ZLUDZENIA WZROKOWE -KONSPEKT.doc

ZŁUDZENIA WZROKOWE

   NEUROBIOLOGIA – REFERAT

  WYKONANIE:                  ALINA NIEDZIELSKA

    PSYCHOLOGIA – STUDIA WIECZOROWE I ROK

Codziennie widzimy otaczające nas przedmioty ,spostrzegamy barwy, widzimy jak zmienia się przyroda i nie zastanawiamy się dlaczego tak się dzieje.

Odpowiedzialny za ten stan rzeczy jest nasz zmysł wzroku –oko oraz cały szereg procesów  ,krótko rzecz ujmując ,jest to zdolność układu nerwowego do odbierania  bodźców  świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe  określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku .

Jak wygląda oko ,każdy wie ale z czego tak naprawdę składa się ludzkie oko?

• Oko  ma w przybliżeniu kształt  kuli o średnicy 24 mm ,wypełnionej  w większości  bezpostaciową  substancja ( ciałkiem szklistym ),znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym  na utrzymanie  jego kształtu.

• Gałka oczna, zbudowana z trzech warstw:

   üTwardówki,

   üNaczyniówki

   üSiatkówki

A kto z nas tak naprawdę wie dlaczego mamy  parę  oczu?

Gdy patrzymy na przedmiot  ustawiony bardzo daleko  od nas , osie patrzenia  obu oczu ustawione są prawie równolegle. Jeżeli przedmiot będzie się zbliżał w naszym kierunku, to mięśnie gałek ocznych będą zmieniać położenie gałek tak by osie patrzenia podążały  za tym przedmiotem –zjawisko to nosi nazwę KONWERGENCJI .Gdyby zatem człowiek miał tylko jedna parę oczu  nie byłby w stanie określić odległości przedmiotów  od siebie .

Ludzkie oko nie jest jednak w pełni doskonałe i bez wad ,często rodzimy się z wadami wzroku, niewidomi lub zostaje on uszkodzony podczas wypadku ,choroby  jak i z upływem lat tracimy zdolność do wykorzystywania w pełni jego możliwości .

Najbardziej znane  nam  wady wzroku  i choroby  oczu to:

• ASTYGMATYZM

• DALTONIZM

• NADWZROCZNOŚĆ

• KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

• AMD-ZWYRODNIENIE PLAMKI  ZWIĄZANE  Z WIEKIEM

• ZMIANY POURAZWE

• ZMIANY CHOROBOWE, np. : JASKRA lub ZAĆMA.

Poniżej, na fotografii  po lewej stronie mamy przykład  obrazu widzianego przez zdrowego człowieka,

a po prawej  obraz  widziany przez człowieka z jaskrą.

Podobnie rzecz ma się z w/w wadami i chorobami. Obrazy są zniekształcone,

pozbawione barw  lub częściowo  przysłonięte plamami.

w dzisiejszych czasach  większość  wad możemy korygować szkłami korygującymi lub leczyć operacyjnie. Niestety  nie wszystkie wady można skorygować i nie każdą chorobę można wyleczyć.

Po krótkim wstępie, wrócę jednak  do  przewodniego  tematu  niniejszej prezentacji, a mianowicie „Złudzeń wzrokowych”

i  postaram się odpowiedzieć na pytanie:

CO WYWOŁUJE ZŁUDZENIE WZROKOWE ?

• W trakcie ewolucji człowiek otrzymał zdolność kompensacji  w odbiorze danych  wizualnych podczas przenoszenia  ich z siatkówki do odpowiedniego obszaru w mózgu.

• Opóźnienie to trwa zaledwie  jedna dziesiąta sekundy ,ale nasz umysł  jest  przewiduje  co stanie się później i „dorysowuje „ sobie odpowiedni obraz bazując na pewnych podstawowych zasadach percepcji otaczającego nas świata.

Okazuje się ,że ludzki umysł posiada zdolność  tak zwanej „rekonstrukcji  rzeczywistości”, co można najłatwiej udowodnić  za pomocą iluzji optycznych . W złudzeniu  Heringa  - pionowe linie, przecinają  zbiegające się  ze sobą  w centrum rysunku promienie. Linie pionowe sprawiają wrażenie wygiętych. Wygięcie powstaje na  skutek  tego, że nasz mózg  jest w stanie przewidzieć, jak będzie wyglądać  rysunek  w kolejnym momencie, na przykład  w trakcie  przybliżania się naszych oczu  do centrum obrazka. Efekt zbliżenia jest tworzony  przez parametry  geometryczne  samego punktu zbiegania się promieni.

Nie poruszając się, odbieramy linie  proste jako krzywe. ”Człowiek ewolucyjnie rozwinął zdolność krótkotrwałego  przewidywania najbliższej przyszłości....” - mówi Changizi.

Zbiegające się  w centralnym punkcie  promienie to sygnały, które oszukują  naszą świadomość, zmuszając ją do myślenia, że poruszamy się do przodu. ”Wykrzywiając” linie, mózg próbuje podpowiedzieć, jaki rysunek zobaczymy  w kolejnym momencie. Z takimi złudzeniami mamy do czynienia na każdym kroku...... 

Jako przykład złudzeń wzrokowych mogą nam posłużyć „skutki uboczne” widzenia  binokularnego:

Jeżeli będziemy  na przemian  przymykać raz prawe a raz lewe  oko,  to obserwowany przedmiot będzie  nieznacznie zmieniał położenie.

Amerykański naukowiec  stwierdził ,że taka sama zasada leży u podstaw wszystkich iluzji optycznych  i aby sprawdzić postawiona przez siebie hipotezę, Changizi  przeanalizował 50 rodzajów iluzji optycznych i uporządkował je w 28 kategoriach. Otrzymane wyniki świadczą  o tym, że istnieją cztery podstawowe rodzaje decydujących zmiennych :

• Rozmiar obserwowanego przedmiotu;

• Jego prędkość;

• Jasność (kontrast);

• Odległość od niego.

Jeżeli dwa obiekty  znajdują się w jednakowej odległości od obserwującego, który kieruje się  w stronę jednego z nich, to w miarę zbliżenia się do niego, przedmiot ten będzie się wydawał większy, a jego kontury ulegną  „rozmyciu”.

Wydarzenia  dziejące się na ekranie możemy obserwować  dzięki zjawisku  bezwładności oka. Siatkówka człowieka nie jest w stanie śledzić  i sygnalizować  szybkich zmian jasności oglądanego obrazu. Jeżeli ktoś włącza i wyłącza żarówkę, możemy zaobserwować  jej gaśnięcie, dopóki częstotliwość błysków nie przekroczy 30 na sekundę. Później zobaczymy już światło stałe, choć tak naprawdę miga ono dalej. Według najnowszych badań  wymienione percepcje wzrokowe zanikają lub ulegają zakłóceniu u ludzi:

ü Starszych;

ü Z ciężkimi wadami wzroku;

ü Urazami powypadkowymi  części  płata skroniowego jak również po uszkodzenia mózgu po       niektórych ranach postrzałowych. Liczne  badania przeprowadzone na żołnierzach z ranami postrzałowymi  (Poppelreuter 1917,Goldstein1927,Teuber i in.1951 )  oraz na pacjentach  z guzami mózgu (Battersby i in.1952)  wykazały ,że trudności w takich zadaniach , jak test ukrytych figur często towarzyszom uszkodzenia mózgu. W późniejszych badaniach udowodniono związek tego zjawiska z  występowaniem u pacjentów afazji i ubytkami w polu widzenia. U podstawy leży wspólne zaburzenie funkcjonalne  o charakterze  wzrokowo-przestrzennym  z okolicą zaśrodkową obu półkul mózgowych;

ü Po udarach mózgu;

ü Po porażeniu mózgowym;

ü Zapaleniu opon mózgowych oraz

ü Wstrząśnieniach mózgu.

Złudzenia optyczne.

Nasze oczy lubią kłamać...
Mimo, że ufamy im bezgranicznie, oczy fałszują obraz świata.
I w efekcie to co widzimy, to iluzja. Jak to się dzieje?

• Spójrz na obraz -  linie wydają się pofalowane, a w rzeczywistości są równoległe!

• Tak manifestuje się kulistość naszej gałki ocznej i związany z nią fakt, że siatkówka jest wklęsła.

W dalszej części  zapraszam  na pokaz kilku zdjęć  dotyczących złudzeń wzrokowych oraz  na krótki  pokaz  fragmentów  filmu dotyczących  przeszczepu rogówki u pacjentki  i  efekt spostrzegania przez nią świata  po operacji (fragmenty filmu „Blink”1994 r).Obrazy z filmu zostaną  pokrótce omówione w trakcie odtwarzania  .

Na koniec pragnę nadmienić ,iż w przyrodzie często mamy do czynienia ze złudzeniami optycznymi pod nazwą  FATAMORGANA, zarówno ulegamy temu złudzeniu gdy jesteśmy  zmęczeni, odwodnieni ,chorzy  jak i poddani zmianom temperatury na zewnątrz ( w dni upalne faluje nam asfalt, chodnik, droga wydaje się mokra itd.).

                              Bibliografia

üStrelau ,Doliński „Psychologia” GWP 2008

üKevin Walsh  „Neuro - Psychologia Kliniczna” PWN 1997;

üDr Patricia Bragg „Wzrok dobro najwyższe”  Interspar 1997 .;

üMaria Pąchalska  „Neuropsychologia kliniczna –Urazy Mózgu”;

üRobert Stenberg  „Psychologia Poznawcza” WSiP 1999;

ü„Życie na Ziemi”    WSiP   1996;

üFotografie   -zbiór własny oraz  zapożyczone  z internetu.

üFragmenty filmu  „Blink” z 1994 r

DZIĘKUJĘ ZA WSPÓLNĄ PREZENTACJĘ