W średniowieczu gwaszem iluminowano księgi, potem malowano miniatury, a w okresie Renesansu wykonywano wielkie kartony (projekty malowideł ściennych) i dekoracje teatralne, w XVII w. stosowano gwasz do podmalówek w malarstwie olejnym. Gwasz jest techniką odrębną wypieraną dzisiaj przez chudą temperę. Nazwa gwasz pochodzi z włoskiego słowa ąuazzo, to znaczy rosa lub farba wodna. Akwarela jest farbą przeźroczystą bez użycia bieli, którą zastępuje biały papier. Natomiast akwarela lub pigment barwny w połączeniu z bielą kryjącą nazywa się gwaszem. Spoiwem farb są: klej skrobiowy, gumy roślinne lub klej glutynowy w połączeniu z innymi składnikami jak miód, gliceryna, cukier. Spoiwo:
1. Dwie łyżeczki mąki ryżowej rozbełtać w zimnej wodzie na papkę i zagotować. Następnie wsypać biel cynkową, barytową lub ołowianą i rozetrzeć pałeczką w miseczce porcelanowej do ucierania lub szklanym korkiem na szybce matowej. W celu lepszego związania bieli można dodać trochę płynnej gumy arabskiej. Z bielą można mieszać pigmenty barwne utarte z wodą na kit. Mając gotowy gwasz biały i chcąc uzyskać inne koloryty można mieszać go również z farbami wodnymi podczas malowania. Kolory będą na ogół rozbielone półkryjące.
2. Do jednej części miodu dodaje się cztery części wody. Pianę, która utworzy się, zdejmuje się łyżką i wyparowuje wodę na gorąco. Do rozcieńczonego miodu dodaje się taką samą ilość płynnej gumy arabskiej.
Farby gwaszowe są dosyć gęste, rozcieńcza się je wodą i maluje na suchym lub wilgotnym papierze. Gwasz wysychając znacznie jaśnieje i matowieje. Połączenie techniki gwaszowej z techniką akwarelową wpływa korzystnie na końcowy efekt malowidła, gdyż obok kryjących partii obrazu uzyskuje się jeszcze laserunki. Malując gwaszem jako farbami półkryjącymi rozpoczynamy zwykle od tonów ciemnych, kończąc poprzez jasne na światłach. Malowidła wykonane gwaszem są wrażliwe na wilgoć i mogą pleśnieć. Obrazy gwaszowe można werniksować kilkuprocentowym roztworem żelatyny.
stepane