Zmienne.pdf

ZMIENNE

Zmienna (Z. Skorny) to pewna kategoria zjawisk, których wielkość, intensywność, częstość występowania może

ulegać zmianom zależnie od różnych okoliczności.

Zmienna (S. Nowak) określa jedynie, pod jakim względem interesują nas analizowane przedmioty i zjawiska,

specyfikując ich możliwe własności, stany lub zdarzenia, którym podlegają, a ponadto jakie typy relacji będziemy

uwzględniać między przedmiotami rozpatrywanymi pod danym względem.

Zmienna (K. Konarzewski) to zbiór stanów, w których obiekt może być. Stany te są rozłączne, a ich zbiór jest

wyczerpujący, tzn. pozwala scharakteryzować każdy obiekt należący do rozpatrywanego zbioru obiektów. Sens

pojedynczego stanu zależy od pozostałych. W matematyce, skąd wywodzi się pojęcie zmiennej, poszczególne

stany nazywa się wartościami. Można więc powiedzieć, że zmienna to nazwa plus ustalony zbiór wartości.

Zdefiniować zmienną to tyle co wskazać ten zbiór. Płeć zatem to zmienna o dwóch wartościach: /kobieta,

mężczyzna/.

Zmienna (M. Łobocki) Zmienne stanowią uszczegółowienie badanych zjawisk ze względu na podstawowe ich

cechy. Ustalenie zmiennych w badaniach ilościowych pozwala na bardziej adekwatny opis podstawowego

problemu badawczego, a także na zdanie sobie sprawy z jego złożoności i głębsze zrozumienie.

Ustalenie i rejestracja zmiennych w badaniach jakiegoś zdarzenia czy procesu oznacza decyzję pod jakim

względem będziemy badać zdarzenie czy proces. Oznacza to że inne cechy będziemy badać interesując się

procesem dydaktycznym w klasie a inne gdy będziemy badać więzi nieformalne między dziećmi oraz ich pozycję

w grupie. Przyjęte zatem przez badacza zmienne nadają badaniom kierunek, określając ich cel.

Zmienne mogą być wyrażone :

1. ilościowo (wskaźnik rozwodów, ilość telewizorów, zagęszczenie klas szkolnych).

2. jakościowo (przyczyny rozwodów, skutki nadmiernego zagęszczenia klas szkolnych, recepcja przekazów

telewizyjnych).

Ważniejsza jest jednak wiadomość jaki związek między szczególnymi cechami, jaki jest kierunek zależności

między nimi, która wpływa na inne, która podlega wpływom. W zależności od tego dzielimy je na zależne

i niezależne . Klasyfikacja zmiennych na dwa podstawowe typy jest bardzo ważna bo określa kierunek badań a

także rozwiązania techniczne warsztatu badawczego. (T. Pilch)

Przykład:

1. W badaniu kultury rodzin robotniczych. Wśród zmiennych tego zjawiska przyjmujemy: wydatki na „życie

kulturalne” oraz poziom dochodów. Ta pierwsza będzie warunkowana przez drugą, czyli pierwsza będzie

zmienną zależną a poziom dochodów zmienną niezależną.

2. Badanie aspiracji życiowych młodzieży, wśród zmiennych wyłowiliśmy „plany dotyczące kształcenia” oraz

„rodzaj środowiska rodzinnego”. Zmienną niezależną będzie środowisko rodzinne a zmienną zależną plany

kształcenia.

W badaniach zmienne mogą pełnić różną rolę. W jednym przypadku jakaś cecha wpływa na ilość, jakość,

kierunek zmian innej osoby. Jest więc cechą niezależną. W dalszych analizach ta sama cecha jest przez nas

analizowana w połączeniu z inną, które determinuje jej ilość, jakość lub kierunek rozwoju, jest wówczas zmienną

zależną. (T. Pilch)

Przykład:

1. Poziom dochodów rodziny robotniczej (zmienna niezależna) wpływa na formy życia kulturalnego tej rodziny

(zmienna zależna). Ale życie kulturalne rodziny (zmienna niezależna) określa, wpływa na zainteresowania,

aspiracje kulturalne dzieci (zmienna zależna).

( M. Łobocki) Najpowszechniej dzieli się zmienne na:

Niezależne: zmiennymi niezależnymi nazywa się m.in. różne i ściśle określone sposoby działalności

dydaktycznej lub wychowawczej albo jednej i drugiej. Są nimi szczególnie te oddziaływania pedagogiczne,

dzięki którym oczekuje się określonych zmian w rozwoju umysłowym, społecznym, moralnym lub fizycznym

dzieci i młodzieży.

Przykładami zmiennych niezależnych w badaniach pedagogicznych może być: rodzaje wychowania i nauczania,

czynniki psychospołeczne, warunkujące efektywność pracy dydaktycznej lub wychowawczej z uczniami,

uwarunkowania prawidłowego wychowania społecznego, moralnego i religijnego w środowisku rodzinnym lub w

różnych placówkach opiekuńczo – wychowawczych, czynniki dezorganizujące pożądany rozwój dzieci i

młodzieży.

Zależne: zmienne zależne są oczekiwanymi skutkami zmiennych niezależnych, czyli nierzadko spodziewanymi

przez badacza wynikami zastosowanych w badaniach oddziaływań pedagogicznych lub następstwami różnych

psychospołecznych uwarunkowań pożądanego lub niepożądanego rozwoju osób objętych badaniami.

Oprócz zmiennych niezależnych i zależnych dużą rolę przywiązuje się do zmiennych pośredniczących.

Pośredniczące: pozwalają lepiej zrozumieć zachodzące współzależności między zmiennymi zależnymi i

niezależnymi. Są próbą dodatkowego wyjaśnienia współzależności, nie uwzględnionych często w przyjętym

planie badawczym zmiennych niezależnych i zależnych.

Przykład: W badaniu wpływu czytania co wieczór dziecku opowiadań (stanowiącego zmienną niezależną) na

wewnętrzne jego „wyciszenie” (uznane za zmienną zależną) może stanowić sama obecność przy nim osoby

czytającej.

Zazwyczaj mówi się o dwojakiego rodzaju zmiennych pośredniczących:

Kontekstowych: oddziaływujących niemal równolegle z objętymi kontrolą zmiennymi niezależnymi. Np. cechy

osobowości nauczycieli biorących udział w eksperymencie.

Okazjonalnych: tj. występujących sporadycznie. Np. nagła choroba, pogarszające się warunki pogodowe

uniemożliwiających np. odbycie zaplanowanej wycieczki.

(Konarzewski K.) Szczególne znaczenie w metodologii nauk społecznych ma podział zmiennych na niezależne i

zależne:

Zmienna zależna to zmienne obserwowalne losowe, odnoszą się do jawnego zachowania się obiektu.

Zmienna niezależna to zmienne obserwowalne ustalone, odnoszą się do oddziaływań lub warunków, wartości tej

zmiennej ustala sam badacz.

Przykład: Badacz chce się dowiedzieć, czy wielkość nagrody ma wpływ na wykonanie zadania. Wielkość

nagrody jest zmienną niezależną, ponieważ badacz sam ustala jej wartość i przydziela każdego badanego do

jednej z nich. Jakość wykonania zadania jest zmienną zależną: badacz nie ma wpływu na to, jak dobrze wykona

zadanie Jan czy Piotr. Jeśli jakość wykonania zadania w trzech grupach będzie się wyraźnie różnić, uznamy, że

nagroda jest jedną z przyczyn. Jest to wniosek z badania, a nie założenie, z którym przystępuje się do pracy.

(Konarzewski K.) Typy zmiennych W badaniach społecznych zmienne dzieli się na obserwowalne i

nieobserwowalne oraz na ustalone i losowe.

1) Zmienne obserwowalne losowe: odnoszą się do jawnych zachowań i stanów obiektów. Nazywamy je

losowymi, by podkreślić, że przyjmują każdą wartość z określonego zbioru z określonym prawdopodobieństwem.

Taka zmienną jest np. odpowiedź uczniów na jedno zadanie testu osiągnięć szkolnych. Wiadomo, że każdy

badany może odpowiedzieć na dwa sposoby: poprawnie i niepoprawnie i wiadomo jakie jest

prawdopodobieństwo każdej z tych wartości (tj. jaka jest trudność zadania), ale nie sposób przewidzieć, jakiej

odpowiedzi udzieli Jan czy Piotr.

2) Zmienne obserwowalne ustalone opisują oddziaływania, jakim poddaje badanych eksperymentator, lub

jawne cechy badanego. Nazywamy je ustalonymi, ponieważ z góry wiemy, jaką wartość przyjmą w każdym

przypadku.

3) Zmienne nieobserwowalne ustalone odnoszą się do wewnętrznych stanów i dyspozycji jednostek (np.

frustracja, inteligencja, przystosowanie) lub cech zbiorowości (np. odsetek wyborców zmierzających głosować na

jednego kandydata). Są one ustalone, ponieważ zakładamy, że istnieje prawdziwa wartość odpowiadająca

inteligencji Jana czy społecznemu poparciu dla kandydata. Są jednak nieobserwowalne, ponieważ bezpośrednio

nie można określić wartość. Którą przyjmują w danym obiekcie – można ją tylko oszacować na podstawie

wartości zmiennych obserwowalnych.

4) Zmienne nieobserwowalne losowe odnoszą się źródeł rozmaitych błędów. Kiedy szacujemy parametr na

podstawie wartości zmiennych obserwowalnych. Opieramy się na danych pochodzących od pewnej liczby osób.

Nigdy jednak nie możemy mieć pewności, że te osoby zachowują się tak samo, jak wszystkie osoby z

interesującej nas populacji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: