Farmakologia skrypt by Michu.pdf

- 1 -

FARMAKOLOGIA

skrypt na podstawie poręcznika

Hermana i Kostowskiego

Michu ®

Wrocław 2010

Wersja 1.0

- 2 -

Spis treści:

1. Antybiotki i chemioterapeutyki: β-laktamy, aminoglikozydy, tetracykliny, makrolidy, ketolidy, linkozamidy, peptydy,

chloramfenikol, mupirocyna, fosfomycyna, fusafungina, kwas fusydowy, linezolid, nitroimidazole, nitrofurany,

chinolony, sulfonamidy, sulfony

2. Leki p/gruźlicze

3. Leki p/grzybicze

4. Leki p/wirusowe

5. Leki p/pasożytnicze – p/pierwotniakowe, p/organizmom wielokomórkowym

6. Chemioterapia p/nowotworowa – cytostatyki i inne

7. Środki odkażające i antyseptycze

8. Autonomiczny układ nerwowy (AUN) – leki dz. na układ PS + i S + oraz zwoje

9. Spazmolityki i oksytotyki

10. Znieczulenie miescowe

11. Autakoidy – eikoznoidy, kininy osoczowe, tachykininy, endoteliny, serotonina (5-HT), histanina (H)

12. β-blokery

13. Antagoniści kanałów Ca 2+

14. Układ RAA – ACE-I, ARB

15. Układ NO – NTG, azotany

16. Leki inotropowe – glikozydy naparstnicy i inne

17. Leki naczyniowe

18. Nadciśnienie tętnicze (NT)

19. Diuretyki – inhibitory CA, tiazydy i podobne, d. pętlowe, d. oszczędzające potas, d. osmotyczne

20. Hiperlipidmie, miażdżyca, otyłość – żywice onowymienne, statyny, fibraty, kwas nikotyowy,

21. Niewydolność serca (NS) – ostra i przewlekła

22. Ch. niedokrwienna serca (MIC) – stabilna, niestabilna, zawał (MI)

23. Leki p/arytmiczne – farmakoterapia zab. rytmu serca

24. Leki modyfikujące hemostazę

25. Leki układu pokarmowego – ↓ kwaśność soku Ż, przeczyszczające i zapierające, wymiotne, p/wymiotne,

prokinetyczne, modyfikujące czynność zewnątrzwydzielniczą wątroby i trzustki

26. Leki układu oddechowego – p/kaszlowe, wykrztuśne, sekretolityczne, stosowane w astmie

27. Hormony – podwzgórza, przysadki, kory nadnerczy, tarczycy, płciowe: androgeny, estrogeny, gestageny

28. Cukrzyca (DM) – insulina i doustne leki p/cukrzycowe: poch. sulfonylomocznika, glinidy, poch. biguanidu, akaboza,

glitazony

29. Witaminy i minerały – gospodarka wapniowa i żelazowa

30. Podstawy neuropsychofarmakologii

31. Opioidy – agoniści i antagoniści

32. Leki miorelaksujące i zwiotczające

33. Premedykacja i anestezja – znieczulenie ogólne

34. Nieopioidowe leki p/bólowe, leki stosowane w ch. reumatycznych i dnie moczanowej

35. Leki uspokajające i nasenne – barbiturany

36. Anksjolityki – BDZ, agoniści 5-HT 1A , SSRI

37. Neuroleptyki – typowe i atypowe

38. Leki p/depresyjne – TLPD, MAO-I, SSRI, leki dz. na 5-HT 1A , zw. litu

39. Leki p/padaczkowe

40. Układ pozapiramidowy i ch. Parkinsona – cholinolityki, L-DOPA, agoniści rec. D, MAO-B-I, inhibitory COMT

41. Leki nootropowe i prokognitywne, ch. Alzheimera

42. Leki neuroprotekcyjne

43. Toksykologia, ostre zatrucia lekami

44. Leki psychostymulujące i psychodysleptczne

45. Uzależnienia lekowe i strategie farmakoteapii

46. Etanol i inne alkohole, farmakoterapia uzależnienia od alkoholu

- 3 -

ANTYBIOTYKI I CHEMIOTERAPEUTYKI

· klasyfikacja antybiotyków na podstawie mech. dz.:

 zab. syntezy ściany kom. bakterii – β-laktamy, glikopeptydy, bacytracyna, gramicydyna, fosfomycyna

 zab. replikacji DNA

 redukcja i wiązanie z DNA – nitrofurany i nitroimidazole

 antagonizm PABA – sulfonamidy i sulfony

 zab. transkrypcji DNA – zab. akt. topoizomerazy IV i gyrazy DNA – chinolony i fluorochinolony

 zab. translacji RNA:

 wiązanie z 30S – aminoglikozydy i tetracykliny

 wiązanie z 50S – makrolidy, linkozamidy, chloramfenikol, streptograminy, ketolidy, oksazolidynony

 inne zab. syntezy białka – mupirocyna, kwas fusydowy

 zab. funkcji błony kom. – polimiksyny

β-laktamy

· wspólny mech. dz.: zab. syntezy ściany kom. bakterii

· penicyliny

 mech.: wiązanie z rec. – PBP →

→ inh. transpeptydazy (odłączanie D-Ala od pentapeptydu) → ↓ synteza ściany kom.

→ aktywacja autolizyn → rozpad kom.

 budowa chem.: pierścień β-laktamowy i tiazolidynowy; kwas 6-aminopenicylinowy (6-APA):

# podstawnik przy gr. COOH ↔ wł. fizykochem

# podstawnik przy gr. NH 2 ↔ wr. na β-laktamazy (→ kwas penicyloilowy)

 p/wsk.: nadwr. i uczulenia (5-10%)

 próba ucz. z Testarpenem → próba śródskórna z p. krystaliczną → próba prokainowa

# odczyn (+) – > 1 cm; odczyn (-) – brak zmian, ew. rumień lub grudka nie większe od próby kontrolnej (NaCl);

odczyn wątpliwy – zmiana większa niż kontrolna, ale mniejsza niż 1 cm

 penicylina → rozpad na determinantę dużą (IgM, IgG → reakcja późna – rumień, pokrzywka) oraz małą (IgE →

reakcja natychmiastowa – anafilaksja)

# Testarpen – zawiera tylko determinantę dużą, która nie wywołuje wstrząsu

# p. krystaliczna – nawet ilość użyta do próby może wywołać wstrząs

# można odstąpić od próby uczuleniowej po dokładnym zebraniu wywiadu

 dz. niep. (generalnie mała tox. ogólna i narządowa) – odczyny popenicylinowe:

 msc. (MOP); mielodepresja (b. rzadko)

 uczuleniowe – zmiany skórne (przekrwienie, świąd, pokrzywka, wysypki), zab. neurolog. (bóle i zawroty głowy,

strach, splątanie), ZŻJ (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka), napad astmy oskrzelowej, wstrząs

anafilaktyczny (1:10 6 ; ↓ RR, tachykardia)

# leczenie wstrząsu: A 0,5-1 mg s.c./i.m., p/H, GKS, glukonian Ca 2+

 nieuczuleniowe (NOP) (← formy depot) – nefrotox., zab. w-e (↑ Na + , ↓ K + ), drgawki (←↓ GABA u OUN), uszk.

p. pok

# z. Hoigné (1-3:1000; częściej u dorosłych) – po kilkakrotnym podaniu i.m. tk. mm. broni się i dochodzi do

rozbudowy drobnych naczyń → kolejne podanie może spowodować ich rozerwanie i podanie formy depot do żż.

→ objawy ogólne – duszność, krwioplucie, zab. rytmu, niepokój, lęk przed śmiercią, -/↑ RR, tachykardia,

halucynacje, zab. świadomości, wzroku, smaku, mowy, uczucie gorąca, parestezje, nudności; niegroźny, trwa 5-

15 min; leczenie: ew. diazepam (Relanium)

# z. Nicolau (1:500-4000; częściej u dzieci) – podanie formy depot do tt. → objawy msc. zal. od zaczopowanego

naczynia: t. udowa → niedokrwienie kończyny (zimna, blada i bolesna) / t. krezkowa dolna → niedrożność jelit,

krwawe stolce, ostry brzuch / naczynia pęcherza → krwiomocz; zagrożenie zal. od szybkośc interwencji chir.

 spektrum: p. naturalne – G(+); inne grupy – G(+)/(-); + inhibitor, ureido-, karboksy- – szerszy zakres; brak akt. wobec

atypowych

 oporność

 całkowita – p. naturalne ↔ izoksazolilowe

 częściowa – p. naturalne ↔ półsyntetyczne o szerokim zakresie

 klasyfikacja:

 p. naturalne – p. benzylowa G, fenoksymetylopenicylina

 p. półsyntetyczne

# p. izoksazolilowe – meticylina, kloksacylina

# aminopenicyliny – ampicylina, amoksycylina

# karboksypenicyliny – karbenicylina, tikarcylina

# ureidopenicyliny – piperacylina, azlocylina, mezlocylina

# amidynopenicyliny – mecylinam

# p. oporne na β-laktamazy G(-): temocylina

 p. z inh. β-laktamaz

 interakcje:

- 4 -

 antagonizm z bakteriostatycznymi (tetracykliny, makrolidy, linkozamidy, sulfonamidy, chloramfenikol)

 posiłek, zw. zobojętniające HCl → ↓ wchł.

 salicylany i NLPZ → wypieranie z białek → ↑ dz.

 probenecid → ↓ wyd.

 p. naturalne

 spektrum: G(+), niektóre G(-), krętki, promieniowce; brak: Enterococcus

 p. benzylowa = benzylpenicylina (i.m. >> i.v., dokanałowo, dostawowo; nie p.o.)

# spektrum: paciorkowce (SP, S. pyogenes, S. viridans), B. anthracis, Clostridium spp., Neisseira spp.; oporne:

SA, EC, P. vulgaris; brak: Pseudomonas, Nocarida, Mycoplasma, Rickettsia

# dobra penetracja do tkanek i przez łożysko; zła do kości i OUN – PMR(-)

# wsk.: zap. płuc, opłucnej, oskrzeli, ropnie, anginy, ZMOR meningokokowe, ostre i przewlekłe zap. wsierdzia,

kiła, rzeżączka

# dz. niep.: alergiczne odczyny skórne, drgawki, zab. świadomości, skurcze mm., omamy, uszk. nerek,

↓ agregacja

 p. prokainowa – wolniejsze wchł. i dz.

 p. benzatynowa – b. powolne wchł. i wyd.

# wsk.: przewlekłe zak. układowe – ch. reumatyczne, kiła, rzeżączka, przewlekłe zak. odd.

 p. izoksazolilowe

 przedstawiciele: oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina, flukloksacylina; metyclina, nafcylina

 trwałość w niskim pH → p.o.

 wąskie spektrum; brak akt.: G(-), Enterococcus

 dz. niep.: skórne odczyny alerg., dyspepsja, zab. hematolog., zakrzepowe zap. żż.

 aminopenicyliny – ampicylina, amoksycylina, epicylina, hetacylina

 ampicylina = p. α-aminobenzylowa (gł. pozajelitowo)

# spektrum: G(+)/(-) – SS, EC, H. influenzae, B. pertussis, P. mirabilis i(-); brak akt.: P. aerginosa, E. aerogenes,

Klebsiella, Serratia, Proteus i(+)

# dobra penetracja do tkanek i przez łożysko, PMR(-)

# wsk.: zak. mieszane ZUM, odd., żółciowe, p. pok., eradykacja SS (dury i paradury)

# dz. niep.: skórne odczyny alerg., dyspepsja, zap. jamy ustnej, zab. hematolog. (sporadycznie)

# + sulbaktam – wsk.: zak. odd, p. pok., ZUM, tk. miękich, kości, N. gonorrhoae R na p. naturalne

 amoksycylina

# szybkie i całkowite wchł. z p. pok. niezal. od posiłku (p.o.)

# słabsze dz. na Shigella

# wsk.: ZUM, zak. żółciowe, PZO, rzeżączka, zap. ucha środkowego, eradykacja HP

# + kwas klawulanowy – spektrum: H. influenzae, G(+)/(-) wytw. β-laktamazy

 karboksypenicyliny

 spektrum: P. aeruginosa, Proteus i(+), Enterobacteriacae (Serratia, Providencia); słabo wobec G(+)

 karbenicylina (pozajelitowo)

# wsk.: G(-) ZUM, odd., żółciowe, ZOMR, pooperacyjne

# p/wsk.: ciąża

# dz. niep.: msc. (ból i podrażnienie), zab. hematolog.

 estry w/w trwałe w niskim pH (HCl) (p.o.) – karindacylina, karfecylina

# wsk.: ZUM Enterobacteriacae i P.aeruginosa

 tikarcylina – wsk.: ciężkie zak. P. aeruginosa i Proteus i(+)

 ureidopenicyliny – azlocylina, mezlocylina, piperacylina, apalcylina

 b. szerokie spektrum – szczeg. Enterobacteriacae, P.aeruginosa, beztlenowce

 rozkładana przez penicylinazy gronkowcowe, oporne na β-laktamazy G(-)

 wsk.: ciężkie zak. odd., żółciowe, ZUM, ZOMR

 p. oporne na β-laktmazy G(-) (plazmidowe) – temocylina – poch. tikarcyliny; formidacylina

 spektrum: Enterobacteriacae, H. influenzae, Neisseria, Moraxella; brak: Pseudomonas, Serratia

 wsk.: ZUM, zak. żółciowe, p. pok., odd.

 p/wsk.: ciąża i laktacja

 inhibitory β-laktamaz – kwas klawulanowy, sulbaktam, tazobaktam

 brak łańcucha bocznego przy pierścieniu β-laktamowym → ↑ spektrum i skuteczność

 podział β-laktamaz:

# kodowane plazmidowo: H. influenzae, M. catarrhalis, Bacterioides, Enterobacteriacae

# kodowane chromosomalnie: Enterobacter, Citrobacter, Serratia, Pseudomonas, Morganella

 stosowane skojarzenia:

# ampicylina + sulbaktam, sultamycylina (Unasyn)

# amoksycylina + kwas klawulanowy(Amoksiklav, Augmentin, Taromentin)

# tikarcylina + kwas klawulanowy (Timentin)

# piperacylina + tazobaktam (Tazocin)

· cefalosporyny i cefamycyny

 spektrum: gronkowce (bez MRSA i CNS), paciorkowce (wyj. E. faecalis); zmienna akt.: Neisseria, Haemophilus, EC,

Salmonella, Klebsiella, P. mirabilis

- 5 -

 oporność: G(-) wytw. chromosomalne cefalosporynazy (← (+) cef II/III, karbapenemy)

 szeroki profil substratowy: p. + cef I

 rozszerzony profil substratowy: p. + cef I/II/III

 dz. niep. (mała tox. ogólna i narządowa): msc. (ból i stwardnienie), ZŻJ (dyspepsja – bóle, nudności, wymioty,

biegunki), reakcje alerg. (5%; skórne, gorączka, eozynofilia, wstrząs; alergia krzyżowa z p. 5-15%), zap. żż., zakrzepy

przyścienne, dyspepsja, rekcja disulfiramopodobna, skaza krwotoczna (gł. latamoksef), objawy neurolog., nefrotox.

(← (+) aminoglikozydy, diuretyki pętlowe)

 p/wsk.: nadwr., ciąża i laktacja (przenikanie przez łożysko)

 interakcje:

 antagonizm z bakteriostatycznymi

 synergizm z aminoglikozydami (ale ↑ tox.)

 klasyfikacje – 4 generacje, 5 grup Williamsa:

 0 – p.o., niewielka akt., gł. G(+), PMR(-), przech. do moczu

 1 – pozajelitowe, G(+), oporne na penicylinazy gronkowcowe

 2 – akt. Enterobacteriacae, H. influenzae, oporne na wiele β-laktamaz, przech. do oskrzeli i nerek

 3 – akt. P. aeruginosa, przech. do żółci

 4 – oporne na β-laktamazy G(-) (latamoksef)

 cefamycyny – cefoksytyna, cefateten

 I gen.

 przedstawiciele: cefazolina, cefradyna, cefalorydyna, cefaglicyna, cefaleksyna, cefalotyna, cefapiryna, cefratril,

cefadroksyl

 spektrum: jak p. izoksazolilowe i aminopenicyliny – bdb. G(+); brak: Enterococcus, H. influenzae; słabo:

Salmonella, Proteus, P. aeruginosa

 wsk.: SP, penicylino-R zak. odd., ZUM, pooperacyjne

 II gen.

 przedstawiciele: cefaklor, cefuroksym, cefamandol, cefprozil, ceftriazyna, cefanicid, ceforanid, cefatiam

 spektrum: bdb. p/G(-), nieco gorzej p/G(+); H. influenzae R na aminopenicyliny

 wsk.: R na aminopenicyliny i pacjenci nadwr.; ZUM, odd., żółciowe, rzeżączka, zap. wsierdzia, zak. dróg

rodnych, pooperacyjne, ZOMR?

 cefamandol – najsłabsze dz., ale śladowo PMR(+)

 cefprozil – w zak. górnych dróg odd.: zap. ucha środkowego, zatok, migdałów, gardła, oskrzeli

 III gen.

 przedstawiciele: cefoperazon, cefotaksim, ceftriakson, ceftazidim (te 4 PMR(+)), ceftizoksym, cefsulodyna,

cefmenoksym, cefpiramid, cefpodoksym, cefiksim, ceftibuten, cefetamet (te 4 p.o.)

 przenikanie PMR(+) >> I/II gen., do moczu w formie niezmienionej

 spektrum:

# G(-): Proteus, Enterobacter, Providencia, P. aeruginosa, N. gonorrhoeae, H. influenzae, Klebsiella, EC, SS

(słabiej)

# G(+) – słabiej niż I gen.: SA, S. epidermidis, S. pyogenes, E. faecalis

# beztlenowce: B. fragilis

# p.o. – brak akt.: P. aeruginosa, Acinetobacter, Enterococcus, beztlenowce

 wsk.: zak. odd., p. pok., ZUM, cholecystitis, ZOMR, zap. skóry, tk. miękkich, kości, stawów, dróg rodnych,

rzeżączka

 cefoperazon – PMR(+), przech. do żółci; G(+)/(-), zwł. P. aeruginosa; wr. na β-laktamazy EC, Klebsiella, B.

fragilis

 cefotaksim – w ZOMR G(-); met. → de-Ac-cefotaksim → p/G(+)z

 ceftriakson – spektrum: Proteus, H. influenzae, N. gororrhoeae, P. aeruginosa

 ceftazidim – w ZOM G(-); spektrum: P. aeruginosa, N. gonorrhoeae, H. influenzae, Proteus, Providencia, EC;

słabo G(+) i beztlenowce

 cefiksim, ceftibuten, cefetmet – wsk.: ZUM, odd., rzeżączka, p.pok. (ceftibuten)

 IV gen. – cefpirom, cefepim:

 spektrum: Enterobacteriaceae, P.aeruginosa, H. influenzae, M. catarrhalis, N. gonorrhoeae, gronkowce (bez

MRSA)

 wsk.: ciężkie ZUM i odd. oporne na inne cef

 cefamycyny

 cefoksytyna

# spektrum: EC, Klebsiella, Proteus, B. fragilis (beztl.); brak: G(+), P. aeruginosa

# wsk.: ciężkie zak G(-) i beztlenowcami

 cefotetan – szerokie spektrum, pod. do latamoksefu

· karbapenemy – półsyntetyczne, poch. tienamycyny – imipenem, meropenem, ertapenem

 spektrum: G(+)/(-) tlenowe i beztlenowe, poza: MRSA, C. jeikeium, P. cepacia, E. faecium

 dz. bakeriobójcze w stężeniu bliskim MIC oraz dz. po zakończeniu podawania – efekt poantybiotykowy (PAE)

 oporne na β-laktamazy poch. plazmidowego i chromosomalnego

 dobra penetracja do płynów ustrojowych – opłucna, otrzewna, stawy, płyn wysiękowy, PMR(+), kości, plwocina

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: