1. Czyją córką jest teoria literatury?
Córką teorii sztuki, Arystotelesa i jego filozofii.
2. Kiedy powstała?
W starożytności, za sprawą „Poetyki” Arystotelesa.
3. Jak początkowo definiowano sztukę?
Wg def. greckiej (sztuka była umiejętnością wytworzenia rzeczy wedle reguł)
4. Co to jest umiejętność?
To coś nabytego, za sprawą umiejętności ktoś jest zdolny do wykonania pewnych rzeczy.
5. Dlaczego reguły były ważne?
Bo w starożytności sztuka była rzemiosłem.
6. Od kiedy poezja i muzyka uznawane były za sztukę?
Muzykę włączono od momentu, w którym odkryto w niej swoistą harmonię, reguły (uczynili to Pitagorejczycy).
Dzięki „Poetyce” Arystotelesa włączono poezję.
7. Z czym wiąże się pojęcie furror poeticus?
To szał poetycki, o którym mówił Platon.
8. Kiedy uświadomiono sobie, ze pewne dziedziny sztuki nalezą do wyższej kategorii?
Pod koniec XVII wieku muzykę, literaturę i sztuki poetyckie zaliczono do wyższej kategorii sztuk.
9. Batteaux (czyt. Szarl Bato) wyodrębnił 7 sztuk pięknych
kto, kiedy i jakie sztuki piękne wyodrębnił? lub: kto jest autorem określenia „sztuki piękne”?).
Otóż w poł. XVIII w Batteaux wyróżnił 7 sztuk pięknych (malarstwo, rzeźba, architektura, muzyka, poezja, wymowa, taniec). On zdefiniował sztuki jako te, które naśladują naturę, wybierając z niej to, co piękne. Do końca XIX w. ta def. była uznawana.
10. Rozrywka w XIX w.
Na pocz. XX w. modernizm narobił zamieszania. Zaliczono do sztuki operetkę, farsę, muzykę taneczną, które wcześniej były klasyfikowane jako rozrywka.
11. Czy istnieje sztuka, w której człowiek musi dzielić się z naturą?
Tak, drogi panie, to ogrodnictwo J
12. Co to jest sztuka użytkowa?
Sztuka, której główną rolą jest pragmatyzm. Dziś mamy problem z klasyfikacją architektury przemysłowej, sprzętarstwa – czy to sztuka, czy też nie.
13. Szerokie i wąskie rozumienie sztuki.
Znaczenie szerokie (sztuki wizualne i abstrakcyjne) ßà z. wąskie (sztuki plastyczne)
14. Co stanowi o przynależności dzieła do sztuki?
Przynależności stanowi zamierzenie lub osiągnięcia (bierzemy pod uwagę relację: pomysł artysty (zamiar) – efekt).
15. Dwa aspekty sztuki.
Czynność (związana z umiejętnością) i wytwór.
16. Jest 1 sztuka czy jest ich wiele?
Jest takie wahanie w estetyce, więc trudno odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie.
17. Definicje sztuki (Ważne tu jest numerowanie – na egz. dostaniemy numerek J)
a. Harmonijnej sztuki klasycznej
§ To ten rodzaj produkcji ludzkiej, który zmierza do piękna i osiąga je.
§ Związana z mimesis. U Platona mimesis to naśladowanie wyglądu rzeczy.
§ Jak się ma definicja II do różnych dziedzin sztuki?
(Ta def. jest za wąska - nie odpowiada architekturze, muzyce, malarstwu abstrakcyjnemu)
c. Konstruowania form, kształtu
§ Zamoyski: „Sztuką jest wszystko, co powstało z potrzeby kształtu.”
§ Tu mieści się pojęcie czystej formy.
§ Ale! To za szeroka def., bo formę ma wszystko (nie tylko dzieło sztuki).
§ Ważna jest tu intencja artysty.
§ Przedstawiciele: Wasyl Kandyński, Benedetto Croce (czyt. krocze).
§ Czy ta definicja obejmuje cały zakres sztuki?
§ Nie, ta def. nie odpowiada architekturze (jest więc za wąska)
§ Culler mówił tak: „sztuka to wytwór ludzki, który wywołuje przeżycia estetyczne.”
§ Ale! To za szeroka def. (przyroda też może takie przeżycia wywoływać).
§ Sztuka jest agresywna – zgodnie z myślą Bergsona („sztuka wraża się raczej w psychikę ludzką, niż ją wyraża”). To def. współczesna.
Definicje alternatywne:
g. Diderot
§ Def. oparta o pojęcie doskonałości (wartościowanie).
h. Gorgiasz z Leontinoi (jeden z Sofistów)
§ Sztuka to wytwarzanie iluzji.
i. PlOtyn
§ Sztuka jest przypomnieniem prawdziwego bytu.
j. Michał Anioł
§ Sztuka otwiera lot do nieba. (a i z pewnością my odlecimy na egzaminie J)
k. Hegel
§ Sztuka to poznanie praw ducha.
Stanowisko postmodernistyczne
Weitz, Kendik – pojęcia „sztuka” nie należy definiować
Definicje autorskie (czyli definicje samego Tatarkiewicza)
Sztuka jako czynność
§ Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy
1. bądź konstruowaniem form,
2. bądź wyrażaniem przeżyć,
§ jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania
§ jest zdolny zachwycać
1. bądź wzruszać,
2. bądź wstrząsać.
Sztuka jako wytwór
§ Dzieło sztuki jest odtworzeniem rzeczy
a. bądź konstrukcją form,
b. bądź wyrażeniem przeżyć,
§ jednakże tylko takim odtworzeniem, konstrukcją, wyrazem,
§ jaki jest zdolny zachwycać
a. bądź wzruszać,
b. bądź wstrząsać.
II). Z. Mitosek „SZTUKA JAKO PRAKTYKA SAMOCELOWA”
· Kryzys klasycyzmu w teorii sztuki związany był z XVIII-wieczną angielską teorią smaku (tu nazwiska to zapamiętania Home i Hume), wg której przedmiot piękny staje się piękny dopiero w kontakcie z podmiotem percypującym; jednak to angielskie pojęcie piękna groziło sprowadzeniem opinii o sztuce do indywidualnych i subiektywnych upodobań mających oparcie w przeżyciach odbiorców – krótko mówiąc prowadziło do relatywizmu i psychologizmu.
· W tym okresie powstaje także samo pojęcie estetyki jako nauki o postrzeżeniu (Þ estetyka transcendentalna); jego twórcą był Aleksander Baumgarten; w swoim dziele Estetyka stwierdził, że obiekty intelektualne powinny być poznawane jako przedmioty logiki, a rzeczy postrzegane jako przedmioty nauki o percepcji czyli estetyki.
· Najważniejsze dzieła Kanta: Krytyka czystego rozumu i w tym kontekście bardziej nas interesująca Krytyka władzy sądzenia.
· Poglądy Kanta:
o Podtrzymuje poglądy Baumgartena;
o Rozróżnia estetkę jako naukę o apriorycznych formach poznania zmysłowego (przestrzeń i czas) od logiki, która traktuje o apriorycznych zasadach myślenia;
o „krytyka władzy sądzenia” – dział filozofii zajmujący się zasadnością i strukturą sądów smaku;
o Zajmował się dialektyką podmiotu i przedmiotu w procesie poznania Þ odbiorca i działo wzajemnie na siebie oddziałują; przedmiot nie może istnieć bez podmiotu;
o Podważył zasadę mimesis; wg niego artysta nie naśladuje ale wymyśla za pomocą wyobraźni;
o Interesował się stosunkiem praktyki estetycznej do innych władz jakimi dysponuje człowiek: intelektualnych, wolicjonalnych, emocjonalnych;
o Przedmiot piękny powinien podobać się w sposób powszechny i bezinteresowny, z subiektywną koniecznością;
o Cechy kantowskiego ujęcia sztuki: 1) estetyczne znaczenie formy, 2) wymóg bezinteresowności (patrz pkt wyżej);
o Bezinteresowność kontaktu estetycznego może zapewnić tylko oderwanie się od imperatywów poznawczych, moralnych, etycznych, itp.;
o Forma jest ważna, ponieważ bada ona sposoby przejawiania się przedmiotów, a nie konkretne przedmioty; prowadzi to do zainteresowania efektem przedstawienia; z tego też powodu ulubionym przedmiotem sztuki Kanta był ornament;
o Antynomia smaku Þ cechuje krytykę artystyczną; polega na tym, że mimo subiektywnego charakteru sądy smaku roszczą sobie pretensje do kategoryczności (pewności, obiektywności);
o Sąd smaku = sąd estetyczny Þ subiektywny, wynika z upodobań i nastawienia odbiorcy; jest wypowiadany przez znawcę;
o Sąd naukowy Þ wymaga obiektywności, tzn. uzasadnienia przedmiotowego opartego na normach twórczych;
o Relacja nauki o pięknie i krytyki: „Nie istnieje nauka o pięknie – lecz tylko krytyka.”;
o Rozróżnienie poezji ...
evkowe