EKOLOGIA.doc

EKOLOGIA-nauka o zewnętrznych warunkach bytowania istot żywych.SOZOLOGIA-nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska.Jest nauką stosowaną i mówi o przyczynach, skutkach, doraźnych i dalszych następstwach  przemian zachodzących zarówno w naturalnych jak i8 przekształconych układach pszyrodniczych.ŚRODOWISKO-ogół elementów przyrodniczych występujących w stanie naturalnym lub przekształconym w wyniku działalności człowieka.Obejmuje powierzchnie ziemi łącznie z glebą, wody, powietrze, świat roślin i zwierząt oraz  krajobraz.DEGRADACJA ŚROD.PRZYRODNICZEGO-negatywne skutki  produkcyjnej działalności człowieka polegające na obniżeniu wartości poszczególnych komponentów środowiska.ZASOBY PRZYRODY-elementy środowiska geograficznego człowieka, które decyduje o jego istnieniu i rozwoju duchowym, estetycznym i społecznym.Są nimi bogactwa naturalne, woda, gleba, energia kinetyczna wód, energia cieplna pochodzenia słonecznego i ziemskiego, rośliny, zwierzęta, krajobrazy. PODZIAŁ ZASOBÓW PRZYRODY-1.niewyczerpalne(siła wiatru, energia słoneczna, prądy morskie, energia kinetyczna)2.wyczerpalne a)odnawialne(powietrze, atmosfera, woda, gleba, lasy, rośliny) b)nieodwracalne(surowce min. OBJAWY DEGRADACJI ŚROD. POWODOWANE PRZEZ PRZEMYSŁ 1.zanieczyszvzenia powietrza atmosferycznego gazami i pyłami

2.zatrucie wód powierzchniowych i gruntowych 3.zatrucie gleby 4.ubytek ogólnego areału rolniczej przestrzeni produkcyjnej 5. zakłócenia w gospodarce wodnej na terenach zdegradowanych i w ich sąsiedztwie 6.wyczerpanie zasobów surowcowych kraju. DEGRADACJA ZASOBÓW PSZYRODY-całkowita lub częściowa utrata walorów produkcyjnych, zdrowotnych, krajobrazowych, estetycznych, historycznych i innych mających znaczenie w życiu człowieka. Zagrożenie globalne powstałe w wyniku degradacji środowiska naturalnego: straty gruntów uprawnych, zanieczyszczenia mórz i oceanów, ginięcie wielu gatunków roślin i zwierząt, choroby cywilizacyjne, zmiany klimatu w skali globalnej. GŁÓWNE ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY W POLSCE I ICH SZACUNKOWA EMISJA(mln ton/rok) SO2-4,0 tlenki azotu-1,5 pyły-3,0 CO-3,2 CO2,węglowodory aromatyczne 0,4 GLOBALNE SKARZENIA ATMOSFERY: kwaśne deszcze, efekt cieplarniany, smog, dziura ozonowa SKUTKI SKARZENIA ATMOSFERY: przyspieszone niszczenie maszyn, mechanizmów i konstrukcji, spadek plonów w rolnictwie, straty w lasach, wymierne straty zdrowotne. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ ATMOSFERY: 1.naturalne wybuchy wulkanów, pożary lasów, trąby powietrzne, procesy gnilne na bagnach 2.sztuczne-komunikacja (CO,Pb,sadza,węglowodory,NO) 3.sztuczne-przemysłowe a)energetyka ciepłownictwa(HCl, CO, gazy,WWA-weglowodory aromatyczne), b)przemysł hutniczy(pyły, Pb, Cu, Zn,Al.),c)przemysł wydobywczy(pyły),d)przemysł materiałów budowlanych(pyły), e)przemysł spożywczy(NO,SO,ketony,alkohole),f)przemysł chemiczny(SO, HCl, H2S, NH3), g)przemysł jądrowy(pyły i gazy radioaktywne) Pyły o działaniu toksycznym-szybkie zatrucie organizmu zaw. metale ciężkie(Hg,Cd,As,Zn,Pb) pyły radioatywne, azbestowe oraz fluorki i niektóre rodzaje nawozów min. Pyły szkodliwe-o działaniu pylico twórczym lub uczulającym np. pyły zaw. krzemionkę, pyły drewna, bawełny, glinokrzemianowe.Rozpuszczają się w płynach ustrojowych i rozkładają substancje fizjologiczne (gł. Białka), zmniejszają odporność. Pyły neutralne-o działaniu drażniącym np.gipsu, wapnia.

Niektóre zjawiska związane z zanieczyszczeniem atmosfery: SMOG-(mgła inwersyjna) szczególnie niebezpieczne połączenie dymu i mgły lub pary wodnej. KWAŚNE DESZCZE-opady atmosferyczne, zawierające m.in. produkty przemian tlenków azotu,SO2 i CO.W procesie wymywania ich z atmosfery następuje szybkie utlenienie tych związków, które w postaci kwasów siarkowego i azotowego docierają do pow. Ziemi. DZIURA OZONOWA-zjawisko ubytku ozonu w ozonosferze, związane z zanieczyszczeniem atmosfery związkami reagującymi z ozonem (freony) EFEKT CIEPLARNIANY-zjawisko ocieplania się klimatu, polegające na zatrzymywaniu pewnej ilości ciepła emitowanego do atmosfery.jest to spowodowane wzrostem zawartości gazów cieplarnianych,CO2,freonów, metanu, podtlenku azotu. SPOSOBY ZAPOBIEGANIA 1.Unieszkodliwienie gazów przez filtry, odpylacze, hermetyzacje procesów produkcji i transportu, odsiarczanie paliwa, zmiany w technologii spalania. 2.Zmniejszenie uciążliwości pojazdów przez wprowadzanie:benzyny bezołowiowej, paliwa gazowe, silniki elektryczne. 1 elektrociepłownia w ciągu doby zużywa 9000ton węgla i wytwarza 1600ton odpadów rocznie spala 3,5 mln. ton węgla i 580 tyś. odpadów Strefy zagrożenia ekologicznego: trójmiasto, szczecin, poznań, warszawa, łódź.

GLEBA-biologicznie czynna powierzchnia ziemi, powstała ze skały macierzystej w wyniku wietrzenia chemicznego, fizycznego, biologicznego. Funkcje gleby: produkcyjna, retencyjna, sanitarna, sorpcyjna. Dewastacja i degradacja-obnizenie się lub całkowita utrata wartości użytkowej gruntu.W wyniku tego zmienia się rzeźba terenu, gleby, warunków wodnych i szaty roślinnej zachodzących pod wpływem działalnosci przemysłowej, bytowej człowieka lub ze względu na działania sił przyrody. DEWASTACJA-najwyższa forma degradacji gleb FORMY DEGRADACJI- stopniowy spadek próchnicy, zakwaszenie, zasolenie, przesuszenie, podtopienie, ubytek składników pokarmowych, zanieczyszczenia chemiczne, erozja wodna i wietrzna, wyjałowienie gleby, alkalizacja, zniekształcenie rzeźby terenu, mechaniczne zniszczenia poziomu próchnicznego, skażenie biologiczne gleby. Przemysł powoduje degradację: geotechniczna, fizyczna, biologiczną, chemiczną. CZYNNIKI DEGRADUJACE: 1.pożary, susze, erozja 2.zanieczyszczenia przemysłowo-chemiczne 3.chemizacja rolnictwa 4.odkrywkowa i podziemna eksploatacja kopalin 5. techniczna zabudowa 6.działalność bytowa człowieka 7.składowanie odpadów przemysłowych, komunalnych, bytowych

EROZJA-proces rozmywania, rozwiewania powierzchniowej warstwy gleby. CZYNNIKI EROZYJNE: niszczenie naturalnej szaty roślinnej, nieprawidłowa uprawa ziemi, wadliwy dobór roślin uprawnych, nieprawidłowe melioracje wodne. Przed erozją chronią poplony i rośliny motylkowe. PUSTYNNIENIE I STEPOWIENIE-proces spowodowany niedostatkiem wody w glebie i w przyziemnej części atmosfery. CZYNNIKI STEPOWIENIA1.nadmierne wylesienie i odwodnienie2.intensywne rolnictwo3.efekt cieplarniany SKUTKI STEPOWIENIA:parowanie, spadek opadów, intensywny spływ wód powierzchniowych, pozbawienie ziemi właściwej szaty roślinnej w celu stworzenia wielkich monokultur roślinnych , wadliwie przeprowadzone melioracje, nadmierne użytkowanie wód pow. i podziemnych ZNIEKSZTAŁCENIE GRUNTÓW –niekorzystne zmiany budowy i właściwości powierzchni ziemi i stosunków wodnych na danym terenie np. zapadliska, wyrobiska, osuwiska, tereny zawodnione, zanieczyszczone mechanicznie i chemicznie, składowiska odpadów. Chemiczne zanieczyszczenia gleb powodują zmęczenie gleby. Przemysłowe zan. powodują zmiany chem. i boiol. Rolnicze zanieczyszczenia gleb: 1.zbyt wysoka koncentracj nawozów min. powoduje zakwaszenie 2.gnojowica zaburza właściwości chem. i boil. gleb oraz niebezpieczeństwo skażenia gleby i uprawianej roślinności 3.chemiczne środki ochrony roślin kumulują się w tkankach organizmów żywych, mogą przebywać w glebie wiele lat, hamują tworzenie brodawek na korzeniach roślin motylkowych. STOPNIE ZANIECZYSZCZEŃ ?: 0- wszystkie uprawy 1-o zwiększonej zaw. metali ciężkich z wyjątkiem warzyw przeznaczonych dla dzieci 2-słabo zan. Bez sałaty i kalafiora 3-średnio zboża, okopowe, pastewne pod warunkiem kontrolowania, wykluczone warzywa. 4-silnie zanieczyszczone wyłączone z produkcji rolniczej.Można len, konopie, ziemniaki na spirytus, wikline, rzepak na biopaliwa. 5-b.silnie zan. całkowicie wyłączone poddane rekultywacji Zadanie rekultywacji: 1.ochrona 2.odtwarzanie zdolności produkcyjnych 3. kształtowanie środowiska naturalnego w kierunku stworzenia najbardziej odpowiednich warunków dla człowieka(sadzenia lasów, rekreacja, krajobrazy, ogrody). Fazy rekultywacji: 1.wstepna, przygotowawcza 2.podstawowa, techniczna(kształtowanie rzeźby terenu) 3.biologiczno-przyrodnicza (ulepszenie właściwości)  NIEUŻYTEK: (obszar zdegradowany lub zdewastowany) obszar gruntu, który na skutek działalności górniczej, przemysłowej, rolniczej lub innej stracił swą wartość produkcyjną. Degradacja terenów opuszczonych:jednostronna eksploatacja, niedobór składników pokarmowych, przesuszenie terenu, osłabienie zadarnienia, brak typowych zabiegów pielęgnacyjnych REKULTYWACJA-zespół działań naukowych, organizacyjnych i technicznych mających na celu przywracanie wartości użytkowej terenom i gruntom już zdewastowanym. REKULTYWCJI PODLEGAJĄ: 1.składowiska odpadów komunalnych, górniczych, energetycznych2.wyrobiska po odkrywkowej eksploatacji 3.gleby zniszczone przez erozję wodną4.grunty zawodnione5.gleby zdegradowane technicznie 6.gleby silnie zdegradowane przez przemysłowe zanieczyszczenia chemiczne. METODY REKULTYWACJI: 1.techniczna-polega na przystosowaniu gruntu do określonego użytkowania poprzez  ukształtowanie rzeźby terenu, uregulowanie stosunków powietrzno-wodnych, pokrycie toksycznych gruntów warstwą gleby, umocnienie skarp.2.biologiczna-polega na ukształtowaniu gleby i szaty roślinnej poprzez nawożenie, wprowadzanie roślin próchnicotwórczych  DETOKSYKACJA-pokrycie toksycznych gruntów warstwą gleby. RECHABILITACJA ŚRODOWISKA-przywrócenie środowiska do pełnego działania.Jest procesem długim, ale możliwym. Zoolit-minerał który wchłania metale ciężkie.Jest jak gąbka, która przez pory wchłania metale ciężkie.Po jakimś czasie się je wykopuje i metodami chemicznymi możemy odzyskać metale.Jest t bardzo kosztowna metoda. ODPADY- są wytworem człowieka i stanowią formę nieprzydatną w danym miejscu i czasie ich powstawania; są to uciążliwe dla środowiska zużyte i niespożytkowane produkty bytowe oraz gospodarcze naszej działalności.Podział : komunalne, przemysłowe, rolnicze. Ustawa z dnia27.04.2001 dzieli odpady na 4 kategorie:Q-najbardziej toksyczne jest ich 16, AiB-jest ich40, C-51, M-22.

Szkodliwość odpadów polega na zajmowaniu coraz większych powierzchni, emitują pyły, gazy do atmosfery lub płynne przedostają się do wód gruntowych.Są to związki toksyczne zaw. związki metali ciężkich, ropopochodne rozpuszczalne związki, wydzielają gazy.

Odpady specjalne-są szczególnie niebezpieczne.Niewłaściwa ich utylizacja może zagrażać życiu i zdrowiu ludzi lub tez spowodować znaczne straty w środowisku.Sato odpady szpitalne, odpady przy produkcji okładzin, akumulatorów, eternit, azbest, baterie, rtęć, opakowania po opryskach, smary, oleje, stare pokłady kolejowe, resztki z przemysłu mięsnego, promieniotwórcze, teflon. Co z nimi robić?Mogielniki- miejsce składowania odpadów specjalnych.Mają bardzo szczelne dna i pokrywy, lokalizacja nie szkodzi ludziom. Odpady wysokiego ryzyka to:

1.zwłoki zwierząt 2.martwe płody 3.zwierzęta likwidowane w ramach zwalczania chorób zakaźnych 4.odpady poubojowe(krew) 5.nie badane części zwierząt konsumpcyjnych. Odpady te mogą być przerobione wyłącznie w zakładach utylizacyjnych w temp.133 C , pod ciśnieniem 3 barów przez 20 min. Odpady niskiego ryzyka- wełna, kalogen. Postępowanie z odpadami:1.uzdatnianie 2.gromadzenie na hałdach i wysypiskach 3.zagospodarowanie 4.bez zagospodarowania. ŚMIECI-odpady domowe powstają w wyniku bytowania ludzi stanowią resztki produkt…ów i materiałów konsumpcyjnych.Opakowania, zużyta odziesz, papier(5-70%), odpady kuchenne(2-45%), tworzywa sztuczne(do 8%).

Jak oszczędzać wode?Zamknięty obieg wody, uzdatnianie, odsalanie, oczyszczenie wód, gospodarka ściekami. Ścieki powstają w wyniku: działalności bytowej, produkcyjnej, spływania wód opadowych do kanalizacji. Podział ścieków: przemysłowe, komunalne, rolnicze, mieszane. TYPY ZANIECZYSZCŃ: fizyczne, chemiczne, bakteriologiczne, radioaktywne. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ W ŚCIEKACH: 1.detergenty 2. ropopochodne3. sole azotowe lub potasowe, pestycydy i fenole, substancje org. 4.węglowodory aromatyczne 5.metale ciężkie 6. wody ciepłownicze. Szkodliwość tych zanieczyszczeń. Detergenty sprzyjają autrofizacji, potrzeba dużo czasu aby uległy biodegradacji, mają działanie rakotwórcze. Pestycydy mogą odkładać się w rybach. Fenole mają brzydki zapach, pochodzą z przeróbki spalin PCB związki do produkcji plastiku i nie rozkładają się wody ciepłownicze zmieniają mikroflore w wodach i rzekach. WSKAŹNIKI JAKOŚCI OCENY WÓD: 1.Mętność 2.Barwa 3.pH 4.ilość tlenu potrzebna do utlenienia lub spalania substancji org.zaw. w wodzie.5.temp. 6.twardość 7.zasadowość 8.obecność azotanów i fosforanów.  Kryteria czystości wody i ścieków: BZT-Biologiczne Zapotrzebowanie na tlen.ChZT-ilość zużytego tlenu na procesy utleniania związków org. i  nieorg. Wskaźniki biologiczne –miano koli-pałeczka okrężnicy pochodzi z odchodów. Polskie wody dzielą się na 4 klasy:1.bezpośrednio nadaja się do picia 2.do przemysłu i rekraacji 3. tylko do rekraacji 4.nie nadaja się do przemysłu. OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW W OCZYSZCZALNIACH 3 STOPNIE. Użytki zielone znacznie oczyszczają wody.Metale ciężkie można wytrącić w trzecim etapie oczyszczania, ale jest to kosztowne i ciężkie.Oczyszczalnia z osadów produkuje kompost.Osad pod warunkiem braku metali można podać zwierzętom.Osad wypełnia wyrobiska pokopalniane jako podściółka pod asfalt do budowy dróg. PRZEPISY PRAWNE DOT. OCHRONY ŚROD. Najwyższy w Polsce-konstytucja. W 1992r. Szczyt ziemi w Rio de Janerio nałożył obowiązek na ochronę środowiska. Polska jest 1 z pierwszych krajów-Polityke Ekologiczna Państwa(PEP). Działania zawarte w PEP 2003-2006 i perspektywa na2007-2011: 1.Zmniejszenie negatywnego działania nawozów 2.Zagospodarowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej 3.Szersze uprawy rolnictwa ekologicznego o ciekawych walorach przyrodniczych 4.Wprow.mech. zachęcających pod zalesienia 5.Zwiększenie stopnia zalesienia gruntów nieprzydatnych rolniczo. Program NATURA 2000-ochrona szczególnie cennych obszarów składa się z 2 pakietów: 1.Dyrektywa ptasia 2.Dyrektywa środowiskowa. Ochrona może być całkowita lub częściowa. Państwowa Rada Ochrony Środowiska działa przy ministrze pod nią jestKonserwator Przyrody. CELE OCHRONY PRZYRODY: 1.zap. ciągłości istnienia gatunków wraz z ich siedliskami 2.utrzymanie różnorodności biologicznej 3.zach. dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego 4.utrzymanie stabilności ekosystemu 5.ochrona walorów krajobrazowych zieleni w miastach i wioskach oraz zadrzewień 6.świadomość ekologiczna kształtowanie przez edukacje, promocje i informowanie w dziedzinie ochrony przyrody 7.utzymanie lub przywracanie do właściwych stanów siedlisk przyrodniczych. FORMY OCHRONY PRZYRODY: Parki narodowe 23 najstarszy- Białowieski, najmłodszy- Ujście Warty, Największy- Biebrzański, najmniejszy- Pieniński Rezerwaty Przyrody 1500, Parki Krajobrazowe 120, Obszar Chronionego Krajobrazu, Sieć obszarów Natura 2000 72, Pomniki Przyrody 33865, Użytki Ekologiczne-to pozostałości ekosystemu wiążące się z zachowaniem różnorodności biologicznej 7 tyś,Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe 167 obiektów w Polsce-aleje, cmentarze, parki, Stanowiska Dokumentacyjne Przyrody Nieożywionej miejsca archeologiczne 146 w Polsce, Ochrona Roślin Grzybów i Zwierząt i zachowanie ich siedlisk.