Metody pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo.docx

Metody pracy
 

Metody pracy rewalidacyjnej z dziećmi upośledzonymi umysłowo są różnorodne, a ich dobór zależy od:
      

         celu i zadań oddziaływań,

    sytuacji dziecka (wieku, potrzeb, stopnia upośledzenia, możliwości i ograniczeń),
    realnych warunków, w jakich odbywają się zajęcia (dom rodzinny, szkoła).

Metody – to przede wszystkim ukierunkowana zabawa, dobrze zorganizowana praca dająca stosunkowo szybko zamierzone efekty, ćwiczenia w mówieniu, samoobsłudze, gimnastyka korekcyjna i rytmika.

Dobór metod rewalidacji osób upośledzonych umysłowo wymaga między innymi:

·         dobrego poznania ucznia;

·          zrozumienia jego trudności w poznaniu świata;

·         uświadomienia istoty rewalidacji uczniów;

·          znajomości potrzeb rozwojowych dziecka;

·          tworzenia korzystnych warunków emocjonalnych w zespołach uczniowskich.

    Wśród metod pracy z dzieckiem upośledzonym na szczególną uwagę zasługują:  

·         metody oglądowe oparte na obserwacji,

·              metody oparte na słowie (opowiadanie, opisy, pogadanki, praca z książką),

·          metoda malowania dziesięcioma palcami (R. F. Show);

·           metoda uczenia przez naśladownictwo:

-     naśladownictwo ruchowe i statyczne (wychowanie fizyczne, rytmika, plastyka, technika, czynności samoobsługi);

-    naśladownictwo werbalne (kształcenie i nauka mowy);

-      naśladownictwo zachowań i postaw.

·           metoda zabawy: od manipulacyjnych, ruchowych, konstrukcyjnych, tematycznych do Orgiami.

·           metoda gier dydaktycznych; Należą do nich:

        º metoda stymulacyjna, np. sztuczne wytwarzanie fragmentu rzeczywistego tj. wyścigi przy użyciu klocków;
        º metoda sytuacyjna; tzn. stwarzanie sytuacji i przewidywań następstw;
        º metoda inscenizacji; odtwarzanie wydarzeń, które maiły miejsce, i stwarzanie problemów, które należy rozwiązać;

        º giełda pomysłów (,,burza mózgów”); polega na wysuwaniu śmiesznych pomysłów, stawianiu hipotez i rozwiązywaniu problemów.

·         drama; pozwala na otwarcie się, sprzyja poznaniu i rozwijaniu możliwości dziecka.

·          metoda swobodnej pracy M. Montessori.

·         metoda W. Sherborne, czyli Metoda Ruchu Rozwijającego.

·          metoda stymulacji polisensorycznej.

·         Metoda Dobrego Startu.

·          Metoda instrumentalna.

·          Metoda Ośrodków Pracy.

·         metoda komputerowego wspomagania.

·         metoda ośrodków zainteresowań O. Declory

·         metody wspomagające, alternatywne – Klanzy, A. Frostig i D. Horne.;

OPIS NIEKTÓRYCH METOD PRACY Z DZIEĆMI

 Metody pedagogiki zabawy

Zabawa jest dominującą formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym. Zajęciem przez dzieci lubianym, atrakcyjnym, przyjemnym. W celu wspomagania rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka, wzbogacania doświadczeń, rozwijania nowych umiejętności stosuje się metody pedagogiki zabawy w formie:

·         zabaw stymulacyjnych z użyciem płachty animacyjnej,

·          pląsów, korowodów, tańców integrujących grupę,

·           zabaw ruchowych,

·            zajęć ze słowem i piosenką.

Zajęcia prowadzone w oparciu o tę metodę stanowią dla dziecka okazję do radości oraz przyjemnego spędzania czasu.

Metoda malowania dziesięcioma palcami (R. F. Show)

Pomaga ona dziecku w pokonywaniu lęków, wzmacnianiu wiary we własne siły; ma wartości diagnostyczne.

Wykorzystanie tej skłonności okazało się przydatne w terapii. Metoda malowania dziesięcioma palcami wymaga przygotowania farb i papieru. Zaleca się stosowanie sześciu podstawowych kolorów: niebieski, czerwony, brązowy, zielony i żółty, można je uzupełnić białym i fioletowym. Farby powinny znajdować się w miseczkach o takiej wielkości, by dziecko mogło swobodnie włożyć w nie rękę. Metoda ta oprócz cennych walorów terapeutycznych, ma również wartości diagnostyczne. Obserwacji poddaje się szereg elementów takich, jak ustosunkowanie się dziecka do tworzywa, element czasu, element ruchu, zachowanie się wobec kolorów.

Stosunek do tworzywa - obserwacja reakcji dziecka na zetknięcie się z tworzywem - przygotowanymi farbami sprowadza się na ogół do dwóch postaw: postawy zachowania dystansu i postawy zaangażowania. Pierwsza z nich wiąże się z chęcią unikania wykonania zadania, występuje ona u większości dzieci w pierwszym zetknięciu się z malowaniem dziesięcioma palcami.

Element czasu- obejmuje czas trwania startu do zajęć. Im bardziej się on przedłuża, tym większe prawdopodobieństwo występowania u dzieci stanów lękowych. Istotny jest ponadto czas wykonania rysunku, częstotliwość i długość przerw w pracy. Przerwy mogą być objawem reakcji lękowych na barwę, tzw. "szok barw".

Element ruchu - podczas malowania dzieci w różny sposób nakładają farbę. Może to być: klepanie rozmazanej farby, tworzenie kolein, podkładu z grubej warstwy, a następnie wykonanie w nim rysunku, wcieranie, tworzenie kropek.

Zachowanie się wobec kolorów - obserwacja dziecka związania z zachowaniem się wobec kolorów obejmuje trzy elementy:

·          wybór koloru oraz kolejność użycia kolorów

·         reakcja dziecka na kolor widziany na arkuszu

·         poprawianie położonego koloru.

Metoda Kinezjologii edukacyjnej P. Dennisona

Ćwiczenia kinezjologii edukacyjnej służą kształtowaniu gotowości dziecka do uczenia się.

Według twórcy metody „Ruch jest drzwiami do uczenia się”, dlatego stosowanie odpowiednich ćwiczeń ruchowych ma integrować funkcje mózgu i ułatwiać proces nabywania nowych umiejętności, tworzenia pojęć, rozwijać myślenie.

Typowymi dla metody są min: kilkakrotne w ciągu dnia picie wody mineralnej niegazowanej, wykonywanie ruchów naprzemiennych (z przekroczeniem linii środkowej ciała, np. dotykanie prawym łokciem lewego kolana i następnie lewym łokciem prawego kolana), kreślenie tzw. „leniwych ósemek”. Ćwiczenia Dennisona rozwijają koncentrację uwagi, wyciszają, stosować je można również jako etap przygotowawczy do zajęć właściwych.

Metoda swobodnej pracy M. Montessori

Hasłem, które oddaje ideę metody Marii Montesorii jest zdanie, które ona sama sformułowała - ,,Pomóż mi zrobić to samemu”.

W Metodzie Montessori zapewnione powinno być Przygotowane Otoczenie, w którym dzieci mogą swobodnie pracować z wybranymi przez siebie materiałami. Dzieci mają wrodzoną chęć do uczenia się, a przy tym nauka ich nie męczy, ale raczej zachwyca i czyni szczęśliwymi. Wykonywanie celowych prac przez dziecko pod przewodnictwem dorosłego prowadzi do rozwoju jego koncentracji i samodyscypliny. Dziecko może pracować w zgodzie z własnymi możliwościami, we własnym tempie i w spokoju. Rodzic czy nauczyciel powinni umieć obserwować dziecko i przygotowywać dla niego odpowiednie materiały i zadania, by wspomóc jego chęć dążenia do rozwoju, a nie hamować ją.

Główne cele metody realizowane są m.in. poprzez:

·           rozwijanie u dziecka samodzielności i wiary we własne siły

·          uczenie go szacunku do porządku, pracy własnej oraz innych,

·         pomoc w osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem

·         wypracowanie u dziecka postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie zewnętrznym przymusie

·         uczenie reguł społecznego współdziałania i pracy w grupie, a przede wszystkim poprzez rozwijanie indywidualnych uzdolnień.

Zadaniem nauczyciela jest obserwowanie z szacunkiem trudności i postępów dziecka, otoczenie go bardzo indywidualną opieką, podążanie za jego tempem rozwoju oraz stawianie przed nim zadań i wyzwań, do których jest gotowe.

Metoda ośrodków pracy.

Poznanie świata zewnętrznego za pomocą tej metody opiera się na stwarzaniu odpowiednich warunków do właściwej percepcji bodźców, do sprawnej przeróbki tych bodźców oraz do zastosowania w praktyce przyswojonych wiadomości. Z badań                    I. Muszyńskiej i J. Pańczyka (1991) wynika, że metoda ośrodków pracy, chociaż nie              w „czystej” formie, jest powszechnie stosowana w klasach początkowych szkoły specjalnej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania nowymi formami aktywności uczniów upośledzonych umysłowo       w stopniu lekkim, co związane jest ze zmianą poglądów na temat ich kształcenia. W metodzie tej należy poznać następujące treści programowe:

·          obserwować, badać, porównywać, wyciągać wnioski, wyodrębniać cechy istotne na plan pierwszy;

·           zebrać wszelkie dostępne materiały o nich różnymi drogami i w różnej postaci;

·         skonkretyzować zebrane wiadomości i przeżycia związane z tym poznaniem.

W metodzie ośrodków pracy treści nauczania czerpiemy ze środowiska społeczno-przyrodniczego obejmującego następujące działy tematyczne:

·          pory roku i związane z nimi zamiany w przyrodzie oraz zajęcia przyrodnicze,

·         w szkole i w klasie, otoczenie szkoły, droga do szkoły,

·         rodzinny dom dziecka, życie w rodzinie, mieszkanie,

·         rodzinna miejscowość i okolice, urzędy, zajęcia ludzi, zabytki itd.,

·          tematyka okolicznościowa związana ze świętami i innymi aktualnymi wydarzeniami.

Treści poznawcze narastają w każdej następnej klasie. Te same tematy realizowane są coraz szerzej, w innym kontekście, a zagadnienia dostosowywane są do coraz wyższego poziomu rozwoju ucznia.

Metoda W. Sherborne

Nazywana inaczej Metodą Ruchu Rozwijającego. Korzeni metody należy szukać        u R. Labana – twórcy gimnastyki ekspresyjnej, a także w doświadczeniach samej autorki. Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna          i społeczna, oparta o ruch, jako czynnik wspomagania. Ma właściwości relaksu, oparta jest na zabawie. Dostarcza psychicznych i fizycznych doznań, które pobudzają świadomość ciała, kontrolę nad nim, podorując dobre samopoczucie.

W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:

·         ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała;

·         ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie;

·         ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy;

·         ćwiczenia twórcze.

Metoda W. Sherborne zalecana jest dzieciom o zaburzonym schemacie ciała. W proponowanych ćwiczeniach dochodzi do integracji własnego ciała i jego poznania (ważne tu jest wyczucie centralnej części ciała tj. brzucha i tułowia). Poczucie wzajemnej bliskości ćwiczących partnerów, ułatwia akceptację niedoskonałej cielesności dziecka. Ćwiczenia dają poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania do siebie i do innych. Wykonywane w grupie, budują więzi grupowe i interpersonalne. Zajęcia metodą W. Sherborne stanowią element doskonałej zabawy. Dając chwile odprężenia, są czynnikiem w rozładowaniu napięć i tym samym obniżają spastyczność.

 „Każdy może mieć sukces” – to dewiza twórczyni metody Ruchu Rozwijającego.

Zajęcia prowadzone tą metodą polegają na uczestnictwie w sesjach doświadczeń ruchowych nawiązujących do spontanicznych zabaw podejmowanych często przez małe dzieci; turlania się, baraszkowania, ślizgania się po podłodze. Zajęcia mogą przybierać formę indywidualnych spotkań terapeuty z dzieckiem, bądź zespołowych działań w grupie. Podstawowym środkiem terapii jest ruch. Może on pomagać dziecku w poznawaniu własnego ciała, rozwijaniu orientacji w przestrzeni, prowadzić do wytworzenia się bliskich związków   z innymi osobami, kształtowaniu umiejętności współdziałania w grupie. Poprzez zastosowanie odpowiednich zestawów doświadczeń ruchowych tworzy się możliwość realizowania potrzeb psychicznych, a tym samym ujawnienia się własnej aktywności dziecka.

Metoda stymulacji polisensorycznej

...