PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W ŁOMŻY
Nr albumu:1595
KATARZYNA IGIELSKA- BEN SAAD
STAN WIEDZY KOBIET CIĘŻARNYCH NA TEMAT PORODU AKTYWNEGO.
Praca licencjacka napisana w Instytucie Medycznym.
Dyrektor Instytutu: dr Barbara Jankowiak.
Promotor pracy: mgr Urszula Roszkowska.
Łomża 2010
I WSTĘP
Dawniej wiedza o ciąży, porodzie i połogu była jednym z etapów edukacji każdej, młodej kobiety. Zdobywały ją one w sposób naturalny, najczęściej w kręgu własnej, rodziny. Kobiety były przygotowywane do roli matki przez mamy, siostry i kuzynki. Odbywało się to najczęściej w zaciszu domowego ogniska, gdzie młode kobiety słuchając opowieści i rad doświadczonych już matek nabywały niezbędna im wiedzę.
Dom był miejscem, w którym przez rozmowy kształtowane były zachowania prozdrowotne. Rodziny, wielopokoleniowe i wielodzietne dawały możliwość lepszej edukacji okołoporodowej, gdyż wiedza na temat ciąży, porodu i połogu była przekazywana nie tylko z matki na córkę, ale również przez babcie, które odgrywały większą role w procesie edukacji młodych kobiet niż obecnie. Ich doświadczenie było cenione.
Porody najczęściej odbywały się w domu, więc młode kobiety miały szansę asystować matkom i siostrom, a jednoczenie zdobyć doświadczenie i oswoić się z fizjologią porodu. Wszystko to sprawiało, że kiedy same rodziły odczuwały mniejszy strach, a poród był dla nich czymś całkowicie naturalnym.
Kobiety żyjące obecnie nie mają już szansy na taką edukację w zacisznej i intymnej atmosferze własnego domu. Aby zdobyć konieczną im wiedzę, część z nich uczestniczy w zajęciach szkoły rodzenia.
Profesjonalna i niezbędna wiedza na temat ciąży, porodu i okresu połogowego jest tam przekazywana ciężarnym.
Ta praca ma na celu ukazanie stanu wiedzy kobiet ciężarnych na temat porodu aktywnego, czyli porodu naturalnego, odbywającego się siłami i drogami natury, w którym główną role odgrywa rodząca. Nie jest ona bezradnym pacjentem oczekującym na pomoc medyczną, lecz zdrową kobietą, która zna swoje ciało, posiada niezbędna jej wiedzę i umie ją wykorzystać.
Ma im również pomóc w uwierzeniu we własne siły i naturalne instynkty, pomóc w wyzwoleniu siły, jaka w nich drzemie.
„Kobieta powinna przeżyć każdą minutę porodu, ufając naturze i własnemu instynktowi.” [18].
„Umiejętność bycia matką jest darem, jaki kobieta otrzymuje z chwilą narodzin dziecka.” [14].
Chcąc w pełni być gotową na przyjęcie tego daru kobieta musi posiadać odpowiednią wiedzę, ta praca ma pomóc w jej przyswojeniu.
1. PORÓD FIZJOLOGICZNY PORODEM AKTYWNYM
W naturze każdej kobiety leży ukryta, potężna siła oraz bogactwo drzemiących w niej instynktów. Każda z nas ma siłę do pokonywania sytuacji trudnych, każda z nas ma instynkt, który pozwala wyjść cało z sytuacji krytycznych.
Pomimo, że dary dzikiej natury otrzymuje każda kobieta już w chwili narodzin, to nie każda potrafi je wykorzystać. To uwarunkowania społeczne oraz wszelkiego rodzaju instytucje próbują kobietę deprecjonować, „cywilizować” i wtłoczyć ją w sztuczne, narzucone z góry role. Dzieje się tak również z kobietę ciężarną, której z góry narzucana jest rola nieporadnej pacjentki, rola chorej, której potrzebna jest pomoc. Nikt nie wierzy w jej naturalną siłę i instynkt.
Efektem buntu przeciw traktowaniu rodzącej jako biernej, pozbawionej możliwości wpływu na przebieg porodu pacjentki było powstanie w Wielkiej Brytanii Ruchu Aktywnego Rodzenia. Powstał on z początkiem lat 80-tych. Ruch ten przywracał wiarę w naturalną, biologiczną zdolność każdej kobiety do urodzenia dziecka. Przez tysiące lat kobiety rodziły dzieci polegając na własnych siłach i instynkcie. Poród jest dla każdej kobiety rzeczą naturalną i Ruchu Aktywnego Rodzenia stara się to wszystkim uświadomić i przypomnieć. Brytyjskie stowarzyszenie wprowadziło również pojęcie „poród aktywny”.
Poród aktywny zakłada między innymi możliwość: poruszania się, zmiany pozycji, używania głosu, przez ciężarną w celu ułatwienia jej w sposób instynktowny i naturalny, akcji porodowej. Wsłuchiwanie się w sygnały, jakie rodzącej wysyła jej własne ciało, kierowanie się zmysłami i intuicją, pomaga jej w podejmowaniu decyzji np. jaką pozycje ciała przybrać w danej chwili.
„Zmysły są narzędziem służącym człowiekowi do postrzegania otoczenia na tyle obiektywnym, aby umożliwić prawidłową reakcję dostosowawczą organizmu.” [22].
Każda ciężarna kierując się zmysłami i instynktami, pomaga sobie, często nawet w sposób nieświadomy. Większość kobiet w czasie skurczu kuca lub zaczyna masować brzuch, pomagając sobie w ten sposób.
Dzięki Brytyjskiej organizacji inaczej postrzegany jest sam proces rodzenia jak również rola kobiety rodzącej. Stała się on podmiotem tego wydarzenia.
1.1. DEFINICJA PORODU
Poród jest to mechanizm fizjologicznym mający na celu wydalenie z macicy wszystkich elementów jaja płodowego tj.: płynu owodniowego, płodu, popłodu, błon płodowych oraz sznura pępowinowego.
Porody podzielić można w zależności od mechanizmu na samoistne i operacyjne. Samoistny dokonuje się drogami kanału rodnego przy nieznacznej ingerencji położnika.
W porodzie operacyjnym pomoc lekarza nazywana jest operacją położniczą i może obejmować ukończenie porodu przy zastosowaniu pomocy ręcznej, kleszczy położniczych, wyciągacza próżniowego lub wykonaniem cięcia cesarskiego [17].
Niezależnie od rodzaju porodu, w każdym z nich możemy wyróżnić cztery okresy, w każdym z nich zachodzą procesy fizjologiczne mające na celu umożliwienie urodzenia dziecka. Okresy różnią się między sobą czasem trwania i przebiegiem. Nie ma standardowo określonych wytycznych, co do specyfiki przebiegu danego etapu, ponieważ jest on osobniczo zmienny.
1.2. PODZIAŁ PORODU NA OKRESY
Jest bardzo wiele czynników, które rzutują na przebieg porodu. Zależą one nie tylko i wyłącznie od stanu zdrowia matki, ale także od dyspozycji psychicznej mamy, uwarunkowań społecznych i kulturowych. [15].
Czas trwania porodu jest dosyć zróżnicowany i na jego długość wpływa również wiele czynników między innymi są to:
- Stan emocjonalny rodzącej.
- Stan wiedzy rodzącej.
- Wiek matki.
- Stan zdrowia matki.
- Stan zdrowia płodu.
- Ciężar ciała płodu.
- Ilość wcześniejszych porodów, u wieloródek okres ten jest zazwyczaj krótszy.
Niezależnie jednak od nich możemy przyjąć, że trwa on od 11 do 18 godzin u pierworódki i od 8 do 11 godzin u wieloródki.
O rozpoczęciu porodu możemy mówić wtedy, kiedy występuje regularna czynność skurczowa macicy. Czynności skurczowej towarzyszy rozwieranie się, rozszerzanie i zgładzanie szyjki macicy.
Przyjęto, że poród rozpoczyna się, gdy skurcze macicy stają się regularne, występują, co 8-10 minut, przybierają na sile, ich okres trwania wydłuża się, powodując bolesność. Takie skurcze dają postęp porodu, czyli powodują skracanie i rozwieranie szyjki macicy.[26]
Niezależnie od tego ile trwa poród w każdym możemy wyróżniamy IV okresy.
Pierwszy okres porodu. Okres rozwierania.
Rozpoczyna się z chwilą wystąpienia pierwszych regularnych skurczy porodowych, a kończy w chwili pełnego rozwarcia szyjki macicy, jest to około 10 centymetrów.
Okres ten podzielony został przez Fridman’a na dwie fazy:
- Utajoną.
- Aktywną.
Faza utajona to okres bardzo powolnego rozwierania się i skracana szyjki macicy, dochodzi również do obniżenia się części przodującej płodu. Faza utajona trwa od początku porodu do 3-4 cm rozwarcia. Trwa ona od kilku do kilkunastu godzin. Czas ten jest zwykle krótszy u kobiet, które rodziły w przeszłości. Następnie faza utajona przechodzi w fazę szybką.
Faza szybka jest bardziej dynamiczną częścią I okresu porodu, postępuje trzy razy szybciej niż faza utajona. Trwa, aż do całkowitego rozwarcia, czyli około 10cm.
Najczęściej pod koniec I okresu następuje samoistne pęknięcie błon płodowych.
Drugi okres porodu. Okres wydalania.
Okres ten dzielimy na trzy fazy:
- Fazę spoczynkową.
- Fazę aktywną.
- Fazę wyłaniania się główki.
Okres II rozpoczyna się z chwilą osiągnięcia całkowitego rozwarcia szyjki macicy, kończy się wraz z urodzeniem dziecka.
W pierwszej fazie drugiego okresu porodu, dochodzi do transformacji mięśni krocza.
W fazie spoczynku dochodzi właśnie do tego ważnego zjawiska, jakim jest transformacja mięśni krocza. Ogromną rolę odgrywa mięsień poprzeczny krocza głęboki, który jest odpowiedzialny za naciąganie ścian pochwy, ale również jego praca jest skoordynowana z obkurczaniem i ruchami perystaltycznymi dźwigacza odbytu. W tym okresie nie należy podejmować aktywnego parci, gdyż może to zaburzyć transformację i elastyczność tkanek krocza.
W fazie aktywnej następuje dalszy transfer mięsni dna macicy. Obkurczanie mięśni skoordynowane jest z czynnością skurczową macicy.
Jest to najbardziej dynamiczna faza porodu, rodząca odczuwa bardzo silne uczucie parcia. Często zmienia pozycje ciała.
Przebieg trzeciej fazy nie jest już tak bardzo dynamiczny. Znaczną rolę do odegrania ma tu przednia część dźwigacza odbytu tzw. mięsień łonowo-rektalny oraz mięśnie zewnętrzne krocza. O zdolności tych mięśni do rozciągania w dużej mierze decyduje prawidłowy transfer mięśni dna macicy, który miał miejsce w poprzednich fazach II okresu porodu. Jeśli wszystko zadziałało prawidłowo, mięsień opuszkowo-jamisty i kulszowo-jamisty mogą ulec intensywnemu przekrwieniu, co powoduje, że ich zdolność do rozciągania i zwiększania swoich rozmiarów jest znaczna. Jest to możliwe dzięki zdolnościom erekcyjnym tych mięśni [25].
Część przodująca zaczyna być widoczna w szparze sromowej. W tym czasie pojawia się trudna do powstrzymania potrzeba parcia. Skurcze macicy są częste i silne, wraz z nimi współpracują mięśnie tłoczni brzusznej.
...
pobierzmy