Ekologia –W4-RJ- 160307 dr hab. inż. Andrzej Doniec prof. PŁ
-W4-
Rozwój cywilizacyjny
1) znakomity wzrost wydobycia zasobów i ich zużycie
2) wzrost produkcji i zużycia energii
3) wzrost zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska
Obciążalność środowiska (carrying capacity) – zdolność środowiska do wszystkich manipulacji, które człowiek wykonuje jest ograniczona. Niestety nie wiemy jaka jest w istocie.
Jeżeli ograniczyć ją tylko do pewnego obszaru. Jeżeli populacje żyjące na nim się rozwijają, powiększają się, w pewnym momencie osiągają granice zbliżone do obciążalności środowiska, zaczyna ona się zmniejszać.
W UE do 2020 r. ma być zmniejszona emisja CO2 o 20%, a produkcja energii odnawialnej ma stanowić 20% całej produkowanej energii. Jednak cały szereg krajów na pewno nie podoła tym wymaganiom.
Skutki rozwoju cywilizacyjnego:
1) zaburzenie naturalnych obiegów przyrodniczych (wody, węgla itp.)
2) wprowadzenie do obiegu, które nigdy nie występowały w świecie przyrody.
Grupy skutków rozwoju cywilizacyjnego
1) Globalne
a. uszczuplenie warstwy ozonowej (chroni nas przed ultrafioletem i promieniowaniem kosmicznym) – większe zagrożenie zachorowań na choroby nowotworowe w szczególności skóry.
b. zmniejszenie bioróżnorodności – na skutek działalności człowieka, liczba gatunków stale maleje.
c. zanieczyszczenie mórz i oceanów – traktowano ekosferę jako nieskończenie wielki odbiornik zanieczyszczeń. Topiono rozmaite odpady, spuszczano ścieki do mórz.
d. zmiany klimatu – CO2 i towarzyszące mu gazy szklarniowe są odpowiedzialne za zachodzące zmiany. Efekt: podnosi się średnia temperatura. Wzrost o 0,4o może spowodować, że pewne gatunki roślin i zwierząt zaczną migrować. Jeżeli stężenie tych gazów osiągnie 400 ppm możemy się spodziewać dramatycznych skutków w przyrodzie. Obecnie wzrost wynosi 2-3 ppm.
2) Regionalne
a. Kwaśne deszcze – dwutlenek siarki w połączeniu z wodą daje kwas siarkawy, przy działaniu promieniu słonecznych łączy się także z tlenem, które później opadają na ziemię w deszczach.
b. Degradacja gleby – spowodowana niewłaściwą uprawą, nawożeniem, przez działalność przemysłu.
c. Zmiana składu wód powierzchniowych (jeziora, rzeki, stawy).
d. Kumulacja szkodliwych substancji w organizmach ludzi i zwierząt.
3) Lokalne
a. Skażenie wód gruntowych – spowodowane działalnością przemysłu i przede wszystkim głupotą człowieka (wyrzucanie odpadów do lasów, działanie warsztatów rzemieślniczych i innych zakładów, dziurawione szamba, wykorzystywanie studni jako ujście zanieczyszczeń).
b. Zmniejszenie przejrzystości powietrza (głównie w miastach).
c. Oddziaływanie na zdrowie mieszkańców (pogorszenie stanu zdrowia) – zatrucia przewlekłe (długookresowe) i ostre (nagłe).
Obecnie:
· Środowisko nie jest już w stanie zneutralizować skutków rozwoju
· Ogromna machina produkcyjna już nie jest zgodna z porządkiem ekosfery
· Nie ustała degradacja środowiska
· Wiedza o zagrożeniach jest większa niż możliwości przeciwdziałania im
· Nie można zostawić przyszłym pokoleniom rozwiązania wynikających z tego problemów
· Musi nastąpić zmiana – czasu jest mało.
„Głównym powodem takiej polityki wobec przyrody jest wielka złożoność zagadnień przyrodniczych oraz chciwość o bezwzględny utylitaryzm zachłannych ludzi, dążących jedynie do wygodnictwa. Tak więc nawet przy dostrzeganiu przez nich zniszczeń środowiska – zakłamanie cywilizacyjne przenika ich stosunek do przyrody.”
Stefan Myczkowski w „Człowiek przeciwko sobie?” red. A Leńkowa 1986
„Sposób myślenia i działania, który doprowadził do nieprawdopodobnego bogactwa i tego co nazywa się standardem cywilizacyjnym, są również przyczyną katastrofalnego skażenia.”
Barry Commoner „Making Peace With the Planet”
1962 – ukazała się książka o tytule “Silent Spring” – przyszłość jako wiosna, w której nie ma dźwięków przyrody. Opis tego, co się może wydarzyć. Dysponowała ona informacjami o zawartości pewnych związków w organizmach żywych.
1968 – powstanie Klubu Rzymskiego „Granice Wzrostu” – raport mówił, że dalszy wzrost jest niemożliwy. Zarzucano autorom, że była to wizja katastroficzna.
1969 – raport Sekretarza Generalnego ONZ U’Thanta na temat zagrożeń środowiskowych.. Stwierdzono, że problem staje się globalny i cała społeczność jest odpowiedzialna za przeciwdziałanie temu.
1972 – Konferencja Narodów Zjednoczonych nt. Środowiska Człowieka, Sztokholm – deklaracja sztokholmska 16.06.1972 mówiąca o tym, że człowiek ma prawo żyć w czystym, zdrowym środowisku.
1980 – Światowa Strategia Ochrony Przyrody – obowiązuje cały świat, wszystkie instytucje.
1983 –
Światowa komisja ds. Środowiska i Rozwoju (komisja Bruntland) – Raport „Nasza wspólna przyszłość” opublikowany w 1987 (w Polsce 1991). Składa się z przedstawicieli całego świata.
1987 – Protokół Montrealski o Substancjach uszczuplających warstwę ozonową – stało się to problemem publicznym.
1992 – Konferencja nt. Środowiska i Rozwoju (Szczyt Ziemi) w Rio de Janeiro – pojawia się agenda 21 czyli zbiór zaleceń na XXI w. Wyraźnie sformułowała pojęcie rozwoju zrównoważonego.
1997 – Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych (Szczyt Ziemi +5).
2002 – Konferencja Narodów Zjednoczonych nt. rozwoju zrównoważonego (Rio+10) w Johanesburgu.
Minnie_