowe, krótkie referaty, samodzielnie dobierane lektury. Porządek do pracy wnosi tygodniowy plan pracy i grafik wykonawczy. Dzięki samokontroli uczeń jest uwolniony od lęku przed niesprawiedliwą oceną, technika ta zakłada indywidualne tępo pracy ucznia. Uczeń zdobywa sprawności (element przeniesiony ze skautingu), które wkleja do indywidualnego karnetu. Daje to wgląd w jego aktualne zainteresowania[6]. Fiszki kontrolno-badawcze o tematyce przyrodniczej, technicznej i artystycznej przedstawiają problem wraz z instrukcją, co do kierunków poszukiwań oraz narzędzi i materiałów służących do jego rozwiązania. Odpowiednio wypełnione służą do celów kontrolnych[7]. Fiszki samokontrole zawierają problemy, odpowiedzi, testy. Gwarantują pełne opanowanie zagadnienia, a maksymalny wysiłek wniesiony przez ucznia w rozwiązanie problemu musi pozyskać maksymalną ocenę. Dzieci pracujące z fiszkami nie musza niczego udowadniać nauczycielowi, nie oszukują, ponieważ pracują dla siebie. Wśród technik Freinet zastosował gazetkę zawierająca trzy elementy; krytykujemy, winszujemy, życzymy sobie. Swoje krytyczne opinie o innych oraz o sobie dziecko mogło okazać publicznie[8].

W szkole Freineta ważną „role pełni osiem pracowni, gdzie dzieci wykonują różne czynności:

-       pracownia z kartami pracy, słownikami, poradnikami i innymi materiałami informacyjnymi,

-       pracownia z narzędziami i przyborami do konstruowania, mechaniki i pomiarów fizycznych,

-       pracowania do ćwiczeń eksperymentalnych z biologii, chemii i fizyki,

-       pracowania z drukarnią i urządzeniami do powielania prac graficznych,

-       pracowania z materiałami artystycznych zajęć twórczych w zakresie malowania, lepienia, majsterkowania, muzykowania, fotografowania oraz wykonywania obrazów, filmów i nagrań magnetofonowych,

-       pracownia do zajęć z drewna i metalu,

-       pracowania do tkania, przędzenia, szycia i gotowania,

-       pracowania do hodowli małych zwierząt i roślin.”

Ważnym miejscem do zajęć jest także sad i ogród szkolny[9].

1.      Pedagogika 1, Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2004

2.      W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1998

3