Ćw słuchowe_rozróżnianie zjawisk dźwiękowych(1).pdf

Ćwiczenia słuchowe

rozróżnianie zjawisk dźwiękowych

Strona główna > Wychowanie słuchowe

Wprowadzenie

W programie wychowania słuchowego przewiduje się szereg ćwiczeń rozwijających wrażliwość słuchową dziecka. Ćwiczenia te mają na celu pomóc

dziecku rozwijać jego uwagę słuchową i zainteresowanie dźwiękami, uczyć rozróżniania dźwięków, reagowania na usłyszane dźwięki i lokalizować ich

źródło, a także rozróżniać natężenie, wysokość, czas trwania oraz ilość dźwięków. Szczegółowe przykłady ćwiczeń obejmują m.in.:

l co i skąd słyszysz (rodzaj i lokalizacja źródła dźwięku)?

l czas trwania sygnału akustycznego: długo ‐ krótko;

l ilość nadawanych sygnałów: ile słychać dźwięków?

l tempo nadawanego sygnału akustycznego: szybko ‐ wolno;

l natężenie dźwięku: głośno ‐ cicho;

l częstotliwość dźwięku: wysoko ‐ nisko;

l rytm, melodię i akcenty.

Wszystkie ćwiczenia można stosować w ramach zajęć indywidualnych lub grupowych. W programie znajdują się także ćwiczenia kształtujące elementy

prozodyczne mowy, takie jak: rytm, melodia i akcent. Muzyczne parametry dźwięku: wysokość, melodia, barwa, czas trwania są jedynymi adekwatnymi

wzorcami dla wypowiedzi słownych (rytmu, akcentu i melodii mowy), zaś umiejętność realizowania tychże parametrów przez dziecko ma szansę uczynić

jego wypowiedzi bardziej zrozumiałymi.

Niniejszy zestaw ćwiczeń jest przeznaczony dla logopedów, nauczycieli i rodziców dzieci z niesprawnością złożoną, a w szczególności dla dzieci

z opóźnionym rozwojem mowy, z uszkodzeniem słuchu, z zaburzeniami percepcji słuchowej, niskiej podzielności oraz koncentracji uwagi i słabej

zdolności naśladowania i gotowości komunikacyjnej.

Ma on na celu zapoznanie ich z możliwościami kształcenia zrozumiałości wypowiedzi słownej poprzez ćwiczenia usprawniające słuch, emisję głosu

i elementy prozodyczne wypowiedzi. Ćwiczenia powinny być poprzedzane wielokrotnymi pokazami i próbami naśladowania przez dziecko ‐ to konieczne

zwłaszcza w przypadku występujących trudności ze zrozumieniem poleceń słownych rodzica, nauczyciela czy terapeuty.

Proponowane zabawy mogą dodatkowo przyczynić się do rozwijania przeciwstawnych pojęć, takich jak:

l długo ‐ krótko,

l cicho ‐ głośno,

l mocno ‐ lekko,

l wysoko ‐ nisko,

l szybko ‐ wolno,

l ładnie ‐ brzydko,itp.

a także rozwijania aktywności dziecka poprzez naśladowanie prostych, często powtarzanych czynności. Zabawom powinny towarzyszyć krótkie

i zrozumiałe dla dziecka polecenia, poparte gestem, wielokrotnym pokazem, wspólnym wykonywaniem ćwiczeń, aż do coraz większej aktywności

i samodzielności.

Spośród ćwiczeń ortofonicznych, ćwiczenia słuchowe należą do najtrudniejszych. Wprowadza się je dopiero po ćwiczeniach oddechowych,

rytmizujących i artykulacyjnych.

W grupie ćwiczeń słuchowych występuje podział na łatwiejsze i trudniejsze: dla dzieci młodszych i starszych. Ćwiczenia dla dzieci młodszych zaczynamy

od zajęć bazujących na słuchu fizycznym i muzycznym , przechodząc stopniowo do ćwiczeń opartych na słuchu fonematycznym . Otóż w procesie

porozumiewania się mamy do czynienia z nadawaniem i odbiorem informacji. Odbiór odbywa się głównie w oparciu o słuch fonematyczny, choć bazową

rolę odgrywa słuch fizyczny i muzyczny.

Percepcja słuchowa ‐ jest procesem rozpoznawania, różnicowania, zapamiętywania, analizowania i syntetyzowania dźwięków. Na poziom percepcji

słuchowej składa się:

SŁUCH FIZYCZNY jest to wrażliwość na fale dźwiękowe. Cechuje go określona ostrość słyszenia; w powoduje; że są ludzie słyszący, niedosłyszący

i głusi. Jest on charakterystyczny nie tylko dla człowieka, ale jedynie u ludzi dał podstawę do rozwoju słuchu muzycznego i fonematycznego.

SŁUCH MUZYCZNY pozwala określić wysokość dźwięku i dostrzegać różnice w jego wysokościach.

SŁUCH FONEMATYCZNY zwany też słuchem mownym ‐ jest to zdolność do rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy (najmniejszych elementów

składowych wyrazów czyli fonemów). Fonem jest najmniejszą jednostką fonetyczną języka. Realizacją fonemu jest głoska. Mowę rozumiemy dzięki

funkcjonowaniu słuchu fonematycznego. Wymaga on operacji na poziomie analizy i syntezy słuchowej opartej na dużej sprawności percepcyjnej

i poprawnych operacjach myślowych. Procesy te odbywają się na poziomie kory mózgowej. Słuch fonemowy zaczyna kształtować się w trzecim kwartale

życia dziecka, pełna dojrzałość osiągana jest około 6‐7 roku życia. Dzięki niemu słyszymy różnice pomiędzy dźwiękami bardzo podobnymi np. p‐b, t‐d,

k‐g, itd. Dalszy etap w rozwoju słuchu fonematycznego stanowi analiza i synteza słuchowa . Dziecku nie jest łatwo z potoku mowy wyodrębnić wyrazy,

w wyrazach sylaby, w sylabach ‐ głoski. Aby zrozumieć sens mówionego tekstu trzeba uchwycić kolejność głosek w wyrazie i umieć je zróżnicować.

Odróżnić dźwięczne od bezdźwięcznych, zróżnicować szeregi:

l s ‐ sz ‐ ś

l c ‐ cz ‐ ć

l z ‐ ż ‐ ź

l dz ‐ dż ‐ dź

ANALIZA SŁUCHOWA ‐ to umiejętność wyodrębniania z potoku mowy: zdań, w zdaniach wyrazów, w wyrazach sylab, a w sylabach głosek z zachowaniem

ich kolejności.

SYNTEZA SŁUCHOWA ‐ to scalanie głosek, sylab i wyrazów w określone, złożone układy słuchowe.

PAMIĘĆ SŁUCHOWA ‐ to pamięć wzorców słuchowych wyrazów tzn. pamięć ich długości (liczby sylab i głosek oraz ich kolejności w wyrazie). Jest

to również zdolność zatrzymywania w pamięci ciągów wyrazów połączonych związkami logiczno‐gramatycznymi (np. dni tygodnia, nazwy miesięcy po

kolei, wiersze, piosenki itp.).

Różnicowanie dźwięków, ich analiza i synteza dokonują się na poziomie ośrodkowego układu nerwowego. Jeżeli ośrodek słuchowy kory mózgowej jest

uszkodzony lub mniej sprawny, proces różnicowania, analizowania i syntetyzowania dźwięków przebiegają wadliwie. Nie można mylić tych zaburzeń

z niedosłuchem pochodzenia obwodowego, ponieważ dziecko z takimi zaburzeniami ma uszkodzone ucho lub nerw słuchowy, a nie ośrodek słuchu

w mózgu. Dzieci z zaburzeniami percepcji słuchowej poszczególne dźwięki słyszą bardzo dobrze bez względu na odległość, lecz nie potrafią ich

różnicować, analizować czy też dokonywać ich syntezy. Zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci upośledzonych w znacznym stopniu utrudniają

opanowanie techniki czytania i pisania.

W przypadku nie różnicowania, lub słabego różnicowania głosek często występują zaburzenia mowy i trudności w nauce (głównie w czytaniu i pisaniu).

Dlatego tak dużą wagę przywiązuje się do ćwiczeń słuchowych prowadzonych w celowy, zamierzony sposób (zwłaszcza z dziećmi niepełnosprawnymi

psychoruchowo, z opóźnionym rozwojem mowy).

I. Rodzaj i jakość nadawanych sygnałów akustycznych

Najczęściej stosowaną zabawą rozpoczynającą ćwiczenia słuchowe jest udzielanie przez dzieci odpowiedzi na pytanie: co słyszysz? Dziecko

z zamkniętymi oczami wsłuchuje się w ciszę ‐ żadne dźwięki nie są wytwarzane celowo. Po krótkim czasie wsłuchiwania się określają, co słyszy:

l stukot butów o bruk,

l skrzypnięcie drzwi,

l szczekanie psa,

l odgłos samochodów, ptaków,

l rozmowy ludzi,

l kapanie wody,

l oddechy kolegów itd.

Tego typu ćwiczenia można realizować także w grupach.

Kiedy dzieci nauczą się odróżniać odgłosy z otoczenia, uczymy je rozpoznawać wzajemnie swoje głosy? Dzieci siedzą, np. w kręgu, odwrócone do

siebie plecami. Terapeuta podchodzi do któregoś z nich i dotykiem daje znak, aby coś powiedziało (mogą to być fragmenty znanych wierszy).

Zadaniem pozostałych jest odgadnięcie: czyj i jaki to głos?

Można też wspólnie ustalić:

l kto w grupie mówi najciszej?

l kto mówi najgłośniej?

l kto się głośno śmieje?

l kto ma często chrypkę?

l kto śpiewa najwyższym (najcieńszym) głosem, lub kto zaśpiewał najgłośniej?

Odpoznawanie głosów zwierząt zarejestrowanych na taśmie magnetofonowej.

Najpierw będą to głosy zwierząt najbardziej znanych: psa, kota, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi, konia, kurcząt, świni, żaby, gołębia; potem

głosy zwierząt, z którymi dzieci stykają się rzadziej, np.: kozy, osła, lwa, mewy, wrony, wróbla, bociana itp.

Młodych miłośników motoryzacji sprawdzić możemy przy rozpoznawaniu odgłosów charakterystycznych dla pojazdów: samochodu, traktora,

pociągu, motocykla, tramwaju, wozu straży pożarnej, karetki pogotowia, statku, roweru, wrotek, deskorolki, itp.

Inną zabawą słuchową może być wydawanie przez kolejne dzieci różnych dźwięków ‐naśladujących zarówno przedmioty, jak zwierzęta i zjawiska

natury. Pozostali członkowie grupy starają się odgadnąć, co dziecko naśladuje (wiatr, kota, czajnik, pociąg, stukot butów).

Dość trudnym, wymagającym dużego skupienia, jest zadanie odgadnięcia odgłosów docierających zza przysłony (parawanu), albo z sąsiedniego

pomieszczenia. Może to być np.: odgłos przelewania wody, rozdzierania papieru, telefonu, przesuwania krzesła, upadku piłki, gwizdu czajnika,

brzęku kluczy, itd.

Ćwiczenia słuchowe można urozmaicić proponując dzieciom zabawy dźwiękonaśladowcze:

l naśladowanie np.: płaczu dziecka (ałła‐ałła, pociągania nosem yyyy)

l kaszlu, chrząkania (yhy‐yhy, a‐ćha)

l pukania do drzwi: stuk‐stuk, puk‐puk, bum‐bum,

l upadku: buch; pac, bzdryng!

l wykonania zdjęcia: pstryk

l kołysania: huś! huś!

l reakcji na ból: ajajaj!, aj! Aj! oj! oj!

l uciszania: ciiiii

l ruszającego motocykla: brun, brun, drrr, drrr, drm, drm

Można także próbować wysłuchać i różnicować bardzo odmienne od siebie odgłosy, np. chrapanie i dzwonienie kluczy; brzęk szkła i darcie

papieru; szum wody spływającej do rury odpływowej i klaskanie; skrzypienie furtki i odgłos odkurzacza; zamykanie okna i kaszel.

Dzieci lubią zabawy w naśladowanie głosów różnych zwierząt, np.:

l szczekającego psa ‐ hau, hau,

l warczącego psa ‐ wrrrr,

l warczącego psa ‐ wrrrr,

l skomlącego psa ‐ oi, oi, oi,

l wyjącego psa ‐ aurueu, aurucu,

l żaby ‐ rechu, rechu, rechu,

l wróbla ‐ ćwir, ćwir,

l odlotu ptaka ‐ frrrr, trrrr,

l kury ‐ koko‐ko, koko‐gdak, koko‐gdak,

l gołębia ‐gro‐chu gro‐chu, gru‐chu, gru‐chu,

l wrony ‐ kra, kra,

l konia ‐ iha‐ha,

l parskającego konia ‐ prrrr,

l idącego konia ‐ klip‐klap, klip‐klap,

l biegnącego konia ‐ klip ‐klap (szybko).

Więcej zabaw tego typu znajdziesz w artykule pt. „Onomatopeje ‐ zabawy dźwiękonaśladowcze”.

Po powrocie z wycieczki np. do lasu dzieci chętnie opowiadają swoje wrażenia biorąc za podstawę tylko dźwięki, jakie tam słyszały:

l szelest liści,

l wycie wiatru,

l bieg sarny,

l skrzypienie drzew,

l głosy dzieci,

l szum strumyka,

l odgłosy wozu konnego na moście itd.

Zabawa słuchowa, której przebieg związany jest z pytaniem, które ze znanych przedmiotów, wydają takie dźwięki?

l syczą: czajnik, balonik, z którego spuszczamy powietrze,

l dzwonią: telefon, budzik, dzwonek u drzwi, dzwonki w kościele, dzwony na dzwonnicy, dzwonek w szkole, itp.;

l warczą: odkurzacz, froterka, kosiarka

l tykają: zegar

l szumią: wiatr, potok, fale morskie

l gwiżdżą: czajnik, gwizdek trenera, gwizd lokomotywy, itd.

Możemy też zapytać dzieci:

l jak nazwiesz dźwięk, który wydaje np. furtka? (skrzypi, piszczy);

l jaki dźwięk wydaje młotek? (puka, stuka).

Do uważnego wsłuchania się w mowę i starannej artykulacji zmusza mówienie szeptem przez tubę (rolka po papierze toaletowym lub ręcznikach

jednorazowych), a także wysłuchanie własnej wypowiedzi nagranej uprzednio na taśmę magnetofonową.

Zabawa: zapamiętaj imię. Pierwsze zajęcie w nowej grupie można zaczynać zabawą w zapamiętywanie imion. Uczestnicy siedzą w kręgu. Zabawę

rozpoczyna dowolny uczestnik, podając swoje imię. Następny z prawej podaje imię poprzednika i swoje. Kolejny ‐ poprzedników i swoje. Aż do

końca.

Zabawa: wstań ‐ siadaj. Dzieci stoją w kręgu. Jedno z nich stoi w środku. Na jego hasło „wstań” należy usiąść, a po dyspozycji „siadaj” ‐ trzeba

wstać. Urozmaiceniem może być forma, w jakiej podaje dyspozycje prowadzący: prośby, błagania, rozkazu, umizgu, szeptu. Kto się pomyli ‐ daje

fant lub odchodzi z gry? Zabawę można prowadzić aż do zwycięstwa ostatniego uczestnika, który zostaje nagrodzony w ustalony wcześniej sposób.

Zabaw tego typu można wymyślić bardzo dużo, a jako urozmaicenie warto wprowadzić fanty, nagrody, konkursy.

Zabawa: co i jak słychać? Możemy wywoływać dźwięki celowo. Najpierw zapoznajemy dzieci z wybranymi dźwiękami (dzieci patrzą na przedmioty

i słyszą, jakie dźwięki one wydają). Potem uczymy je odgadywać bez patrzenia na przedmioty (dzieci są odwrócone tyłem do źródła dźwięku),

który przedmiot wydał ten dźwięk? Terapeuta stuka, np. łyżeczką w szklankę, filiżankę, gliniany dzbanek, biurko, książkę, ścianę, szybę okienną,

pluszową zabawkę, plastikowe wiaderko, itd. Dziecko, które poda najwięcej trafnych odpowiedzi zostaje pochwalone i może otrzymać nagrodę.

II Czas trwania sygnału akustycznego (długo ‐ krótko)

Ilustrowanie dźwięków muzycznych symbolami graficznymi.

Ćwiczenie 1

Pomoce: flet z tekturki, przesłona do zakrywania fletu, instrument ‐ flet dla nauczyciela.

Dziecko otrzymuje wycięty z tektury flet i kartonik. Nauczyciel gra na flecie raz długo (ok. 5 sek.), raz krótko (ok. 1‐2 sek.), dzieci słuchają.

Następnie ustala z dziećmi, iż słysząc długi sygnał ‐ dzieci pokazują swój kartonowy flet, a słysząc krótki sygnał ‐ zakrywają kartonikiem część

fletu. Po kilku próbach słyszenia z kontrolą wzrokową dzieci, nauczyciel gra na flecie za przesłoną (parawanem), a dzieci pokazują cały flet (długi

sygnał) albo jego część (krótki sygnał).

Ćwiczenie 2

Pomoce: budzik, obrazki z symbolami lub etykietki z napisami „długo”, „krótko”, tabelka oraz ołówek.

Nauczyciel zapoznaje dzieci z dzwonkiem budzika. Gdy budzik dzwoni długo ‐ nauczyciel pokazuje symbol lub etykietkę z napisem „długo”, gdy

zaś dzwoni krótko ‐ pokazuje symbol lub etykietkę „krótko”. Następnie nauczyciel reguluje czas trwania sygnału budzika, a dzieci samodzielnie

wskazują odpowiednie symbole lub etykietki. Dla zwiększenia stopnia trudności można te same ćwiczenia zastosować za przesłoną. Po kilku

zaś dzwoni krótko ‐ pokazuje symbol lub etykietkę „krótko”. Następnie nauczyciel reguluje czas trwania sygnału budzika, a dzieci samodzielnie

wskazują odpowiednie symbole lub etykietki. Dla zwiększenia stopnia trudności można te same ćwiczenia zastosować za przesłoną. Po kilku

udanych próbach można rozdać dzieciom plansze z narysowaną tabelką, w której dzieci samodzielnie zaznaczą symbolem, etykietką

lub krzyżykiem nadawane sygnały lub ich brak.

ćwiczenie: długo krótko głucho (brak)

Ćwiczenie 3

Pomoce: trąbka, plansza wg wzoru, mazak/kredka, parawan.

Nauczyciel gra na trąbce długo lub krótko. Zadaniem ucznia jest wsłuchiwanie się w dźwięki i zaznaczanie linią długą albo krótką kolejno

usłyszanych po sobie dźwięków.

Wybór krótkiej lub długiej linii zależy od czasu trwania sygnału trąbki. W czasie tego ćwiczenia można zachęcać dziecko do wokalizacji dowolnej

samogłoski (o, a, u, i, y, e), tj. długiej lub krótkiej emisji dźwięku (naśladowanie głosu trąbki). Na planszach do rysowania można narysować

doniczki i kwiaty na różnych wysokościach, tak by rysowane przez dziecko łodygi były raz długie, innym razem krótkie. Na kolejnych zajęciach

można zastosować to samo ćwiczenie, ale warto zmienić rysunek, np. dzieci dorysowują sznurek do balonów lub latawców.

W pierwszej próbie należy grać na trąbce długo i taką linię ma dziecko dorysować (jak na planszy), ale następne sygnały powinny się zmieniać

dowolnie, by dziecko nie sugerowało się np. kolejnością kwiatów, balonów czy latawców na swojej planszy.

Ćwiczenie 4

Pomoce: gwizdek, rekwizyty z otoczenia dziecka (np. paski, zabawki zwierząt: wąż i mysz, wstążki, linijki, itp.).

Nauczyciel zapoznaje dzieci z sygnałem gwizdka, podając naprzemiennie sygnały: krótki i długi. Na długi sygnał dziecko wybiera długi przedmiot,

a na krótki sygnał gwizdka ‐ krótki przedmiot. Utrudnieniem może być podanie dzieciom dużego zestawu różnorodnych przedmiotów długich

i krótkich, a następnie zastosowanie ćwiczenia za parawanem.

Ćwiczenie 5

Pomoce: melodyjka lub organka ustna, latarka

Nauczyciel demonstruje dźwięki organki, a następnie długość trwania wybranego dźwięku ilustruje światłem latarki. Dopiero, gdy uczeń zrozumiał

sens zabawy, otrzymuje od nauczyciela latarkę i sam włącza światło latarki w zależności od czasu trwania sygnału. Dla zwiększenia stopnia

trudności można wykorzystać parawan.

Ćwiczenie 6

Pomoce: dla dziewcząt: tekturowa lalka (miniaturowa lalka), dwie kartonowe zjeżdżalnie (długa i krótka), a dla chłopców auto i dwie tekturowe

jezdnie, dzwoneczek lub flet.

Nauczyciel zapoznaje dzieci z dźwiękiem instrumentu zmieniając długość grania: raz długo, raz krótko. Zadaniem dziecka jest zsunąć lalkę po

odpowiedniej zjeżdżalni, lub przesuwać auto po właściwej trasie (długiej lub krótkiej).

Ćwiczenie 7

Pomoce: linka (grubość skakanki), sznurowadło i zamieszczona na nich ruchoma plastikowa piłeczka, tamburyno, szklanka z wodą i łyżeczką.

Nauczyciel demonstruje grę na tamburynie (długo ‐ krótko), a zadaniem dziecka jest przesuwać piłeczkę we właściwych odległościach, czyli raz

długo, innym razem krótko ‐ w zależności od podawanego sygnału. Zamiast tamburyna można wykorzystać dźwięki wydobywane z postukiwania

łyżeczką w szklance (długie i krótkie mieszanie wody). Początkowo dzieci obserwują czynności, tj. słuchają uważnie dźwięku i razem

z nauczycielem zaznaczają na lince odpowiednią odległość (długo lub krótko). Następnie wykonują ćwiczenie samodzielnie.

Ćwiczenie 8

Pomoce: dzwonek, pionek, plansza do gry (rysunek małej gwiazdy wpisanej w dużą, lub małe koło wpisane w duże koło).

Nauczyciel przypomina dzieciom brzmienie dzwonka. Następnie na podany sygnał dziecko przesuwa swój pionek na krótki lub długi obwód rysunku

‐ wodzi pionkiem po wybranym obwodzie: długo ‐ krótko. Do zabawy tej można też wykorzystać gotowe plansze od gier stolikowych i umownie

wykorzystać linie dla ruchów pionka: krótkie lub długie, w zależności od usłyszanych sygnałów. Podczas ćwiczeń wskazana jest zmiana

instrumentów, gdyż utrzymuje to zainteresowanie dziecka i zwiększa motywację do wykonywania kolejnych prób tego samego ćwiczenia.

Ćwiczenie 9

Pomoce: farby wodne (akwarela w dwu kontrastowych kolorach), duży arkusz papieru, dwie gąbki: krótka i długa, dowolne dwa instrumenty

(np. flet, gwizdek).

Nauczyciel demonstruje na jednym instrumencie sygnał długi, a na drugim sygnał krótki. Zadaniem dziecka jest wybranie odpowiedniej gąbki,

zamoczenie jej w farbie, a następnie malowanie nią śladów odpowiednich do sygnałów, np. punktowe (krótkie) ślady (pada deszcz), albo pociągłe

Nauczyciel demonstruje na jednym instrumencie sygnał długi, a na drugim sygnał krótki. Zadaniem dziecka jest wybranie odpowiedniej gąbki,

zamoczenie jej w farbie, a następnie malowanie nią śladów odpowiednich do sygnałów, np. punktowe (krótkie) ślady (pada deszcz), albo pociągłe

ruchy gąbki (malowanie tęczy). Pod kontrolą wzrokową dziecka ćwiczenie jest dość łatwe, ponieważ identyfikuje ono rodzaj instrumentu

z odpowiednią gąbką. Utrudnieniem będzie zamienianie sygnałów tak, by gwizdek podawał sygnał raz krótki raz długi, podobnie jak flet.

Kolejnym utrudnieniem może być zastosowanie tylko jednej barwy farby oraz wykorzystanie parawanu, by wyeliminować pokazywanie wzorca.

Ćwiczenie 10

Pomoce: dowolny instrument, szarfa (wstążka) zamocowana na patyku

Nauczyciel podaje zróżnicowane sygnały: długie i krótkie, a następnie ilustruje je umownymi ruchami szarfy: krótki ‐ to energiczny wyrzut szarfy

w górę, a długi ‐ to swobodne, długie, płynne ruchy szarfy na boki, lub zataczanie szarfą koła. Do tej zabawy można wykorzystać piosenki, które

dzieci ilustrują ruchem (ruch szarfy krótki, ruch długi).

III Ilość nadawanych sygnałów akustycznych

Tyle przedmiotów ile dźwięków.

Pomoce: średniej wielkości płaski słoik lub miseczka, kilka kamyków, drobnych klocków lub drewnianych korali.

W pierwszej próbie nauczyciel wrzuca do słoja/miski 2 kamyki (korale lub klocki) w odstępie czasu 3 sek. i liczy z dzieckiem ilość uderzeń

kamyków o dno pojemnika. Należy powtórzyć tę próbę dla utrwalenia ćwiczenia. W następnych można zwiększyć ilość wrzucanych przedmiotów,

pamiętając o zachowaniu odstępu czasu (3 sek.) pomiędzy każdym wrzucanym kamykiem. Dziecko obserwuje nasze działania i wsłuchuje się

w sekwencję kolejno wytwarzanych dźwięków. Za każdym razem wspólnie liczymy ilość usłyszanych uderzeń. Dla zwiększenia stopnia trudności

można też zmniejszać różnicę czasową między sygnałami (do dwu i następnie do jednej sekundy), lub też wykorzystać parawan. Zadaniem dziecka

jest wskazanie takiej ilości przedmiotów ile dźwięków usłyszał. Może też wrzucać do swojego słoika/miski tyle samo kamyków ile wrzucił za

parawanem nauczyciel.

Rozpoznawanie dźwięków można łączyć z próbą określenia miejsca, z którego pochodzi, odległości, kierunku, liczby wydanych sygnałów i ich

natężenia. Możemy zorganizować zabawę, w której dziecko kierując się dźwiękiem wydawanym przez ukryty przedmiot, czy różne przedmioty,

stara się je odnaleźć.

Dzieci mogą przynosić z domu na zajęcia przedmioty wydające jakieś ciekawe, niespotykane dźwięki i prezentować je grupie, a potem próbować

wyróżnić ich odgłos spośród innych. Dobrze jest zwrócić uwagę dzieci na fakt, że przedmiot wydaje inny dźwięk, gdy się w niego stuka, gdy się go

toczy, a jeszcze inny, gdy go podrzucamy do góry i spada w dół (można zliczać ilość uderzeń przedmiotu o podłoże).

Powyższy program wychowania słuchowego jest jedynie skromną propozycją ćwiczeń, a od inwencji twórczej oraz pomysłowości nauczyciela, terapeuty

czy rodzica, a także od potrzeb dziecka, zależeć może dobór rekwizytów, kolejności i konwencja zabaw słuchowych.

IV Analiza i synteza słuchowa sygnałów akustycznych i dźwięków mowy

Słuchanie i nazywanie odgłosów z otoczenia: identyfikowanie dźwięków z otoczenia np. kapanie wody, tykanie zegara. Rozpoznawanie

odgłosów dochodzących z ulicy, sygnałów pojazdów, odgłosów kuchennych, głosów ptaków, zwierząt, dźwięków charakterystycznych dla

przedmiotów, urządzeń, instrumentów muzycznych.

Lokalizowanie źródła dźwięków. Polecamy dziecku wskazać skąd słyszy podawane dźwięki.

Ćwiczenia rytmiczne

l ćwiczenia w rozpoznawaniu melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie (lub z kasety) i wyklaskaniu rytmów piosenek;

l słuchowa analiza podanego rytmu i ruchowe jego odtwarzanie poprzez wyklaskiwanie, wystukiwanie, wytupywanie;

l odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych poprzez układanie klocków. Terapeuta wystukuje rytm, dziecko układa np. klocki,

z uwzględnieniem ilości uderzeń i odległości czasowych między nimi;

l graficzne odtwarzanie wysłuchanego rytmu (rysowanie kropek lub linii). ‐ odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych ‐ na podstawie

układu np. klocków, dziecko wystukuje lub wyklaskuje rytm;

l rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych, zgadywanie, który spośród kilku układów na planszy został wystukany lub który

spośród kilku wystukanych odpowiada wzorom na planszy (lub wzorom ułożonym z klocków).

l rytmiczne wypowiadanie treści krótkich wierszy (z wyklaskiwaniem);

l naśladowanie ilości sygnałów i tempa uderzeń np. ołówkiem lub w bębenek.

Analiza zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby:

l wyodrębnianie zdań z potoku mowy. Przygotowujemy zestaw obrazków tematycznych. Mówimy np. kotek pije mleko, a dziecko, jeśli widzi

taki obrazek ma klasnąć w dłonie;

l układnie zdań z obrazków, rozdzielanie ich na wyrazy

l rozwijanie zdań z wyrazami i układanie zdań z wyrazów

l dopełnianie zdań ‐ dziecko kończy niepełne (niedokończone) zdanie

l wyróżnianie wyrazów krótkich i długich: ul ‐ samochód, osa ‐ pszczoła

l dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym stukaniem, klaskaniem w rytm wypowiadanych sylab

l odliczenie sylab i porównywanie liczby sylab w wyrazach

l kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych

l rozpoznawanie obrazków rozpoczynających się od określonej sylaby

l tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby (sztafeta sylabowa)

l rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalenie miejsca jej położenia

l uzupełnianie brakującej sylaby w wyrazie (najczęściej dwusylabowy wyraz). Proponujemy dziecku zabawę z piłką. Wypowiadamy sylabę

początkową, a dziecko kończy wyraz

l synteza sylabowa z utrudnieniem np. ba (obrót), lo (obrót), ny (obrót)

l analiza sylabowa z utrudnieniami (sylaba podrzucanie piłki i następna sylaba)

l synteza i analiza logorytmiczna, z wykorzystaniem logatomów. Logatom ‐ to dowolna cząstka wyrazu, nie jest to sylaba np. ze ‐ garek, zeg

‐ arek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: