Czytanie ze zrozumieniem wymaga od dziecka:Ř spostrzeżenia i recepcji graficznych znaków wyrazów,Ř ujmowanie znaczeń tych wyrazów,Ř pamiętanie znaczeń i sensu słów już przeczytanych w momencie, gdy czyta następne słowa,Ř przewidywanie dalszego ciągu tekstu od strony językowej i merytorycznej,Ř kojarzenie elementów językowych i rzeczowych w całość,Ř właściwe rozumienie wyrażające się w zdolności wykorzystania zdobytych wiadomości i umiejętności.Rozwój umiejętności czytania i pisania wymaga więc od dziecka zaktywizowania wielu złożonych funkcji psychicznych i fizjologicznych. W wieku szkolnym następuje rozwój słownika dziecka. Rozwijają się także bardziej złożone formy mowy. Mowa staje się coraz lepszym narzędziem komunikacji i myślenia. Odgrywa coraz większą rolę w planowaniu działania i kierowania nim.W swoich wypowiedziach dzieci posługują się już zdaniami pojedynczymi i równoważnikami zdań.Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania.Kształcenie nauki czytania opiera się na celowo zaprojektowanych ćwiczeniach, które mają na celu:1) pogłębienie znajomości budowy graficzno – dźwiękowej wyrazu,2) różnicowanie liter o podobnych kształtach,3) różnicowanie wyrazów o podobnej budowie.Do ćwiczeń mających na celu pogłębienie znajomości budowy graficzno – dźwiękowej wyrazu należy:· przekształcanie sylab wyrazów,np.: mak las rak nogi teczka domrak pas hak rogi taczka dym· odczytywanie i układanie rebusówzestaw wyrazów, które można przedstawić w formie rebusów:pas – ta but – la bu – rakpas – ki lis – ty bu – dzikpas – mo tor – ba do – linaitp.· składanie i tworzenie rozsypanek literowych, sylabowychty ba kaca maba da ro sa le rywi rakitp.· rozwiązywanie i układanie krzyżówek – dodaj tę samą sylabęs e r d a ks e r c es e r w i ss e r w e t as e r n i kDo ćwiczeń pogłębiających znajomość budowy sylabowej należy:- składanie i tworzenie rozsypanek sylabowychze – szyt ze - gar lus – terkoka – sza ka – raluch ka – peć itp.- porównywanie, odczytywanie zestawów wyrazów o wspólnej sylabiema złotkata lodma kówka dach ówkakieta gajlok- rozwiązywanie i układanie rebusów (łączenie liter i odczytywanie plątaninek)
w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i eZ I M A- tworzenie wyrazów od podanej sylaby (domino)Do ćwiczeń kształtujących umiejętność wzrokowo przestrzennego różnicowania liter należą:v dobieranie rysunków do początkowej litery jego nazwyv dobieranie obrazków według podanej głoski i jej położenia w wyraziev dobieranie wyrazów różniących się jedną literą (przekształcanie wyrazów przez zmianę litery na inną)tama rama sama mamav dobieranie wyrazów różniących się układem litersok – kos rano – nora jemy – myjeport – trop katar – tarka lato - Tolav tworzenie nowych wyrazów od podanegoklasówka : las, kasa, kawa, itp.Do ćwiczeń kształtujących zdolność warunkowego różnicowania wyrazów należą:· dobieranie wyrazów do rysunków,· porządkowanie rozsypanek wyrazowych,· dobieranie wyrazów do polecenia,· dobieranie par jednakowych litero - a b - d ł - tZabawy, które pomogą kształtować umiejętność czytania i pisania:1) Zabawa „Okręt”, „Sklep”, „Koledzy”- płynie okręt po morzu i wiezie różne towary, np. na literkę „p”- można kupić tylko taki przedmiot, którego nazwa zaczyna się, kończy lub ma w środku podaną literę- do wybranego dziecka podchodzą uczniowie, których imiona zaczynają się tak, jak imię wybranego dziecka.2) Przepisywanie tekstu, pomijając zbędne, powtarzające się wyrazy, bądź zastępując je innymi, np. Józek i Jurek.Józek i Jurek przyjaźnili się. Józek i Jurek byli wprost nierozłącznymi przyjaciółmi. Pewnego dnia Józek i Jurek wybrali się do lasu. Józek i Jurek gawędzili o swoich ulubionych bohaterach z książki. Nagle zerwała się burza. Józek i Jurek skryli się w domu pana leśniczego.3) Rozwijanie zdań.4) Szukanie ukrytych wyrazów, np.:Staś ma nową jesionkę – jesion.To pole moich rodziców – topola.Na wozie jadą bańki z mlekiem – dąb.Szłam koło sadu – osa.Trzeba zbierać mak – ćma.itp.5) Wyszukiwanie i wypisywanie krótkich wyrazów z dwuznakami, ukrytych w wyrazach dłuższych:dachówka – dachdeszczówka – deszczkosztowny – koszitp.6) Dobieranie wyrazu pojęciowo nadrzędnego do wyrazów o wyższym zakresie znaczeniowym:kwiaty – róża, tulipan, goździkwarzywa - burak, marchew, kapusta itp.7) Dobieranie wyrazów wyjaśniających pisownię, np.:budka – budarów – rowy.8) Zestawienia wyrazów rozsypanki według logicznych związków, np.:kogut – piejesłońce – świecipies – szczekaitp.9) Zestawienie rzeczowników z czasownikami:łódź – płynie chłopcy – biegną itp.10) Dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym:pracowity – leniwydrogi – tani itp.Kształtowanie umiejętności czytania i pisania wymaga stosowania odpowiednich ćwiczeń już od pierwszych dni nauki, a w szczególności od momentu wprowadzania liter.Kolejne czynności podczas wprowadzania liter:Ř stworzenie sytuacji dydaktycznej (piosenka, wierszyk, zagadka, ilustracja, sytuacja z życia)Ř pokaz obrazka przedstawiającego przedmiot, który w swojej nazwie ma głoskęŘ ułożenie podpisu za pomocą szablonów ilustrujących samogłoski i spółgłoskiŘ analiza i synteza wyrazu podstawowegoŘ pokaz litery pisanej i drukowanejŘ porównywanie wyrazówŘ wyodrębnienie i pokaz wzoru nowej literyŘ demonstrowanie sposobu pisania małej i wielkiej nowej literyŘ porównywanie litery nowej ze znanymi (różnice i podobieństwa)Ř próbne pisanie (w powietrzu, na ławce, po śladzie modelowania w plastelinie)Ř próbne pisanie litery w linijkachŘ pisanie nowych liter, łączenie nowej litery z innymi, pisanie wyrazuŘ tworzenie i odczytywanie sylab z nowo poznaną literąŘ tworzenie i odczytywanie wyrazów, zdań.
Pismo - oboNa jakich materiałach pisano?Większość zapisów robiona była na pergaminie (wysuszona i specjalnie wyprawiona skóra barania) albo papirusie (materiał pochodzenia roślinnego). Używano również glinianych tabliczek.
ścDlaczego powstało pismo?Naukowcy są zdania, że pismo wynaleziono po to, aby członkom rządzącej grupy społecznej ułatwić sprawowanie kontroli nad handlem i nad poddanymi. Słowo pisane było również potężnym symbolem władzy. Ponadto mieszkańcy starożytnych miast musieli zapamiętywać ogromną liczbę informacji i rysunki, którymi dotychczas się posługiwali, już nie wystarczały.Jakie były rodzaje pisma?Pismo – system znaków służących do utrwalenia lub zastąpienia języka mówionego. Można podzielić je na trzy główne typy: - pismo typu ideograficzno fonetycznego - każdy symbol graficzny odpowiadał
całemu słowu (pismo chińskie ma 50 000 tys. znaków).- symboliczne (Egipcjanie) - w pismach symbolicznych używa się różnych symboli
graficznych w celu oznaczenia poszczególnych symboli danego słowa (język
japoński).- alfabetyczne (Fenicjanie) - pismo alfabetyczne- każdemu znakowi (każdej literze odpowiada określony dźwięk mowy (jest najłatwiejsze).
Pismo ideograficzno-sylabiczne, stworzone przez Sumerów. Najstarsze znane zabytki pisma klinowego pochodzą z końca IV tysiąclecia p.n.e. W pierwotnej postaci klinowe pismo sumeryjskie było pismem piktograficznym (obrazkowym), z czasem obrazki-znaki zaczęły oznaczać również sylaby. W swojej rozwiniętej postaci klinowe pismo sumeryjskie składało się z: ideogramów - znaków oznaczających całe wyrazy, znaków o wartości fonetycznej oznaczającej 4 samogłoski i kilkaset sylab.determinatywów - znaków występujących przed lub po wyrazach i służących do określenia kategorii znaczeniowych. Charakterystyczny kształt znaków, tzw. kliny, wiąże się z materiałem pisarskim (gliniane tabliczki, na których w miękkim materiale trzcinowym rylcem wyciskano znaki od lewej ku prawej). Tabliczki gliniane pochodzące z pałacu w Niniwie mają kształt prostokątny o różnych rozmiarach (od 2 cm x 2,4 cm do 22 cm x 37 cm i grubości od 0,2 cm do 2,5 cm). Przed zapisaniem tabliczki najpierw ją liniowano za pomocą napiętego sznurka dla uzyskania równości wierszy i odpowiedniego układu kolumn pisma, błedy zamazywano spłaszczonym końcem rylca. W przypadku gdy cały tekst nie mieścił się na jednej tabliczce oznaczano kolejność następnych poprzez powtarzanie ostatniego wiersza (tzw. kustosz) oraz numerowanie tabliczek w obrębie jednostki piśmienniczej. Tytułem były pierwsze słowa wiersza (dziś tzw. Incipit) Teksty przepisywane były z poczuciem odpowiedzialności za jego poprawność, którą pisarz gwarantował własnym podpisem oraz notą o dokonaniu rewizji. Na końcu podawano sumę wierszy, z których co dziesiąty był oznaczony, zmniejszało to prawdopodobieństwo pomyłki podczas przepisywania. Cenniejsze egzemplarze kopiowano kilkakrotnie w celu zachowania dla pokoleń. System sumeryjski przejęły inne ludy zachodniej Azji. Pismo klinowe przetrwało do końca I tysiąclecia p.n.e. Używali go, przystosowując do swego języka: Babilończycy (2. połowy III tysiąclecia p.n.e.), Asyryjczycy, Huryci, Hetyci, Urartyjczycy, Elamici z czasów Achemenidów (pismo alfabetyczno-sylabiczne). Semiccy mieszkańcy Ugarit (XV w. p.n.e.) utworzyli własne klinowe pismo alfabetyczne.
Słowo "hieroglif", którym określa się znaki pisma egipskiego, znaczy "święte znaki" (z gr. hieros - święty i glyphein - wyryć). Pierwsze dokumenty zawierające inskrypcje sięgają III tysiąclecia p.n.e. Aż do końca panowania rzymskiego w Egipcie (395 r. n.e.) nie zmieniła się istota wewnętrzna systemu pisma, wzrosła jednak liczba znaków: z 700 do około 5 tysięcy, oraz zmienił się ich kształt. Oryginalność tego pisma wywodzi się z faktu, iż właściwie składa się ono z trzech rodzajów znaków: ideogramów - stylizowanych znaków piktograficznych, wyrażających pojęcia; fonogramów przedstawiających wartość fonetyczną; oraz determinatywów - znaków określających, o jaką kategorię rzeczy lub istoty chodzi. Hieroglify były pismem monumentalnym, przystosowanym do materiałów twardych. Na miękkim papirusie nie osiągano takiej precyzji i zajmowało bardzo dużo czasu, toteż skrybowie wymyślili pismo uproszczone, kursywne, które powstało wraz z pismem hieroglificznym. Zwane jest ono hieratycznym (z gr. hieros - święty) lub kapłańskim. Pismo to składa się z tych samych znaków co hieroglify, ale uproszczonych i często ze sobą połączonych, co powoli oddalało to pismo od pierwowzoru. Około 650 r. p.n.e. pojawiło się pismo demotyczne, zwane też ludowym, które stało się codziennym pismem w Egipcie; było ono jeszcze bardziej uproszczone niż hieratyczne.
Pismo to wynalezione w II tysiącleciu p.n.e. i ułożone w spójny system (do II w. n.e.) - w niemal nie zmienionej postaci służy współczesnym Chińczykom, podczas gdy pismo arabskie zastąpiło hieroglify i pismo klinowe. W znakach chińskich nadal bardzo widoczne są ślady pierwotnych piktogramów, nadające temu pismu charakter poetycki. W piśmie chińskim przeważają piktogramy składające się ze znaku niosącego znaczenie oraz elementu fonetycznego podającego przybliżoną wymowę. Kaligrafuje się znaki kreśląc kreski w dokładnie określonym porządku. W pierwszym okresie odbijano czcionki z drzeworytu na jedwabiu. Później wykorzystywano inne materiały, skórę, papirus, papier.
Alfabet wykształcił się prawdopodobnie drogą transformacji z niektórych znaków klinowych lub pisma demotycznego starożytnego Egiptu. Alfabet fenicki (w XI w. p.n.e.) zawiera tylko spółgłoski - właściwość współczesnych pism semickich: hebrajskiego czy arabskiego. Alfabet aramejski (ok. VIII w. p.n.e.) zbliżony był do tego, jakiego używali Fenicjanie. Pismo to nie notowało samogłosek. Staro - hebrajski jest to ten sam język, którego używa się dziś w Izraelu (z nieznacznymi tylko różnicami). Dawne pismo hebrajskie, zwane hebrajskim kwadratowym, było tylko nieznacznie modyfikowane w ciągu wieków. Pismo hebrajskie zawiera obok majuskuł - tych, które wykuwa się na pomnikach i zapisuje w świętych zwojach Biblii - zwykłe pismo odręczne, używane na co dzień. Okazuje się, że pismo arabskie, podobnie jak hebrajskie, wywodzi się ze wspólnego źródła: pisma aramejskiego, pochodzącego z kolei z pisma fenickiego. Z powodów religijnych i handlowych pismo arabskie tak się rozpowszechniło, że posłużyło np. do transkrypcji języka perskiego (jest to język indoeuropejski, z tej samej rodziny co łacina i polski).
ianach ruin, skał i jaskiń. Najstarsze jest pismo obrazkowe, które pojawiło się w Mezopotamii już około 3000 lat przed Chrystusem a później w Egipcie. Miało setki znaków. Wielkim ułatwieniem było wynalezienie pisma alfabetycznego, które dla każdej głoski podało specjalną literę. mo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e pismo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e hebrajskie, około 1000 lat przed Chrystusem pismo greckie, z ksmo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e pismo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e hebrajskie, około 1000 lat przed Chrystusem pismo greckie, z któreg w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e pismo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e hebrajskie, około 1000 lat przed Chrystusem pismo greckie o w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e pismo w ó z e k i g ł a l a m p a s a n i e hebrajskie, około 1000 lat przed Chrystusem pismo greckie, z którego powstało pismo łacińskie, używane ch, łupkach, skórach, nawet na ziemi, aż w kp dachówka deszczówka kosztowny wpros dachówka deszczówka kosztowny
dachówka deszczówka kosztowny wpros dachówka deszczówka kosztowny
t dachówka deszczówka kosztowny wpros dachówka deszczówka kosztowny
nie do p- o
Na jakich materiałach pisano?
Dlaczego powstało pismo? nie sposób ich tu wszystkich podawać, ani opisywać.
marzena_kaszowska