KONTEMPLACJA ŚMIERCI.pdf

Sabbe satta maranti ca marimsu ca marissare,Tath’evaham marissami, n’atthi me ettha

samsayo.

Wielu z was przypomina sobie t¦ gath¦, któr¡ ±piewałem w Pali na pocz¡tku tej mowy.

Oznacza ona: „Wszystkie istoty umr¡, ±mier¢ jest w ich naturze i ja równie» umr¦, nie

ma co do tego w¡tpliwo±ci”. Jest to jedna z pi¦kniejszych pie±ni, które mamy w buddy-

zmie. Odnosi si¦ ona do faktu, »e ka»dy z nas umrze. Rozwin¦ to przypomnienie ±mierci

w dzisiejszej mowie Dhammy.

Tego popołudnia rozmy±lałem o kawałku ziemi, który kupujemy naprzeciwko naszego

klasztoru. Pomy±lałem, »e byłoby wspaniał¡ rzecz¡ przeznaczy¢ cz¦±¢ terenu na budow¦

buddyjskiego krematorium. Mnisi mogliby tam chodzi¢ wieczorem i po prostu kontem-

plowa¢ ±mier¢. Mogliby to robi¢ tu» przy krematorium lub nawet w samym jego ±rodku.

Kontemplacja ±mierci jest elementem naszej tradycji.

Iluzja »ycia

Powiedziałem ±wieckim ludziom, którzy wkrótce b¦d¡ mi towarzyszy¢ w podró»y do

Indii oraz do północno-wschodniej Tajlandii (do Wat Pah Nanachat, klasztoru, w którym

sp¦dziłem bardzo wiele lat), »e je±li b¦d¡ mieli szcz¦±cie, b¦d¡ mieli szans¦ zobaczy¢ bud-

dyjski pogrzeb. Wygl¡da on tak. Ciało zmarłego nie jest czyszczone przez balsamistów.

Zmarłego układa si¦ w bardzo prostej trumnie, tak, »e ka»dy mo»e podej±¢ i spojrze¢,

a nawet dotkn¡¢ nieboszczyka. Wszystko zaczyna spala¢ si¦ na otwartym ogniu. Bardzo

tanie drewno, z którego zrobiona jest trumna, płonie szybko, odsłaniaj¡c ciało. Zwłoki

spalaj¡ si¦ cz¦±¢ po cz¦±ci, kawałeczek po kawałeczku i mo»na zobaczy¢ członki oddzie-

laj¡ce si¦ od siebie. Nast¦pnie mo»na zobaczy¢ jak czaszka p¦ka, a pozostałe cz¦±ci ciała

ostatecznie niszczej¡ w ogniu. Po wielu godzinach, wszystko, co po tym ciele zostaje, to

tylko ko±ci. By¢ zdolnym zobaczy¢ tak¡ ±mier¢, to cudowna okazja w »yciu. Sterylizacja

[sanitising — przyp. red.] procesu ±mierci, podtrzymuje iluzj¦ »ycia.

Iluzj¡ jest my±lenie, »e »ycie b¦dzie trwało wiecznie. Wtedy głównym celem »ycia jest

szukanie przyjemno±ci i rozrywek oraz gromadzenie dóbr. Z perspektywy ±mierci wszystkie

te głupstwa, które robimy w »yciu jawi¡ si¦ nam strasznie trywialne. Widzimy je jako

rzeczy całkowicie bezwarto±ciowe.

Słyszeli±my ostatnio o kilku mnichach, którzy zrzucili mnisie szaty. Gdyby tylko mogli

pój±¢ na pogrzeb i obejrze¢ pal¡ce si¦ ciało, mogliby ujrze¢ samych siebie w tych pło-

mieniach. Pewnego dnia i ich to czeka. Całe to poszukiwanie: zmysłowych przyjemno±ci,

zwi¡zków, mał»e«stwa, posiadania domów, gromadzenia dóbr i samochodów, prze»ywa-

nia do±wiadcze«, popłyni¦cia w gór¦ Amazonki lub wspinania si¦ po Himalajach, có» to

wszystko znaczy w obliczu ±mierci?

Brat A±oki

Jedn¡ z moich ulubionych anegdot o ±mierci, jest historia o bracie A±oki. 1 A±oka był

indyjskim królem, który został buddyst¡. Miał on brata, zwanego Vita±oka, który zdawał

si¦ by¢ zupełnie nieuduchowiony i anga»ował si¦ w przyjemno±ci zmysłowe. Bycie bratem

władcy dostarczało mu wielu okazji, aby sobie dogadza¢. W celu naprowadzenia swojego

brata na zrozumienie Dhammy, A±oka przygotował swego rodzaju prowokacj¦.

Poniewa» opowiadam t¦ histori¦, b¦d¦ do±¢ nie±cisły literacko. Władca brał k¡piel,

a jego szaty i insygnia, były w tym czasie odło»one na zewn¡trz. A±oka nakłonił kilku

ze swoich bliskich doradców, aby poszli na spacer z jego bratem i niby przypadkowo

weszli do ła¹ni. Wskazuj¡c na szaty króla, le»¡ce na ławie, doradcy mi¦li powiedzie¢

bratu A±oki: „Dlaczego ich nie przemierzy¢? Kto wie? Pewnego dnia, kiedy twój brat

umrze, prawdopodobnie zostaniesz władc¡. Przymierz je, wszystko b¦dzie w porz¡dku”.

Na pocz¡tku, brat nie uczynił tego. Wiedział, »e było to zabronione. Lecz w ko«cu jego

duma wzi¦ła nad nim gór¦. Któ» nie chciałby ubra¢ si¦ w szaty władcy? To wszystko

było zaplanowane wcze±niej i kiedy tylko zało»ył on szaty króla, A±oka wyszedł z ła¹ni

i przyłapał go!

Spytał: „Co robisz? Przywłaszczasz sobie tron? Jeste± zdrajc¡?”. Poniewa» było to

przest¦pstwem, król powiedział: „Mimo i» jeste± moim bratem, musz¦, staraj¡c sie by¢

obiektywnym w tej sprawie, zgłosi¢ złamanie prawa. Kar¡ za to jest ±mier¢”.

Pomimo desperackich błaga« własnego brata o lito±¢, król nalegał, aby prawo zostało

dotrzymane i jego nieszcz¦sny brat został zabity. Jednak dodał: „Poniewa» jeste± mo-

im bratem i tak bardzo pragniesz by¢ władc¡, przez najbli»sze siedem dni b¦dziesz mógł

rozkoszowa¢ si¦ wszystkimi królewskimi przyjemno±ciami. Nie b¦dziesz miał »adnych obo-

wi¡zków. B¦dziesz mógł rozkoszowa¢ si¦ moim haremem. B¦dziesz mógł je±¢ cokolwiek

sobie za»yczysz. B¦dziesz mógł do±wiadcza¢ takich przyjemno±ci, jakich do±wiadczam ja.

Królewskie rozkosze s¡ twoje przez siedem dni. Lecz po upływie tego czasu zostaniesz

zabity”. Po wypowiedzeniu tych słów, król wyszedł.

Po siedmiu dniach król A±oka wezwał swojego brata na miejsce egzekucji. Spytał go:

„Czy zadowoliłe± si¦ haremem, moimi pi¦knymi kobietami? Czy zadowoliłe± si¦ najlep-

szym jedzeniem z moich kuchni? Czy zadowoliłe± si¦ moimi muzykami i innymi rozryw-

kami?”. Brat spojrzał w ziemi¦, opu±cił ramiona i powiedział: „Jak mógłbym si¦ tym

zadowoli¢? Nie mogłem zasn¡¢ nawet przez jedn¡ noc. Jak mo»na cieszy¢ si¦ czymkolwiek

wiedz¡c, »e wkrótce zostanie si¦ zabitym?”.

Król u±miechn¡ł si¦ i powiedział: „Wi¦c wreszcie rozumiesz!”.

Nie ma znaczenia czy jest to siedem dni, siedem miesi¦cy, siedem czy siedemdziesi¡t

lat, jak mo»ecie zadowala¢ si¦ zmysłowymi przyjemno±ciami, takimi jak seks, sport, ﬁlmy,

podró»owanie, czy gromadzenie dóbr? Jak mo»ecie zadowala¢ si¦ nimi, kiedy wiecie, »e

wkrótce b¦dziecie zabici? Nie ma znaczenia, czy b¦dzie to siedem dni, siedem miesi¦cy,

siedem czy siedemdziesi¡t lat, wkrótce b¦dziecie martwi.

1 zaadoptowane z Asokavadana , John S Strong: New Delhi, Motilal Banasidass, 1989.

Dzi¦ki tym do±wiadczeniom, brat A±oki zrozumiał Dhamm¦. Od tego czasu stał si¦

oddanym buddyst¡ i przestrzegał wskaza«. Jego wgl¡d w znaczenie ±mierci sprawił, »e

zrozumiał co jest w »yciu wa»ne.

Wiem, ale nie wiem

Buddha pragn¡ł, aby jego mnisi kontemplowali ±mier¢ w ten sam sposób. To znaczy

tak, jakby±cie wszyscy mieli by¢ wkrótce zabici! ycie to wyrok ±mierci! Wszyscy jeste±my

w celach ±mierci w tym klasztorze, lecz nie wiemy w jaki sposób egzekucja ma nadej±¢ i nie

wiemy dokładnie kiedy zostanie wykonana. Córka tkacza pewnego razu odpowiedziała

na seri¦ pyta«, zadanych przez Budd¦: „Wiem, ale nie wiem”. Buddha u±miechn¡ł si¦

i zapami¦tał jej m¡dro±¢. Kto± zapytał j¡ pó¹niej: „Co miała± na my±li mówi¡c, »e wiesz,

ale nie wiesz?”, a ona odpowiedziała, »e wie, i» umrze, ale nie wie kiedy (Dhp-a, XIII. 7).

Wgl¡d w ±mier¢ wprowadza zmian¦ w naszej hierarchii warto±ci. A zatem, co jest

wa»ne dla was? Wkrótce umrzecie, a po ±mierci przeniesiecie kamm¦ z tego »ycia na

kolejne »ywoty.

Je±li ktokolwiek nie wierzy w ponowne narodziny, dozna wielkiego szoku, kiedy nast¡-

pi¡. To prawda. Reinkarnacja jest prawdziwa. Wkrótce sami tego do±wiadczycie! Pojmo-

wanie prawdziwo±ci ±mierci i ponownych narodzin, wyzwala odmienn¡ perspektyw¦ na to

jak prowadzi¢ swoje »ycie.

Jako mnisi, mamy dziesi¦¢ reﬂeksji dla tego, kto odszedł [w bezdomno±¢]. Dziesi¡ta

reﬂeksja dotyczy momentu naszej ±mierci. (An X, 48) 2

Dobrzy mnisi nie mówi¡ nawet swoim przyjaciołom o takich osi¡gni¦ciach, dopóki nie

s¡ bliscy ±mierci. Dlatego tradycja nakazuje, aby pyta¢ mnichów o to dopiero w momen-

cie, kiedy le»¡ na ło»u ±mierci. Zach¦cam was do tego samego. Spytajcie swoich mnisich

przyjaciół, kiedy b¦d¡ u progu ±mierci: „Co osi¡gn¡łe±? Co sobie u±wiadomiłe±?”. Takie

pytania przywołuj¡ istot¦ tego, co robimy w klasztorze. Nie chcemy »y¢ całe lata w tym

2 Dziesi¦¢ reﬂeksji mnicha: (AN10, 48)

1. Wkroczyłem w »ycie poza kast¡ czy klas¡.

2. Moje »ycie zale»ne jest od szczodro±ci innych.

3. Moje zachowanie musi by¢ odmienne od zachowania ±wieckiego człowieka

4. Czy napominam si¦ odno±nie cnoty?

5. Czy moi m¡drzy przyjaciele — mnisi napominaj¡ mnie odno±nie cnoty?

6. B¦d¦ oddzielony od wszystkiego, co jest mi ukochane.

7. Jestem wła±cicielem moich działa«, spadkobierc¡ moich działa«.

8. W jaki sposób sp¦dzam dnie i noce?

9. Czy zachwycam si¦ odosobnieniem?

10. Je±li zostan¦ zapytany o moje osi¡gni¦cia przez mnisich przyjaciół w czasie ±mierci, czy b¦d¦

skonsternowany?

czy innym klasztorze, przemieszczaj¡c si¦ z miejsca na miejsce w buddyjskim, zakonnym

±wiecie, aby pod koniec »ycia zorientowa¢ si¦, »e odk¡d zacz¦li±my, nie zrobili±my ani

jednego kroku na ±cie»ce do wyzwolenia. Nie chcemy, aby okazało si¦, »e nie wykorzysta-

li±my w prawidłowy sposób tej niesamowitej okazji do±wiadczenia Jhany lub Wkroczenia

w Strumie«. Mówi¦ to, poniewa» je±li nie u±wiadomicie sobie tych rzeczy w swoim mnisim

»yciu, kto wie, co stanie si¦ po ±mierci?

Podrzucanie kija

W jednej z historii z sutt, Buddha mówi, »e przyszłe narodziny s¡ bardzo nieprze-

widywalne. Przypominaj¡ rzucanie kija w powietrze. Nie mo»na by¢ pewnym którym

ko«cem upadnie na ziemie. Podobnie nie mo»na by¢ pewnym, czy po ±mierci spadnie si¦

w szcz¦±liwe czy nieszcz¦±liwe królestwa. (Sn 15.9)

Te słowa zrobiły na mnie wielkie wra»enie. Lecz tak»e przestraszyły mnie, kiedy prze-

czytałem o tym po raz pierwszy. Wszyscy my±limy, »e je±li b¦dziemy czyni¢ du»o, du»o

dobrej kammy i na pewno odrodzimy si¦ w szcz¦±liwym miejscu. A tworzycie dobr¡ kam-

m¦, poniewa» wszyscy jeste±cie dobrymi mnichami. Bardzo dobrze przestrzegacie wskaza«.

Nowicjusze równie» s¡ sumienni, to ±wietni nowicjusze. Nawet go±cie, którzy przychodz¡

nas odwiedzi¢ maj¡ klarowne umysły. W wi¦kszo±ci s¡ to istoty o czystych umysłach.

W±ród istot na ±wiecie, jeste±cie ±mietank¡. Jednak, nawet je±li »yjecie w bardzo dobry

sposób, nawet b¦d¡c mnichami przez wiele lat, je±li nie dostaniecie si¦ do Strumienia, nie

mo»ecie by¢ pewni gdzie si¦ odrodzicie!

To, co mo»ecie osi¡gn¡¢, tworz¡c wiele dobrej kammy to sprawi¢, »e jeden z ko«ców

„kija” b¦dzie ci¦»szy. Wtedy prawdopodobnie upadnie on na ci¦»szy koniec, a wasza dobra

kamma dojrzeje w pi¦knych kolejnych narodzinach. Lecz Sutta bardzo jasno mówi, »e

mimo i» jeden z ko«ców jest ci¦»szy, pr¦dzej czy pó¹niej upadnie na l»ejszy koniec. Wi¦c

nawet, je±li tworzycie du»o dobrej kammy, zła kamma, któr¡ uczynili±cie, w tym »yciu,

czy w poprzednim, cały czas tu jest. Z powodu złej kammy, która si¦ jeszcze nie zu»yła,

warunkuje odrodzenia si¦ w bardzo nieszcz¦±liwych miejscach.

To jest wła±nie strach przed samsar¡. Nie jest to po prostu staro±¢, choroba i ±mier¢

w tym »yciu. Jest to równie» staro±¢ choroba i ±mier¢ w ponownych »ywotach, w mniej

przyjemnych ±wiatach, ni» ten, w którym »yjemy teraz. Chocia» mo»esz by¢ dobrym mni-

chem, dobrym nowicjuszem lub dobrym ±wieckim człowiekiem, miejsce twoich ponownych

narodzin jest nadal niepewne. Dostrze»enie tego faktu, sprawia, »e wkłada si¦ wi¦cej wy-

siłku w swoj¡ duchow¡ ±cie»k¦. Sprawia, »e jest si¦ bardziej pracowitym. Sk¡d pochodzi

pracowito±¢? Sk¡d pochodzi ten wysiłek? Mo»e on powsta¢ jedynie wtedy, gdy zobaczycie

jak niebezpieczne s¡ ponowne narodziny.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: