Nowotwory CUN.doc

Nowotwory CUN

U osób dorosłych - trzecia co do częstości grupa

U dzieci - druga

9% wszystkich nowotworów

85% - w jamie czaszki

u dorosłych - 70% - w przestrzeni nadnamiotowej

u dzieci - gł. podnamiotowe

Obwodowe - wywodzą się z osłonek nerwów i kom. nerwowych

Najczęstsze:

1.       GLEJAK - 50-60%

2.       OPONIAK - do 20%

3.       przerzutowe - do 40%

Klasyfikacja WHO (nie obowiązuje na koło)

1.       NOWOTWORY NEUROEPITHELIALNE

1.       NOWOTWORY GLEJU GWIAŹDZISTEGO |

2.       NOWOTWORY GLEJU SKĄPOWYPUSTKOWEGO | NAJCZĘSTSZE

3.       NOWOTWORY GLEJU WYŚCIÓŁKOWEGO |

4.       NOWOTWORY GLEJOWE MIESZANE

5.       NOWOTWORY SPLOTU NACZYNIÓWKOWEGO

6.       NOWOTWORY O NIEWYJAŚNIONEJ HISTOGENEZIE

7.       NOWOTWORY NEURONALNE I NEURONALNO-GLEJOWE

8.       NOWOTWORY MIĄŻSZU SZYSZYNKI

9.       NOWOTWORY POCHODZENIA ZARODKOWEGO

1.       MEDULLOBLASTOMA

2.       MEDULLOEPITHELIOMA

3.       NEUROBLASTOMA

4.       EPENDYMOBLASTOMA

2.       NOWOTWORY NN. CZASZKOWYCH I RDZENIOWYCH

3.       NOWOTWORY OPON

1.       OPONIAKI

2.       MEZENCHYMALNE NIE POCHODZĄCE Z MENINGOTHELIUM

3.       PIERWOTNE ZMIANY BARWNIKOWE

4.       O NIEWYJAŚNIONEJ HISTOGENEZIE

4.       CHŁONIAKI I NOW. UKŁ. KRWINKOWEGO

5.       NOWOTWORY PIERWOTNYCH KOM. ROZRODCZYCH

6.       TORBIELE I ZMIANY NOWOTWOROPODBNE

7.       NOWOTWORY OKOLICY SIODŁA TURECKIEGO

8.       NOWOTWORY ROZPRZESTRZENIAJĄCE SIĘ PRZEZ CIĄGŁOŚĆ

9.       PRZERZUTOWE

Cechy:

1.       występowanie w określonych okolicach

2.       występowanie w określonym wieku - np. rdzeniak u dzieci, glejak wielopostaciowy - u dorosłych

3.       częstość występowania zależy od płci - oponiak i nerwiak - częściej u kobiet, rdzeniak i szyszyniak - częściej u mężczyzn

4.       brak skłonności do rozprzestrzeniania się poza jamę czaszki

Ocena złośliwości:

I.        łagodny - np. oponiak. Brak martwicy, rozrostu, rozplemu naczyń i kom. niedojrzałych. Przeżycie pooperacyjne: > 5 lat

II.      względnie łagodny - np. skąpodrzewiak. Obecne pojedyncze kom. niedojrzałe. Brak martwicy i rozplemu naczyń. Przeżycie pooperacyjne: 3-5 lat

III.    względnie złośliwy - np. anaplastyczny gwiaździak. Zwiększona liczebność kom. niedojrzałych, niewielka ilość martwicy i figur podziałów. Obecny rozplem naczyń krwionośnych. Przeżycie pooperacyjne: 2-3 lat.

IV.   złośliwy - np. rdzeniak. Kom. anaplastyczne, liczne figury podziałów, martwica, proliferacja naczyń. Przeżycie pooperacyjne: 6-15 miesięcy.

Glejaki są ZŁOŚLIWE - mimo, że nie dają przerzutów

GWIAŹDZIAK (ASTROCYTOMA)

·         50-60% nowotworów CUN

·         do 80% wszystkich glejaków

·         u dorosłych

·         częściej u mężczyzn

·         powstaje z astrocytów

·         gł. w płacie skroniowym, czołowym

·         rozrasta się w istocie białej półkul, wzgórzu i moście

·         złośliwość: I, wznowa jest II

·         im bardziej niedojrzały, tym więcej wylewów, martwicy, torbieli

Podział:

1.       g. włókienkowy (A. FIBRYLLARE)

o        z astrocytów o długich wypustkach

o        najczęstszy gwiaździak

o        lokalizacja: półkule, móżdżek, u dzieci w pniu mózgu

o        rozrasta się w istocie białej

o        guz białawy, gumowaty, brak uchwytnej granicy

o        może być torbiel w części centralnej

o        cechy złośliwości: kom. atypowe, rozrost naczyń, martwica

o        w jednych polach może być utkanie b. złośliwe, w innych - o cechach gwiaździaka dojrzałego

o        w 2-4% obecna komponenta mezenchymalna = GLEJAKOMIĘSAK (GLIOSARCOMA)

o        2 typy martwicy:

1.       naczynipochodna martwica skrzepowa

2.       palisadowata - otoczona palisadowatym układem komórek

1.       g. BEZWŁÓKIENKOWY - z kom. o nielicznych wypustkach

2.       g. TUCZNOKOMÓRKOWY

3.       g. CIENKOWŁÓKIENKOWY - gł. u dzieci, I stopień złośliwości, kom. z 2 długimi wypustkami

GWIAŹDZIAK ANAPLASTYCZNY (ASTROCYTOMA ANAPLASTICUM) = WIELOPOSTACIOWY (A. MULTIFORME)

·         40% wszystkich gwiaździaków

·         w utkaniu obecne kom. anaplastyczne

·         złośliwość: III

·         ogniska martwicy, wylewy, torbiele z płynem

SKĄPODRZEWIAK (OLIGODENDROGLIOMA)

·         u ludzi starszych

·         częściej u mężczyzn

·         10% nowotworów CUN

·         rozrasta się w istocie białej

·         mało sposty

·         ograniczony

·         obraz "żabiego skrzeku" - kom. leżące obok siebie o małych jądrach i skąpej cytoplazmie

·         zwapnienia

·         gł. w płacie czołowym i skroniowym

·         szerzy się wzdłuż szlaków i włókien

·         rozpad komórek -> powstają jamki

·         złośliwość - II

·         postać anaplastyczna - III

WYŚCIÓŁCZAK (EPENDYMOMA)

·         gł. u dzieci

·         5% glejaków

·         rozwija się w ścianie komór

·         wpukla się do wnętrza komory lub ją otacza

·         kom. neo tworzą rozety z jądrami na obwodzie

·         rozety:

1.       PRAWDZIWE - puste w środku, do światła skierowane sa rzęski komórek. W komórkach u podstawy rzęsek znajdują się ziarnistości - BLEFAROPLASTY

2.       RZEKOME - naczynie krwionośne w środku

·         Wnętrze rozety może być puste, lub może być w nim naczynie

·         szerzy się poprze płyn mózgowo-rdzeniowy

·         może rosnąć w komorze IV, wypełniać jej światło i wrastać do przestrzeni podpajęczynówkowej

·         złośliwość - II

·         postać anaplastyczna - III

GLEJAK WIELOPOSTACIOWY (GLIOBLASTOMA MULTIFORME)

·         najbardziej złośliwy nowotwór UN = najmniej zróżnicowany

·         najczęstszy glejak

·         u ludzi starszych

·         gł. płaty czołowe i skroniowe

·         często nacieka korę

·         rozrasta się w istocie białej

·         rozległe pola martwicy otoczone komórkami wrzecionowatymi i krwotoki

·         złośliwość - IV

RDZENIAK (MEDULLOBLASTOMA)

·         u dzieci

·         4% nowotworów CUN

·         rozrasta się w móżdżku

·         składa się z chaotycznie ułożonych komórek

·         nacieka oponę pajęczą -> przerzuty poprzez płyn m-r

·         złośliwość - IV

OPONIAK (MENINGIOMA)

·         u ludzi starszych

·         częściej u kobiet

·         16% nowotworów CUN

·         wywodzi się z wyściółki opon

·         najczęściej lokalizuje się na sklepistościach, w linii pośrodkowej

·         ugniata mózg, ale go nie nacieka

·         kom. układają się jak łuski cebuli wokół ognisk zwapnienia (=CIAŁ PIASZCZAKOWATYCH)

·         złośliwość: I

·         często nacieka kości czaszki

·         zwykle pozostaje w łączności z oponą twardą

·         powierzchnia gładka/ziarnista

Czynniki sprzyjające:

·         urazy czaszki

·         promieniowanie

·         przewlekłe zap. opon

Czynniki sprzyjające wznowie:

·         młody wiek

·         płeć męska

·         lokalizacja wewnątrzczaszkowa

CZASZKOGARDLAK (CRANIPHARYNGOMA)

·         powstaje z resztek wielowarstwowego nabł. płaskiego kieszonki Rathkego

·         w różnych okresach życia

·         otorbiony

·         liczne torbiele z bursztynowym płynem

·         wapnienie

Klinicznie:

·         uciska przysadkę, skrzyżowanie nn. wzrokowych, koło tętnicze mózgu, podwzgórze - daje objawy uszkodzenia tych narządów

SZYSZYNIAK (PINEALOCYTOMA - niezłośliwy, PINEALOBLASTOMA - złośliwy)

·         w postaci niezłośliwej przypomina szyszynkę

·         postać złośliwa - chaotyczny układ komórek

·         przerzuty poprzez płyn m-r

...