Marek Podgórny
Ćwiczenia 2009/2010
Andragogika
TEORIA MALCOLMA S. KNOWLESA
Wczesne zrozumienie przez Malcolma znaczenia uczenia się dorosłych dało innym uczonym wgląd w tą dziedzinę a związane z nią zawody wprowadziło w nowe tysiąclecie
Dwa nurty badań
a) Nurt naukowy:
· Zapoczątkowany przez Edwarda L. Thorndike’a, (publikacja Adult Learning, rok 1928)
· Dążenie do odkrycia nowej wiedzy przez precyzyjne, często eksperymentalne badania
· Badacz interesował się zdolnościami do uczenia się
· Ukazywały się kolejne pozycje wzbogacające owy nurt również innych badaczy (Herberta Sorensona, Adult abilities, Zdolności dorosłych.)
b) Nurt artystyczny:
· Odkrywanie nowej wiedzy poprzez intuicję i analizę doświadczeń
· Interesowano się w jaki sposób uczą się dorośli;
· Początek badaniom dała publikacja Eduarda C. Lindemana Znaczenie edukacji dorosłych, 1926 rok;
· Lindeman był kontynuatorem filozofii Johna Deweya
· Lindeman położył fundamenty pod usystematyzowaną teorię uczenia się dorosłych
· Powyższy nurt badań zaznaczył swoją obecność na łamach kwartalnika „Journal of Adult Education” w latach 1929 – 1941;
Kluczowe założenia Lindemana dotyczące dorosłych uczniów:
· Dorośli mają motywację do uczenia się wówczas, gdy mają potrzeby i zainteresowania, które uczenie się jest w stanie zaspokoić. Potrzeby i zainteresowania stanowią zatem odpowiedni punkt wyjścia do organizowania działań związanych z uczeniem się dorosłych
· Orientacja dorosłych na uczenie się koncentruje się na życiu, dlatego też odpowiednimi jednostkami dla organizowania uczenia się dorosłych są sytuacje życiowe a nie przedmioty
· Doświadczenie jest najbogatszym źródłem uczenia się dorosłych, dlatego też centralnym punktem metodyki edukacji dorosłych jest analiza doświadczenia
· Dorośli mają głęboką potrzebę kierowania sobą, zatem rolą nauczyciela jest raczej angażowanie się w proces wzajemnych dociekań ze swoimi uczniami aniżeli przekazywanie im swojej wiedzy i ocenianie ich stosowania się do własnego przekazu
· Indywidualne różnice między ludźmi pogłębiają się wraz z wiekiem. Edukacja dorosłych musi być zatem optymalnie skrojona pod względem różnic w stylach, czasie, miejscu i tempie uczenia się
Wkład ze strony nauk społecznych:
a) Wkład psychologów klinicznych
Psychologia kliniczna:
- Psychoterapia miała największe znaczenie dla teorii uczenia się gdyż psychoterapeuci interesują się zwłaszcza reedukacją pracując zwykle z ludźmi dorosłymi
- Psychologowie kliniczni określali siebie mianem „ psychologów trzeciej siły”
· Zygmunt Freud (1856 – 1939)
Odkrył wpływ nieświadomości na zachowanie. Podkreślał on zwierzęcą naturę człowieka, postrzegał ludzi jako zwierzęta dynamiczne na które działają siały biologiczne, dążeń celów, uświadamianych a także nieuświadamianych popędów, jak też wpływów środowiskowych.
· Carl Jung ( 1875 – 1961)
- Wprowadził koncepcję mówiącą, że ludzka świadomość posiada cztery funkcje: doznanie, myśl, emocje i intuicję
- Stan równowagi wszystkich czterech funkcji stały się podwalinami dla koncepcji osobowości zrównoważonej i zrównoważonego programu nauczania
· Erik Erikson (1902 – 1987)
Opisał „osiem stadiów rozwoju człowieka”
1. Oralno – sensoryczny – ufność – podstawowa nieufność;
2. Analno – mięśniowy – wstyd – niepewność;
3. Genitalno – lokomocyjny – inicjatywa – poczucie winy;
4. Etap latencji – pracowitość – poczucie niższości;
5. Dorastania i dojrzewania płciowego – tożsamość – pomieszanie tożsamości;
6. młodego dorosłego – bliskość – izolacja;
7. Dorosłego – twórczość – stagnacja;
8. stadium ostatnie – integralność – rozpacz.
Trzy ostatnie stadia występują w okresie dorosłości i są podstawą rozumienia etapów rozwoju osobowości.
· Abraham Maslow (1908 –1970)
- Podkreślał rolę bezpieczeństwa. Posługuje się on terminem osób samorealizujących się.
· Carl Rogers (1902 – 1987)
- Iważa , że terapia jest procesem uczenia się Opracował skoncentrowane na uczeniu podejście do edukacji opierając się na pięciu „ podstawowych hipotezach”
b) Psychologia rozwojowa:
- Pionierami byli Pressey i Kuhlen którzy opierali się na współczesnych im pracach uczonych
- Wiedza na temat zmian zachodzących wraz z wiekiem w toku życia min. Zdolności fizycznych, umysłowych, zainteresowania, postawy, wartości, twórczość, styl życia
Blisko związaną z nią dziedziną jest gerontologia, która dostarcza wniosków badawczych dotyczących starzenia się i ich znaczenia dla uczenia się i nauczania.
c) Socjologia i psychologia społeczna:
- Dostarczają wiedzy na temat zachowania się grup i większych systemów społeczbych, również sił hamujących i ułatwiających uczenie się oraz nauczanie
- Określją wpływy środowiskowe, takie jak kultura, rasa, cechy populacji i jej zawartość, na uczenie się.
d) Filozofia:
- Koncentrowano się na celach towarzyszących edukacji dorosłych postrzeganej jako ruch społeczny.
- Działania filozofa Kennetha Benne, przewodniczącego Związku na rzecz Edukacji Dorosłych Stanów Zjednoczonych (1956) wprowadził porządek do toczących się dyskusji na temat Filozofii Edukacji Dorosłych zwołując narodową konferencje pod tym tytułem w której uczestniczył 13 filozofów i edukatorów dorosłych. . poruszano takie problemy jak:
Jaki jest cel edukacji dorosłych? – po co edukacja dorosłych?
Jaki jest związek między treścią a metodą w kształceniu?
Czy zainteresowania i pragnienia jednostki powinny wyznaczać programy edukacji dorosłych, czy może to potrzeby społeczeństwa odgrywają rozstrzygającą rolę w tworzeniu programów edukacyjnych?
Jakie znaczenie dla planowania i wprowadzania w życie programów edukacji dorosłych mają różne teorie dotyczące wiedzy lub natury człowieka i społeczeństwa?
e) Wkład ze strony edukacji dorosłych:
Większość uczonych związanych z edukacją dorosłych samą w sobie dokonywała prób zaadaptowania teorii na temat uczenia się dzieci do różnic w poziomie wśród dorosłych.
Kierunki rozwoju psychologii różnicowej potencjału dorosłych gdzie kluczowymi pojęciami są swoboda, poświęcenie, percepcja czasu, okres krytyczny, a także obraz samego siebie.
Na lepsze zrozumienie procesów uczenia się przez dorosłych przyczyniły się badania, min. Przez Cyril. O. Houl i Allen Tough.
Ich podejście opierało się na wywiadach grupy osób – ustawicznie kształcących się.
· Badania Houl’a:
- Odkrycie motywów dla których dorośli angażują się w kształcenie ustawiczne
- Wyjaśnienie w jaki sposób doroiśli się uczą
- Pogrupował badanych w trzy grupy:
1. Uczący się zorientowani na cel;
2. Uczący się zorientowani na aktywność;
3. Uczący się zorientowani na kształcenie;
· Badania A. Tougha:
- Dotyczyły czego dorośli się uczą, z jakiego powodu;
- Dotyczyły tego w jaki sposób się uczą i jaką pomoc otrzymują w trakcie uczenia się.
- Interesował się motywacją dorosłych;
- Twierdził że przyjemność i poczucie własnej wartości są najważniejszymi składnikami motywacji badanych.
- Dorośli w czasie tworzenia projektów przechodzą fazy:
1. Decyzja o rozpoczęciu
2. Wybór planisty, może nim być sam uczący się, narzędzie/ przedmiot, osobisty konsultant ds. uczenia się lub grupa.
3. Uczeń angażuje się w dzialania z wiązane z uczeniem się naszkicowane w toku procesu planowania.
KORZENIE ANDRAGOGIKI: koncepcja integratywna
W roku 1949 rozpoczęły się próby zebrania odizolowanych koncepcji i badań dotyczących uczenia się dorosłych. Pojawiało się dużo publikacji na ten temat, min. Knowelsa – „Informal adult education”. Były one jednak opisowymi ujęciami różnych koncepcji. Potrzebna była koncepcja integratywna i różnicująca.
Andragogika – koncepcja ujednoliconych ram teoretycznych dla uczenia się dorosłych.
- Pojęcie wprowadzone przez niemieckiego nauczyciela uczącego w szkole podstawowej Alexandra Kappa w 1833 roku
- Johan Friedrich Herbart sprzeciwił się temu pojęciu oraz jego stosowaniu, słowo zapomniano na prawie 100 lat
- W roku 1921 słowo zostało znów użyte przez Eugena Rosenstocka, niemieckiego uczonego zajmującego się naukami społecznymi
- Pojęcie andaragogika, zostało również poruszone przez psychiatrę szwajcarskiego Heinricha Hanselmanna, wydana została książka „Andragogika:natura, możliwości i ograniczenia edukacji dorosłych”, wydanej w roku 1951
- W 1956 roku została wydana kolejna publikacja o tej samej tematyce „Wprowadzenie do andragogiki: podstawowe zagadnienia edukacji dorosłych
- Pojęcia andragogika zaczęli używać kolejni edukatorzy, uczeni
- Proponowano doktoryzowanie się andragogogom
- Powstawały katedry nauk pedagogicznych i andragogicznych
- Została wprowadzona koncepcja w roku 1967 przez słowiańskiego edukatora ludzi dorosłych Dusan Savicevic
- W roku 1968 Knowles napisał artykuł – „Androgogika, nie pedagogika”
- Zaczęto interesować się teorią andragogiki i jej znaczeniem dla praktyki, opisywano ją w publikacjach
- Stosowanie teorii andragogicznej ma wpływ na zmianę sposobu w jaki organizowana jest i prowadzona edukacja dorosłych, w jaki szkoli się nauczycieli osób dorosłych, jak również pomaga się dorosłym w uczeniu się
- Koncepcje wywodzące się z andragogiki zaczynają wywierać wpływ na teorię i praktykę edukacji na poziomie podstawowym, średnim, akademickim dostarcza opisów różnorodnych programów opartych na modelu andragogicznym
ANDRAGOGICZNA TEORIA UCZENIA SIĘ DOROSŁYCH
Andragogiczna teoria uczenia się dorosłych pokazuje, że wysiłki zmierzające do formułowania teorii, biorącej to co wiemy z doświadczenia, i badania na temat cech charakterystycznych dorosłych uczniów, trwają już od ponad pięciu dekad. Nieformalna edukacja dorosłych – Knowles, 1950, sortowała idee wokół przekonania, iż dorośli lepiej uczą się w nieformalnych, wygodnych i niewzbudzających podejrzeń okolicznościach. W Bostonie jugosłowiański edukator dorosłych zapropon...
dzaasminaa