Uzębienie w obydwu szczekach jest ustawione w 2 szeregi: górny i dolny. Każdy ząb dotyka zęba sąsiedniego z jednej i z drugiej strony powierzchnią styczną w tzw. punktach stycznych, czyli kontaktowych.
Szereg zębów szczęki ma kształt połowy elipsy, a szereg zębów żuchwy zbliżony jest do parabolicznego (tj. zęby boczne oddalają się od jednoimiennych zębów strony przeciwnej tym więcej, im bardziej ku tyłowi są położone; w szczęce ta odległość nie zwiększa się). Spotykamy jednak liczne odchylenia od tego zasadniczego typu. Należy do nich forma żuchwy w kształcie litery U, występująca stale u niektórych małp. U człowieka uważamy ją za postać pierwotną.
Ustawienie zębów. Siekacze szczęki odchylone są swą długą osią od pionu do przodu. Odchylenie to zmniejsza się u kła, podczas gdy zęby przedtrzonowe i trzonowe szczęki są ustawione prawie pionowo.
W żuchwie siekacze i kły stoją prawie pionowo, przedtrzonowce i trzonowce są lekko pochylone w kierunki językowym.
Wargowo-językowe i policzkowo-językowe osie każdej pary zębów jednoimiennych przecinają się na linii strzałkowej.
(Punkty styczne.
Siekacze górne przyśrodkowe stykają się ze sobą w punktach stycznych mezjalnych położonych na przejściu 1/3 środkowej w 1/3 sieczną powierzchni stycznej. Ich punkty styczne dystalne przesunięte są nieco w kierunku siecznym wskutek zaokrąglenia dystalnego kąta korony.
Mezjalny punkt styczny drugiego górnego siekacza również mniej więcej w 1/3 wysokości korony. Punkt styczny dystalny zęba drugiego styka się z mezjalnym kątem kła, dystalny kąt kła styka się tylko z policzkową częścią przedtrzonowca. Punkt styczny pomiędzy pierwszym a drugim przedtrzonowcem przesuwa się w kierunku podniebiennym niemal do środka powierzchni stycznej i mniej więcej w tym miejscu utrzymuje się na reszcie zębów położonych ku tyłowi.
To rozłożenie punktów stycznych zachowane jest również na zębach dolnych z tą różnicą, że między dwoma środkowymi siekaczami i między środkowymi a bocznymi są one położone bliżej brzegu siecznego niż u górnych, ponieważ brak tu zaokrąglenia kątów.)
Wzajemny stosunek górnego i dolnego szeregu zębów przy zaciśniętych szczękach nazywamy zwarciem (occlusio).
Zgryzające ze sobą zęby szczęki noszą nazwę antagonistów. Zwykły typ okluzji człowieka jest zwarciem nożycowym lub nadgryzem (psalidodontia). Polega on na tym, że przednie zęby górne pokrywają zęby dolne od strony wargowej i policzkowej. Korony siekaczy dolnych są pokryte od przodu przez górne w 1/3 swej górnej części. Ku tyłowi nadgryz zmniejsza się i to nie tylko na wysokość, lecz także w kierunku promienia, tzn. odległość między brzegami siecznymi siekaczy jednoimiennych jest znacznie większa niż odległość odpowiednich guzków zębów trzonowych.
W obrębie zębów siecznych część powierzchni wargowej zębów dolnych jest zakryta od 1,5 do 2 mm, w obrębie kłów od 2 do 3 mm. Zęby boczne kontaktują się powierzchniami żującymi w ten sposób, że guzki podniebienne zębów górnych znajdują się znajdują się w bruzdach przednio-tylnych zębów dolnych. Guzki policzkowe zębów górnych zachodzą nieco na powierzchnie policzkowe zębów dolnych, natomiast guzki policzkowe zębów dolnych znajdują się w bruzdach mezjalno-dystalnych zębów górnych, a guzki językowe zębów dolnych zachodzą na powierzchnie podniebienne zębów górnych.
Układ ten wynika z łuku górnego szerszego od dolnego i pochylenia zębów górnych na zewnątrz, a dolnych w kierunku jamy ustnej oraz z różnicy kształtów i ostrości guzków zębowych.
Zęby szczęki są przesunięte względem zębów żuchwy nie tylko w kierunku promienia, lecz również w kierunku mezjalno-dystalnym.
Każdy ząb górny lub dolny styka się z jednoimiennym zębem przeciwstawnym i przeciwstawnym zębem sąsiednim. Wyjątek stanowią zęby sieczne przyśrodkowe i górne zęby mądrości, które na skutek małych rozmiarów stykają się z jednoimiennymi zębami przeciwstawnymi.
Kieł górny pokrywa tylną połowę kła dolnego i przednią połowę zęba przedtrzonowego dolnego pierwszego.
Ząb szósty górny kontaktuje się z 2/3 zęba szóstego dolnego i 1/3 siódmego dolnego.
Dystalne powierzchnie koron górnych i dolnych zębów mądrości leżą w jednej płaszczyźnie i tworzą powierzchnię tylną łuków zębowych.
Ukształtowanie powierzchni zwarciowych łuków zębowych wynika z budowy i przestrzennego ustawienia zębów i jest ściśle związane z ruchami żuchwy, które zależą od czynności mięśni i ukształtowania stawów skroniowo-żuchwowych.
Linia łącząca wierzchołki guzków policzkowych zębów dolnych od kła do trzeciego zęba trzonowego jest łukiem wypukłym ku dołowi, odpowiadającym wycinkowi koła zakreślonego ze środka oczodołu. Linia ta nazywa się linią kompensacyjną, krzywą Spee lub krzywą zgryzową strzałkową. Guzki językowe zębów dolnych i policzkowe zębów górnych wyznaczają podobne krzywe.
W szczęce guzki podniebienne zębów przedtrzonowych znajdują się wyżej niż guzki policzkowe. Guzki drugich zębów przedtrzonowych są na jednym poziomie. Guzki policzkowe zębów pierwszych trzonowych górnych znajdują się wyżej niż guzki podniebienne. Podobnie wychylone są drugie i trzecie zęby trzonowe, z tym że przy drugich cecha ta jest w większym stopniu zaznaczona, a trzecie są najmocniej wychylone.
Krzywe transwersalne Monsona – linie łączące guzki policzkowe i językowe zębów tylnych jednoimiennych obustronnych wytyczają linie krzywe poprzeczne.
Analogiczne stosunki, wynikające z wysokości guzków, panują w żuchwie.
Takie ukształtowanie powierzchni zwarciowych łuków zębowych zapewnia wieloguzkowy kontakt przy ruchach żuchwy ku przodowi i na boki.
(Górny siekacz przyśrodkowy dotyka nie tylko siekacza przyśrodkowego dolnego, lecz również mezjalnej połowy siekacza bocznego. Górny boczny siekacz okluduje z dystalną połową bocznego siekacza dolnego i mezjalnym zboczem dolnego kła.
Górny kieł zgryza dystalnie od dolnego, tak że dotyka jego dystalnej połowy i mezjalnej połowy pierwszego dolnego przedtrzonowca.
Pierwszy górny przedtrzonowiec wsuwa się między obydwa dolne przedtrzonowce. Jego guzek policzkowy zgryza policzkowo od dolnego i znajduje się w przestrzeni między obydwoma dolnymi przedtrzonowcami. W jego bruzdę żucia wgryzają się boczne zbocza guzków dolnych przedtrzonowców do mezjalnej bruzdy żucia – dytalne zbocza pierwszego, do dystalnej – mezjalne zbocza drugiego przedtrzonowca. Guzek podniebienny przedtrzonowca pierwszego górnego wchodzi do bruzd żucia obydwu dolnych przedtrzonowców, których guzki językowe przwyższają go od strony językowej.
Drugi górny przedtrzonowiec zachowuje się względem przedtrzonowca drugiego dolnego i mezjalnej połowy pierwszego dolnego trzonowca jak pierwszy wobec dwóch dolnych przedtrzonowców. Zwarcie zębów trzonowych przedstawia stosunki bardziej skomplikowane w związku z występowaniem większej liczby guzków, a zwłaszcza piątego guzka na powierzchni żucia pierwszego dolnego trzonowca. Guzek ten znajduje się w dystalnej części powierzchni żucia po stronie policzkowej. W związku z tym guzek policzkowy mezjalny górnego pierwszego trzonowca wchodzi w przestrzeń pomiędzy guzkami policzkowymi dystalnymi pierwszego a guzkiem policzkowym drugiego dolnego trzonowca.
Powierzchnia żucia górnego pierwszego trzonowca jest romboidalna; guzek podniebienny mezjalny jest przesunięty dystalnie wobec policzkowego mezjalnego. Dzięki temu guzek podniebienny mezjalny trzonowca górnego wchodzi do środkowego zagłębienia między czterema głównymi guzkami dolnego. Guzek podniebienny dystalny trzonowca górnego wchodzi w dystalną część mezjalno-dystalnej bruzdy żucia pierwszego i w mezjalny odcinek tejże bruzdy drugiego trzonowca. Mały dystalny (piąty) guzek dolnego trzonowca wgryza się mezjalnie od tylnej listewki brzeżnej pierwszego trzonowca górnego.
Stosunek guzków drugiego trzonowca do jego dolnych antagonistów jest podobny jak pierwszego, z tym że u drugiego dolnego, jako zęba czteroguzkowego, nie występuje guzek dystalny. Okluzja mezjalnej części drugiego górnego trzonowca jest więc identyczna jak pierwszego, jego zaś guzek policzkowy dystalny wgryza się między policzkowy dystalny drugiego i policzkowy mezjalny trzeciego dolnego trzonowca, guzek podniebienny dystalny drugiego górnego w dystalny odcinek bruzdy mezjalno-dystalnej drugiego dolnego i mezjalny odcinek tejże bruzdy trzeciego trzonowca.
Pierwszy i drugi górny trzonowiec są więc przesunięte ku tyłowi wobec swoich dolnych antagonistów o część guzków dytalnych. Przesunięcie to wyrównuje się ostatecznie dzięki różnicy długości obydwu zębów mądrości, górnego i dolnego, w kierunku mezjalno-dystalnym. Ząb górny jest krótszy w tym wymiarze, wobec czego dystalne powierzchnie obydwu zębów stoją w jednej płaszczyźnie pionowej.)
Arvi