ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI (PRZEJZYSTOŚCI BUDŻETU)
art 16
- Dochody publ., wydatki publ., przychody (jednostki sektora finansow publicznych pochodzacych z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł) klasyfikuje się (z wyjtakiem wydatków publ.), ktore klasyfikuje sie również wg dodatkowej klasyfikacji dotyczącej obszarów, kategorii i podkategorii wydatków strukturalnych) wg:
- działów i rozdziałów – określających rodzaj działalności
- paragrafów – określajacych rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków
art 103
Części budżetu państwa
- Budżet państwa składa się z części (kryterium podmiotowe) odpowiadajacych organom władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów adm. rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa RM ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.
- W odrebnych częściach budżetu pańśtwa (kryterium przedmiotowe) ujmuje się:
· subwencje ogólne dla jedn. sam. Terytorialnego
· rezerwy ogólne
· rezerwy celowe
· obsługa długa Skarbu Państwa
· środki własne UE
Art 104 utt. 2
M. Finansów ustala w drodze rozporządzenia, klasyfikacje części budżetowych oraz dysponentów części budżetowych, z uwzględnieniem przepisów o działach adm. rządowej.
Art 100
- Dochody budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej wg:
źródeł dochodów
części i działów klasyfikacji budżetowej
- wydatki budżetu państwa ujmuje się w podziale na części, działy, rozdziały. Aby zachować przejżystość budżetu, nie mogą się w nim znaleźć wszystkie podziałki.
Art 184
- Części budżetu jedn. sam. terytorialnego ujmuje się:
prognozowane dochody jedn. sam. terytorialnego według źródeł i działów klasyfikacji
wydatki na działy i rozdziały
Wyjatki od zasady szczeg.:
art 102
Rezerwa ogólna budżetu (nie wyższa niż 0,2 % wydatków budżetu). W budżecie państwa tworzy się rezerwy celowe na:
- wydatki, ktorych szczegółowy podział na pozycje klas. Budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu
- wydatki, ktorych realizacja uwarunkowana jest zaciągnieciem kredytu w miedzynarodwej instytucji finansowej.
Art 173
Rezerwa jednostki samorzadu terytorialnego
- rezerwy celowe tworzone na wydatki, których szczególowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu.
Nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu jedn. sam. terytorialnego
- rezerwa ogólna nie może być wyższa niż 1% wydatkow budżetu jedn. sam. terytorialnego
PAŃSTWO
Dochody budżetu państwa:
· źródła dochodu
· części , działy
Wydatki: części – działy - rozdziały
SAMORZĄD
Dochody:
· działy
Wydatki – działy, rozdziały
REZERWY
1) SAMORZĄD
- suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu jedn. sam. terytorialnego
- Rezerwa ogólna nie może być wyższa niż 1% wydatków budżetu jedn. sam. terytorialnego
2) PAŃSTWO
- Rezerwa ogólna nie wyższa niż 0,2% wydatków budżetu
- rezerwa celowa nie może przekroczyć 5% wydatków
PRZEPISY DOTYCZĄCE ZASADY ZUPEŁNOŚCI
Regulacja konstrukcji prawnych
- szczególnie na etapie wykonania musi być doprowadzone do paragrafów
Zasada równowagi budżetu – wymóg dostosowania ogólnej kwoty wydatków do ogólnej kwoty dochodów
art 98
dochody – wyższe niż planowane wydatki ---> nadwyżka budżetowa
wydatki > niż dochody ---> deficyt
Zrównoważenie ścisłe – kiedy budżet zalanowany z deficytem budżetowym – wykonalny, kiedy znajdziemy środki na zrównoważenie budżetu
W sytuacji, kiedy Parlament uchwalił note budżetową z deficytem, aby budzet był wykonalny muszą zostać wskazane źródła na pokrycie def. budżetowego
Źródła – art 98 ust. 2 – tak można pokryć deficyt budżetu
- art 168 – w/w dotyczy również jedn. sam. terytorialnego
- budżet z deficytem – zrównoważenie w sposób względny
- od RM i Parlamentu zależy czy budżet zostanie uchwalony z nadwyżką ściśle lub względnie jeśli budżet z deficytem – trzeba zrównoważyć w sposób względny.
- źródła pokrycia deficytu – patrz ustawa
Skąd uchwalanie budżetu z deficytem?
Ścisłe określenie budzetu nie bardzo umozliwia państwu wpływanie na to, co dzieje się z gospodarką.
Deficyt – daje możliwość wpływu na gospodarke, rząd, gdy brak mu pieniędzy, może pieniądze pożyczyć (aby podwyższyć wynagrodzenie służbowe) to nakręca cały mechanizm (sklep – hurtownia – fabryka)
- Podwyżka dla pracowników
- obniżka stóp oprecentowań kredytowych
I Przyczyną planowania def. budżetowego jest możliwość wpływania przez państwo na gospodarke tak, aby ożywić
lub
II Przyczyna
Nie wszystkie wydatki pańśtwa mają zaspokoić nasze potrzeby. Aby pokryć niektóre wydatki publ. (np. wielkie budowy) można zaciągnąć zobowiązania
III Przyczyna
Zmuszenie dysponetow środków doch. do oszczędnego wydatkownia środków publ.
Art 8 – pożyczkowe potrzeby budżetu pańśtwa – są to pewne cele (powody) dla których państwo może zaciągnąć zobowiązanie finansowe
- zamknięty katalog potrzeb państwa
- zakaz zaciągania zobow. innych niż określonych w art 8
art 9
- od 1990 r. ---> permametny deficyt budżetowy
- mamy nawarstwienie zob. finansowych ---> powstaje dług publ.
Państwowy dług publiczny (dług publiczny) powstaje poprzez sumowanie się co roku kolejnych zobowiązań zaciągnietych na pokrycie pożyczkowych potrzeb budżetu państwa i jedn. sam. terytorialnego
- Dług publiczny jest najczęściej w walucie obcej
PKB - odstawowych mierników dochodu narodowego
DYSKONTO – nieczytelne...
Cała procedura obejmuje (od projektu ;|
4 etapy:
1.planowanie
2.wchwalanie
3.wykonywanie
4.sprawdzanie
PROJEKT
- M. Finansów przedstawia RM. Potrzebne informacje, propozycje wydatków, dochodu lub deficytu
- pierwsza sformalizowana czynność art 120 ust. 5
wydanie rozporządzenia (nota budzetowa) do dysponetów części
nieczytelne...tech. Wskazówki w opraciu o które dysponęci mają wykonać projekty swoich części budżetowych. Trafiają one do do Ministra Finansów żeby mógł zarządzić projekt ustawy budżetowej
- wskaźnik budżetowy (wielkość bieżących zadań) mnoży się przez normę? budzetową (koszt realizacji jedn. wskaźnika budżetowego, np. utrzymywanie jednego łóżka szpitalnego
- M.F. sporządza projekt i przedstawia go Radzie Ministrów
- R.M. Sporządza uchwałę – projekt ustawy, potem projekt przekazuje sie do Sejmu
- nie podlegają dochody i wydatki z art 121 ust. 2
nawiązanie od trójpodziału władzy Monteskiusza (pieniądze dają niezależność)
- przed wykonaniem trzeba budżet zaplanować (realizacja zasady uprzedności na etapie planowania)
- do 30.09 – tak samo w konstytucji, 3 m-ce przed rozpoczęciem kolejnego roku budżetowego R.M. musi przedstawić projekt Sejmowi
- art 219 ust. 3
PROWIZORIUM BUDŻETOWE – plan na okres krótszy niż rok, jest planem bardziej ogólnym. Uchwala się go w ważnych przypadkach, np. stan wojenny, wyjątkowy, wcześniejsze wybory, krach gospodarczy
- prace w komisjach
- w Polsce 3 czytania – głosowanie (większość wyższa)
- przedstawienie 30 dni (Senat)
- Prezydent (ma 21 na podpisanie)
- Senat ma 20 dni
- Prezydent 7 dni
- wystapienie M. Finansow – expose budżetowe
Na etapie uchwalania zasada uprzedności nie została zachowana (bo 31.01 dopiero zostanie uchwalona ustawa budżetowa, czyli wtedy juz się przecież rozpocznie nowy rok budżetowy) termin 4 m-ce
Poza tym 31.01 to nie jest data ostateczna. Prezydent posiada progroratywe do rozwiazania parlamentu, gdy parlament nie uchwali budżetu do końca stycznia, ale jest to uprawnienie fakultatywne.
Sytuacje, gdy do 1.01 nie ma ustawy budżetowej ani prowizorium – art 127. Obowiązują procedury tych ustaw (SKUTEK – Sejm musi dwa razy projektować i uchwalać).
ETAPY PROCESU BUDŻETOWANIA
Projektowanie budżetu
Rozpoczyna się od udzielenia M. Finansów, Radzie Ministrów ogólnych inf. dotyczących budżetu.
M. Finansów w drodze rozporządzenia ogłasza terminy do sporządzenia budżetu – NOTA BUDŻETOWA:
zawierana w wielkościach liczbowych:
a) wskaźniki budżetowe
b) normy budżetowe – dane muszą dotrzeć do jednostek organizacyjnych, które pozwolą stworzyć plan fin. tej jednostki.
- materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedstawiają M.F. dysponeci części budżetowych
- w rozporządzeniu M.F. ujmuje sposób, tryb i terminy opracowania materiałów:
a) planów rzeczowych? zadań realizowanych ze środkow budżetowych
b) projektów planów dochodów i wydatków poszczególnych części budżetowych
c) wzory formularzy
M. Finasów przedstawia R.M. projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedstawia go Sejmowi do 30.09 roku poprzedzającego rok budżetowy.
Nie podlegają rokowaniom dochody i wydatki Kancelari Sejmu, Senatu, Prezydenta, Rządowej, SN, TK, KRSu itp. (zasada Monteskiuszowskiego trojpodziału władzy, pieniądze daja niezależność).
Do projektu ustawy budżetowej dołącza się uzasadnienie zawierające w szczególności:
1. głowne cele polityki społecznej i gospodarczej
2. prognozy PKB
3. poziom cen towarów
4. kursu walutowego
5. poziom zatrudnienia i bezrobocia
SPOSÓB SPORZĄDZANIA PROJEKTU BUDŻETU PAŃSTWA
1) NOTA BUDŻETOWA – projekty dysponetow części budżetu dotyczace swojej częsci budżetu. Trafiają do M.F. - „rokowania budżetowe” z dysponetami
2) projekt budżetu państwa przedkłada R.M. a RM? musi go uchwalic
3) uchwalony projekt przedstawia się Sejmowi do 30.09
3 czytania
Senat ma 20 dni od dnia przekazania ustawy budżetowej na uchawalenie poprawek. Prezydent podpisuje w ciagu 7 dni ustawe budżetową albo u. o prowizorium budżetowym przedstawiona przez Marszałka Sejmu.
PROROGACJA BUDŻETU – wykorzystanie zeszłorocznego budżetu jako projektu tegorocznego planu wydatków i dochodów, np. te same stawki na NFZ co zeszłoroczne
WSKAŹNIKI BUDŻETOWE – określają wielkość bieżących zadań budżetowych w danym roku (ilość, wielkość)
NORMA BUDŻETOWA – określa kwote bieżących wydatków budżetowych przypadającyh na jednosytke wskaźnika budżetowego (kwotowo)
BUDŻET JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Zasada uprzedności jest realizowana na etapie projektownia ( nie jest na etapie wykonywania)
- rozbieżność terminów:
budżet państwa do 30.09 a budżet jednostki samorządu terytorialnego do 30.12 – bo państwo dokonuje subwencji ogólnych dla j.s.t
- przygotowanie projektu uchwały budzetowej należy do zarządu j.s.t
- projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami zarząd j.s.t przedstawia:
1) RIO (Regionalnej Izbie Obrachunkowej) celem zaopiniowania
2) oragnowi stanowiącemu j.s.t do dnia 15.11 roku poprzedzającego rok budżetowy
- uchwałę budżetową organ stanowiący j.s.t uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego, w szczególnych przypadkach – nie później niż do dnia 31.03 roku budżetowego
art. 183
- w przypadku nieuchwalenia uchwały budżetowej do 31.03, RIO w terminie do 30.04 roku budżetowego ustala budżet j.s.t. Gminia traci wpływ na budżet, RIO ustala m.in. potrzeby na realizacje zadań własnych nie zleconych.
PROWIZORIUM BUDŻETOWE – tylko, gdy budżet państwa został uchwalony w formie prowizorium.
art. 133,134
WYKONANIE
- W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponęci części budżetowych przedstawiają M. Finansów szczegółowy plan dochodów i wydatków – dane z części budżetowej zwanych dalej „wkładem wykonwaczym”.
- Dysponęt części budżetowej, udzielając dotacji celowej jednostce sektora finansów publicznych zawiera umowę (określa wyskość dotacji, cel, termin wykorzystania – do 31.12 danego roku budżetowego.
Jednostki muszą prowadzić ewidencję księgową środków otrzymanych z dotacji oraz wydatków z tych środków.
- wszystkie komisje uczestniczą w trakcie projektowania
- klauzula generalna co do prowizorium budżetowego
dysponęci 1 i 2 stopnia mogą wydawać i przekazywać środki
KASOWA OBSŁUGA BUDŻETU
Zastosowanie bankowej obsługi budżetu – prowadzenie zasobów pieniężnych ---> przekazywanie środków
W Polsce obowiazuje tylko zewnętrzna obsługa przez NBP (tam jest rachunek bankowy budżetu). Po wejściu do strefy euro może sie to zmienić, np. jednostki budżetowe (ponieważ są budżetowane brutto) dzisiaj mają przymus prowadzenia rachunku bankowego przez NBP.
Rada Ministrów ma dyspozycje co do rezerw ogólnych.
Art 138
zasada dokonywania dochodów i wydatków zgodnie z harmonogramem
- || - - || - - ||- -|| - w sposób przemyślany
art 129
kryterium czasu – słłuży zapenieniu równowagi bieżącej budżetu (zabezpieczenie przed nierównowagą bieżącą)
- Isntytucja przeniesień – znamiona przeznaczeń środków budżetowych. Fukcja:
zwieksza elastyczność wykonywania budżetu (dostosowanie kwot wydatków do aktulanej sytuacji państwa, społeczno – gospodarczej) z drugiej strony nie moze prowadzić do destrukacji budżetu. Obwarowana jest szeregiem ograniczeń
- Przesniesienie (zmiana kwoty wydatku)
û zmiany w toku wykonywania budżetu mogą mieć miejsca o obrębie tego samego budżetu albo mogą być uwarunkowane zmianami w innym budżecie.
û Zmiany w tym samym budżecie – przeniesienie wydatków , źródło może znaleźć w zmiejszeniu innego wydatku lub rozdysponowanie rezerw.
û Pomiędzy budżetami – źródłem są dotacje i subwencje
- Ograniczenie co do wielkości przeniesień (wiadomo że na poziomie paragrafów grupuje się już niewielkie kwoty).
Wyjatek od 148 ---> art 149!
„1. Prezes Rady Ministrów może, w razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikającego z ustawy budżetowej.
2. Prezes Rady Ministrów w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, może określić dla utworzonego lub przekształconego ministerstwa limity zatrudnienia i kwoty wynagrodzeń w podziale na części i działy budżetu państwa.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w przypadku zniesienia lub przekształcenia, będących dysponentami części budżetowych, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów albo ministra.”
art 140 – przeniesienie między częściami (wyjątek od zasady, że można w/w dokonać tylko w obrębie działów). Jeśli chodzi o spłatę zob. państwowe.
Art 148 – ograniczenie co do przedmiotu
ust. 4 (źródłem jest rozdysponowanie rezerw)
art 133 ust. 1 – ograniczenie co do czasu (co do terminów doonywania przeniesień)
„1. Podziału rezerw celowych dokonuje, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami lub innymi dysponentami części budżetowych, nie później niż do dnia 15 października, z wyjątkiem rezerw, o których mowa w art. 102 ust. 2 pkt 2 i 3, oraz rezerw przeznaczonych na finansowanie zobowiązań Skarbu Państwa.”
...
kwiatuszek1103