Pedeutologia - zagadnienia egzaminacyjne.doc

PEDEUTOLOGIA

Tematy wykładów:

1.              Pedeutologia jako nauka

2.              Nauczycielski etos

3.              Autorytet – posłuszeństwo – współwychowanie

4.              Między zawodem nauczyciela a nauczycielskim powołaniem

5.              Janusz Korczak: wzór pedagoga. Życie i myśl

6.              Źródła odpowiedzialności wychowawcy

7.              Stres w pracy nauczyciela. Wypalenie zawodowe

Zagadnienia egzaminacyjne:

1.       Etymologia terminu „pedeutologia”

pedeutologia (wiedza o nauczycielu) = paideutes (nauczyciel) + logos (wyraz, słowo)

2.       Pojęcie pedeutologii

Aspekt profesji (profesjonalizacji) w pracy nauczyciela:

- rozwój zawodowy

- wiedza fachowa

- warsztaty, metodyka

Aspekt powołania:

- duchowość nauczyciela

- teleologia (nauka o celach – jakimi celami powinien kierować się nauczyciel)

- etos nauczycielski (znaczenie postawy moralnej i wartości)

- osobowość nauczyciela

etos + osobowość = FORMACJA NAUCZYCIELA

- społeczny wizerunek (prestiż)

Aspekt prawo formalne:

- zadania

- awans zawodowy, karta nauczyciela itd.

-trudności w pracy (wypalenie zawodowe)

- współpraca z rodzicami

- interdyscyplinarność

3.       Interdyscyplinarny charakter pedeutologii (dyscypliny, subdyscypliny pedagogiczne)

4.       Relacja pedagogiczna jako „metafizyka pomocy”

Dwie strony człowieka:

1.       potencjalność, piękno

2.       kruchość, przypadkowość, nieprzewidywalność (przygodność)

Spotkanie się tych dwóch stron człowieku jest warunkiem zaistnienia PEDAGOGIKI, dlatego też człowiekowi potrzebny jest NAUCZYCIEL, PEDAGOG, by pomóc mu przejść na tę dobrą, jasną stronę PIĘKNA i POTENCJALNOŚCI.

5.       Wychowanie i nauczanie a manipulacja

Zarówno w wychowaniu jak i manipulowaniu celem jest wywołanie zmian, w jednym i drugim stwarzamy jakieś warunki, aby wpłynąć na wychowanka.

Różnice: intencje, (dialog, zachęcanie, mobilizowanie – narzucanie, urabianie)

PRAWDA, WOLNOŚĆ, GODNOŚĆ

(jeżeli zaistnieją te 3 cechy nie ma mowy o MANIPULACJI)

1.       PRAWDA - jawne i wiarygodne przekazywanie wiedzy o życiu i świecie; nauczyciel musi być otwarty na krytykę i wątpliwości ucznia

2.       WOLNOŚĆ – intencje, bezinteresowność

3.       GODNOŚĆ ucznia = PRAWDA + WOLNOŚĆ

Prawdziwy nauczyciel oddaje się metafizyce POMOCY, a nie MANIPULACJI !!!

6.       Wychowanie/nauczanie ku prawdzie: aspekt pozytywny

Prawdę warto cenić gdyż:

1.       daje nam wiedzę o pewnych faktach

2.       daje nam wiedzę historyczną

3.       daje nam wiedzę moralną

Nauczyciel powinien się 2oblicza między którymi zachodzi synteza:

1.       PYTAJĄCE (wątpiące, dociekliwe, sceptyczne) – KRYTYCZNA REFLEKSJA (zawieszenie własnej pewności; bardziej pytanie niż twierdzenie; pokora w szukaniu prawdy; poznawcza delikatność; nauczyciel uczy zdolności otwierania się naprawdę, samodzielności, dochodzenia do tez i prawd, żeby uczeń sam dochodził do pewnych twierdzeń, a nie miał je wtłaczane). Skutki oblicza pytającego:

- całościowy sceptycyzm (prawda jest względna)

- relatywizm (każde widzenie świata jest właściwe)

2.       KLASYCZNE – nauczyciel nie boi się przekazywać uczniowi tego, co uważa za prawdę. Skutki oblicza klasycznego:

- dogmatyzm (jedyna słuszna prawda)

- przekonanie, iż nie ma sensu rozmawiać, gdyż dialog jest szkodliwy

7.       Wychowanie/nauczanie ku prawdzie: aspekt negatywny

- jasny sprzeciw wobec oszustw;

- piętnowanie kłamstwa, walczenie z nim (kłamstwo społeczne, autokłamstwo, pseudogrzeczność, rzucanie słów na wiatr, obmowy, fałszywe uśmiechy)

- nauczyciel powinien być czysty od hipokryzji, zauważać i walczyć z nią

8.       Kształtowanie – edukacja – wychowanie a nauczycielski etos

9.       Formy zdrady etosu nauczyciela

INDOKTRYNACJA – wpajanie określonych przekonań, poglądów, ideologii

RELATYWIZM – (dowolność prawdy) – swoista obojętność; punkt widzenia zależy podpunktu siedzenia; nie szukanie tego co obiektywne

HIPOKRYZJA – rozbieżność między deklaracją, sposobem życia (między słowem, a życiem)

LEKCEWAŻENIE UCZNIA – brak czasu dla ucznia, który przychodzi z problemem; pobieżność w przekazywaniu wiedzy; nadmierne wymagania; nadmierne schlebianie uczniowi

KONFORMIZM NAUKOWY – schlebianie nauczycielowi

WYKORZYSTYWANIE UCZNIA DO WŁANYCH CELÓW

SWOISTA KORUPCJA NAUCZYCIELA

10.    Posłuszeństwo a uległość

POSŁUSZEŃSTWO – świadome, dobrowolne (nie robimy czegoś ze względu na osobę, lecz na wartość, którą ta osoba przejawia, reprezentuje)

ULEGŁOŚĆ – nie mamy poczucia wolności wyboru

11.    Fasadowe autorytety

- autorytet z przemocy

- autorytet urzędowy (ex professo)

- autorytet z przyzwyczajenia

- idol (osoba z kręgu kultury masowej, która staje się wzorem przez popularność)

12.    Współwychowanie

Nauczając innych nauczamy samych siebie !!!

Docendo discimus

Nauczyciel daje wiedzę, umiejętności, ale też zastaje obdarowany świeżością umysłu, młodością, bogactwem osobowości i tożsamości drugiego człowieka.

Pokazując wiedzę pomnażamy nasz dorobek pedagogiczny (tylko ucząc stajemy się lepszymi pedagogami i lepszym człowiekiem).

13.    Trojaki związek nauczania i wychowania

Sam styl nauczania, postawa nauczyciela wobec wychowanka jest ładunkiem wychowawczym (przekazem wychowawczym).

Samą swoją kompetencją w sprawowaniu zawodu nauczyciel daje komunikat wychowawczy.

Sama informacja jaka dociera do dziecka jest przekazem wychowawczym.

14.    Pojęcie zawodu

Zawód – wykonywanie pewnego zespołu trwałych, społecznie użytecznych, wymagających kwalifikacji oraz będących źródłem utrzymania czynności.

15.    Komponenty zawodu nauczyciela

- status prawny

- istnienie organizacji zawodowych

- publikacje

- wspólny etos (kodeks etyczny)

- odrębne szkoły przygotowującego pełnienia zawodu

- wysoki poziom wykształcenia

- pozycja społeczna

- aktywność intelektualna (rozwój)

- umiłowanie zawodu, pracy nauczycielskiej             

16.    Pojęcie powołania

Powołanie – szczególna skłonność, zamiłowanie do czegoś.

17.    Źródła i trwałość powołania

Źródła powołania:

- predyspozycje

- dojrzałość wewnętrzna człowieka (pomaga otworzyć się na drugiego człowieka, wyjść poza własne ego, stać się ”pustą butelką”, do której drugi człowiek może „wlać” część siebie)

- chęci, pragnienia (musimy chcieć coś robić)

Powołanie może słabnąć dlatego trzeba o nie dbać !!!

Słuszna płaca, odpoczynek i bezczynność chronią nasze powołanie !!!

18.    Powołanie wg Wiśniewskiego

Powołanie – właściwy każdej osobie kierunek jej rozwoju; realizowane przez zaangażowanie się całym życiem w pielęgnowanie pewnych wartości (w służbę pewnym wartościom).

19.    Schemat struktury powołania wg Grzegorczyka

Rzeczywistość która nas otacza jest źródłem powołania, bowiem traktujemy siebie jako wypełnienie pewnej „luki”, którą zauważymy obserwując naszą codzienną rzeczywistość.

20.    Stopnie nasilenia powołania

„0” stopień nasilenia powołania (kiedy powołania nie ma).

Właściwy (gdy poprawnie widzimy czym chcemy się zajmować, jakie są warunki zewnętrzne oraz nasze możliwości; gdy realistycznie oceniamy zadania).

Przesadny (gdy widzimy rzeczywistość w sposób jednostronny; gdy widzimy jedynie doniosłość pracy, jej wyjątkowość, nie patrząc przy tym na warunki zewnętrzne, nie oceniając własnych możliwości).

21.    Mrzonka a pragnienie

Zarówno w pragnieniu jak i mrzonce czegoś chcemy, o czymś marzymy.

Różnice:

W pragnieniu patrzymy, czy faktycznie mamy do czegoś predyspozycje; patrzymy na naszą codzienność, po której poznamy, czy faktycznie czegoś pragniemy, czy tylko tak się nam wydaje (każdy człowiek, który czegoś pragnie robi coś, aby do tego pragnienia się zbliżyć, dąży do jego realizacji).

22.    Dyspozycje wchodzące w skład powołania nauczyciela

- umiejętność nawiązywania kontaktu dziećmi, młodzieżą

- umiejętność rozumienia uczniów

- szanowanie uczniów i ich godności

- życzliwość, uprzejmość

- takt pedagogiczny

- stawianie wysokich wymagań sobie i uczniom

- pogłębianie wiedzy

- entuzjazm w pracy pedagogicznej

23.    Istota powołania w...