przywiązanie.pdf

1.Zarysteoriiprzywiązania

TeoriaprzywiązaniazapoczątkowanazostałaprzezJ.Bowlby’ego(1969,1982),który

wskazywał iŜ skłonność do tworzenia intymnych więzi z wybranymi osobami jest

podstawowymkomponentemnaturyludzkiej,występujeonajuŜunoworodkaiobecnajest

przezcałeŜycie,odkołyskiaŜpogrób(the cradel to the grave). Zgodnieztympoglądem

przywiązanie jest pierwotną potrzebą człowieka wrodzonym, instynktownie kierowanym

systememmotywacyjnobehawioralnymmającymnaceluzapewnienieprzetrwaniadziecka 1 .

1.1.

Celifunkcjesystemuprzywiązania

Podstawowymcelembehawioralnegosystemuprzywiązaniajestzapewnieniedziecku

przetrwaniaorazpoczuciabezpieczeństwa,poprzezutrzymywaniebliskościz„silniejszymi

mądrzejszym” opiekunem figurą przywiązania. System przywiązania i relacja

przywiązaniowa zapewniają dziecku ochronę zarówno w kontekście zagraŜających

czynnikówśrodowiskowychjakiczynnikówwewnętrznych 2 .Systemprzywiązaniapozostaje

w ścisłym związku z systemami eksploracji i strachu (oraz innymi systemami

behawioralnymi), których aktywacja uzaleŜniona jest od stopnia pobudzenia tegoŜ.

Biologicznafunkcjąsystemuprzywiązaniaisystemueksploracjijestzapewnieniedziecku

poczuciabezpieczeństwaprzyjednoczesnejmoŜliwościpoznawaniaotoczenia.Aktywowanie

systemu przywiązania wiąŜe się z hamowaniem innych systemów behawioralnych.

Zachowania przywiązaniowe zostają powstrzymane w chwili pojawienia się bodźców

wygaszających, czyli wraŜliwej reakcji opiekuna (reakcje opiekuna wystarczające do

obniŜenia napięcia dziecka uzaleŜnione są od stopnia pobudzenia systemu

przywiązania).Komplementarność wymienionych systemów stanowi podstawowy warunek

przetrwania dziecka, a takŜe pozwala na swobodne i elastyczne reagowanie dziecka w

róŜnychsytuacjach.

1.2.Figuraprzywiązania

Figura przywiązania to osoba, do której dziecko kieruje swoje zachowania

przywiązaniowe,ajejwybórdeterminowanyjestresponsywnościąopiekunaigotowościądo

1 W toku ewolucji zachowania przywiązaniowe były faworyzowane przez mechanizm naturalnej selekcji,

bowiem dzięki nim wzrastała moŜliwość utrzymywania bliskości fizycznej między dzieckiem a matką

ułatwiającaochronęmłodychizwiększającaprawdopodobieństwoprzetrwaniagatunku.

2 W relacji z opiekunem responsywnym i adekwatnie reagującym na potrzeby, dziecko uczy się, Ŝe jego

pobudzenie nie przekroczy granic moŜliwości poradzenia sobie, gdyŜ właściwe reakcje opiekuna wpłyną na

obniŜeniepobudzeniainapięcia(Stawicka,2001).

podejmowaniaspołecznychinterakcjizdzieckiem(Bowlby,1969).Pomimo,iŜdzieckomoŜe

być przywiązane do kilku figur, istnieje tendencja do silnej preferencji jednego opiekuna

(monotropizm).FunkcjespełnianeprzezfiguręprzywiązaniaopisanezostaływTab.1.1.

Tab.1.1.Funkcjefiguryprzywiązania.

Kategorieanalizy

Charakterystyka

Bezpiecznabaza(secure base) Figuraprzywiązaniaspełniafunkcjębezpiecznejbazy,zktórejdziecko

wyruszapoznawaćświatidoktórejmoŜewrócićwmomenciezagroŜenia.

DąŜeniedobliskościz

opiekunem(proximity seeking)

Poszukiwanie bliskości opiekuna, szczególnie w momentach stresu i

dyskomfortu,wceluuzyskaniawsparciaipoczuciabezpieczeństwa.

Protestseparacyjny(separation

protest)

Pojawieniesięreakcjiprotestuwodpowiedzinaseparacjęlubniedostępność

opiekuna.

Bezpieczneschronienie(safe

haven)

Odczuwanieprzyjemnościipoczuciabezpieczeństwapodczasprzebywania

zfigurąprzywiązania.

Źródło:opracowanonapodstawieFeeney,Noller(1996,s.36).

Jakośćinterakcjimiędzydzieckiemafigurąprzywiązaniamaznaczącywpływnajego

dalszy rozwój (Ainsworth, 1978). Wykazuje się, iŜ sposób traktowania dziecka, a w

szczególności zapewnianie mu poczucia bezpieczeństwa przez opiekunów, warunkuje

wytworzenie określonych stylów przywiązania, które mają tendencję do utrzymywania się

przez całe Ŝycie (Stawicka, 2001). Obecnie rozpoznawane są trzy główne wzorce

przywiązaniaopisanewrazzuwarunkowaniamiprzezM.D.Ainsworth(1979)(por.Tab.1.2.).

(wyróŜniasięrównieŜwzorzeczdezorganizowanyD).

1.2.Charakterystykawzorcówprzywiązania.

Typprzywiązania Charakterystykaogólna

Dającypoczucie

bezpieczeństwa(B)

Powstanie i rozwój bezpiecznego stylu przywiązania warunkowane jest poczuciem

dostępnościiosiągalnościopiekunaorazjegoresponsywnością(matkicharakteryzuje

stabilność emocjonalna, przewidywalność zachowań, obdarzają one dziecko

bezwarunkowąmiłością).Dziecitraktująopiekunajako„bezpiecznąbazę”.Dziecitesą

towarzyskie, pewne siebie, aktywnie eksplorują otoczenie, mają wysokie poczucie

własnej wartości, chętnie podejmują interakcję z opiekunem. Powstanie tego wzorca

przywiązania przyrównuje się do uzyskania przez dziecko bazalnej ufności

(Erikson,2000).

Niedającypoczucia

bezpieczeństwa

unikającystyl

przywiązania(A)

Unikającystylprzywiązaniapowstajewrelacjizopiekunemprzejawiającymawersjędo

kontaktufizycznegoiodrzucającympróbyjegonawiązaniaprzezdziecko.Dziecizgrupy

A doświadczają konfliktu pomiędzy dąŜeniem do bliskiego kontaktu fizycznego w

momencie pobudzenia systemu przywiązania, a unikaniem opiekuna z obawy przed

odtrąceniem. Opiekun nie jest traktowany przez nie jako osoba mogąca zapewnić

poczucie bezpieczeństwa. Dzieci te mają obniŜone poczucie własnej wartości, często

maskująswojeprawdziweuczuciaipotrzeby.

Wykształca się na skutek niekonsekwencji w zaspokajaniu potrzeb dziecka i

nieprzewidywalności opiekuna (matki są niestałe w działaniach, nie są wraŜliwe na

sygnałydzieckai wsposób nieadekwatnyiczęstoprzypadkowyodpowiadająnajego

potrzeby). W tym wypadku dzieci doświadczają konfliktu pomiędzy dąŜeniem do

bliskościopiekunaiuzyskiwaniapoczuciabezpieczeństwawkontakcieznim,azłością

warunkowaną tym, Ŝe opiekun nie zawsze jest responsywny. Dzieci te charakteryzuje

niskistopieńpoczuciawłasnejwartości..

Źródło:opracowanonapodstawieAinsworth(1979,s.932937).

Niedającypoczucia

bezpieczeństwa

ambiwalentny

wzorzec

przywiązania(C)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: