TAKTYKA DZIAA RATOWNICZYCH.doc

(552 KB) Pobierz

Taktyka działań ratowniczych

TAKTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH

CHARAKTERYSTYKA POŻAROWA ELEMENTÓW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH.

PIĘĆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW (WYMOGÓW) BRANYCH POD UWAGĘ PRZY BADANIU BEZPIECZEŃSTWA.

1. palność materiału

2. dymotwórczość materiału

3. toksyczność – materiału

4. rozprzestrzenianie ognia (elementów) np. drzwi

5. odporność ogniowa

Polskie Normy

Zbiór Polskich Norm Zabezpieczenia Przeciwpożarowe

PALNOŚĆ

Palność materiałów jest to cecha, w jaki sposób reaguje na ogień (podział niepalności jest umowny)

Palny – niepalny

Dzielimy na materiały palne i niepalne

MATERIAŁ NIEPALNY jest to taki materiał, który poddany działaniu znormalizowanych warunków określonym czasie mogą wystąpić trzy sytuacje:

- nie zapala się płomieniem,

- nie wydziela się z niego taka ilość gazów palnych, które można by zapalić za pomocą płomienia umieszczonego nad powierzchnią próbki,

- w wyniku rozkładu materiału nie wydzieli się taka ilość ciepła, która spowodowałaby podniesienie się temperatury powyżej określonej wartości.

MATERIAŁ PALNY to materiał, który spełnia warunki niepalnego i spełnia chociaż jeden warunek.

- Materiał niezapalny to jest taki materiał, którego znormalizowana próbka w określonych warunkach badań i poddana działaniu płomienia lub źródła promieniowania cieplnego nie zapala się płomieniem

- Materiał trudno zapalny jest to materiał, którego znormalizowana próbka pali się płomieniem jedynie w zasięgu działania źródeł ciepła (płomienia) zaś po jej usunięciu lub miejscowym zniszczeniu materiału gaśnie.

- Materiał łatwo zapalny, którego znormalizowana próbka zapala się płomieniem a po jego usunięciu pali się dalej.

DYMOTWÓRCZOŚĆ

Większość materiałów stosowanych do wykończeń wnętrz w budynkach w procesie rozkładu termicznego wydziela toksyczne produkty oraz dym, który jest mieszaniną elementów stałych, ciekłych i gazowych. Ilość wydzielanych produktów zależy od rodzaju materiału, jego stopnia rozdrobnienia, wilgotności oraz wysokości temperatury, w jakiej proces zachodzi pod względem dymotwórczym materiały dzielimy na:

- intensywnie dymiące,

- o średniej intensywności dymienia,

- o małej intensywności dymienia.

Podstawą tej klasyfikacji są dwa parametry a mianowicie:

- współczynnik osłabienia kontrastu,

- szybkość zmian osłabienia współczynnika kontrastu.

Badanie polega na spalaniu 1 kg w pojemniku (sześcianie) o boku 1m2 i przepuszczeniu światła przez ten dym. W materiałach dymotwórczych mogą występować związki toksyczne lub trujące, mogą wnikać w ubranie i kumulować się lub wdychane działać dopiero po kilku godzinach np. po służbie.

TOKSYCZNE:

I. bardzo toksyczne,

II. umiarkowanie toksyczne,

III. toksyczne,

Podstawą dla materiału jest wskaźnik toksymetryczny.

Sposób przeprowadzenia prób:

Dym tytoniowy zawiera ok. 5.000 związków 1/3 toksyczne.

W wyniku doświadczeń stwierdzono brak wzajemnej zależności między palnością, dymotwórczością i toksycznością materiału.

Nie zawsze duża ilość dymu jest niebezpieczna, może być mała bardziej toksyczna niż duża ilość.

ROZPRZESTRZENIANIE OGNIA jest to umowna klasyfikacja elementów ze względu na zachowanie się w znormalizowanych warunkach badania:

1. Kryterium rozprzestrzeniania się ognia na powierzchni lub wewnątrz elementu,

2. Bezpłomieniowe spalanie się lub rozkład chemiczny,

3. Występowanie płonących kropli lub materiałów stałych,

1 stopień - elementy NIEROZPRZESTRZENIAJĄCE OGIEŃ są to takie elementy, które w obszarze działania w źródle ognia mogą miejscowo ulegać spaleniu lub po usunięciu źródła ognia palą się dalej.

2 stopień – element SŁABO ROZPRZESTRZENIA OGIEŃ, jest to element, który wg przyjętych kryteriów może tylko w niewielkim stopniu ulegać spaleniu poza źródłem ognia lub po za obszarem.

3 stopień – najniebezpieczniej dymiący SILNIE ROZPRZESTRZENIAJĄCY OGIEŃ materiał krytyczny ulega intensywnemu spalaniu po za obszarem działania źródłem ognia lub po jego usunięciu.

ODPORNOŚĆ OGNIOWA jest to zdolność elementu poddanego działaniu znormalizowanych warunków ogniowych do spełnienia w określonym czasie wymagań w zakresie: nośności ogniowej i/lub szczelności ogniowej i/lub izolacyjności ogniowej oraz innych wymagań własności (jednostką odporności ogniowej jest czas) musi spełniać kryteria: szczelność, izolacyjność, nośność.

NOŚNOŚĆ OGNIOWA jest to zdolność do przenoszenia obciążeń zewnętrznych w warunkach ogniowych określonych normą. Miarą nośności ogniowej jest czas, w którym następuje osiągnięcie stanu nośności ogniowej (zniszczenia, odkształcenia, ugięcia powyżej określonych parametrów).

SZCZELNOŚĆ OGNIOWA – stan graniczny szczelności ognia, będzie przekroczony po pojawieniu się szczelin, rys, pęknięć w powierzchni chronionej inne pomieszczenie.

IZOLACYJNOŚĆ - po drugiej stronie elementu przyrost temperatury nie może osiągnąć określonej wartości (stanu izolacyjności)

ANALIZA ZACHOWANIA SIĘ ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH OBIEKTU W CZASIE POŻARU

Ściany budynku wykonane ze słupów konstrukcyjnych żelbetowych przestrzenie między słupami wypełnione betonem. Ściany zewnętrzne częściowo przeszklone.

ZACHOWANIE SIĘ BETONU PODCZAS POŻARU:

BETONAMI określa się tworzywa powstające z mieszaniny kruszywa, spoiwa, i wody, a niekiedy asfaltu i smoły, które twardnieją po upływie określonego czasu. Betony służą do samodzielnego tworzenia z nich wyrobów, elementów bądź całych części budowli.

PRZEDZIAŁY TEMPERATUR CHARAKTERYSTYCZNE DLA NAJWAŻNIEJSZYCH PRZEMIAN BETONU:

- odparowanie wody do 1000C;

- rozkład klinkieru cementu portlandzkiego przy 5000C;

- przemiana kwarcu przy 5700C;

- dekarbonizacja kruszyw wapiennych od 8000C;

- początek topnienia składników betonu od 11500C;

- całkowite zniszczenie struktury przy około 13000C.

Podczas oddziaływania wysokiej temperatury zachodzi postępujący ubytek masy betonu. Proces ten rozpoczyna się przy temperaturze ok. 1000C. Odparowuje najpierw woda z porów, a następnie w wyniku wyżej wymienionych przemian również woda chemiczna związana. Sam zaczyn cementowy wykazuje od temperatury około 1500C niewielką rozszerzalność, a następnie aż do temperatury 6000C – skurcz; przy dalszym wzroście temperatury zaczyn znów się rozszerza.

Inaczej proces ten przebiega w masie kruszywa. Najmniejszą rozszerzalność cieplną stwierdzono w przypadku bazaltu, największą w przypadku piasku i żwiru. Konsekwencja niezgodności odkształceń termicznych składników betonu jest powstanie mikronaprężeń w warstwie kontaktowej zaczynu cementowego z kruszywem, spadek przyczepności na powierzchniach rozdziału i ogólne rozluźnienie struktury betonu.

Wszystkie wymienione procesy i przemiany powodują w wysokiej temperaturze postępujący spadek właściwości mechanicznej betonu. Można więc mówić o pewnej temperaturze „granicznej”, zależnej od składu mieszanki i składu betonu, powyżej której materiał traci praktycznie swoje cechy wytrzymałościowe. Temperatura ta mieści się w granicach od 2500C do 3000C dla niższych klas betonu i osiąga wartość do 6000C dla betonów klasy wyższych.

ŻELBET jest materiałem niejednorodnym, złożonych z dwóch podstawowych składników, a mianowicie z betonu i stali zbrojeniowej.

Znajomość właściwości tych materiałów budowlanych pozwala na takie konstruowanie elementów aby w przypadku wystąpienia obciążeń następowała wzajemna współpraca obu składników. Beton charakteryzuje się dużą wytrzymałością na ściskanie, lecz jego wytrzymałość na rozciąganie jest niewielka. Dlatego „uzbraja się” (umieszcza się zbrojenie) głównie w strefie rozciągającej. Betony zbrojone zachowują się w warunkach pożarowych bardzo różnie. Zależy to od rodzaju betonu, zbrojenia i technologii wytwarzania żelbetów, a w tym przyczepności betonu do zbrojenia.

Żelbety o dobrym powiązaniu betonu ze zbrojeniem tworzące monolityczne elementy budowlane wykazują dużą odporność ogniową i trwałość przy działaniu wysokich temperatur. Do niszczących efektów oddziaływań podwyższonej temperatury na konstrukcję z betonu należy zaliczyć zjawisko odpryskiwania (odłupywania) fragmentów ich powierzchni. Ta powierzchniowa destrukcja podczas nagrzewania w warunkach pożarowych jest szczególnie groźna dla konstrukcji smukłych, cienkościennych.

W przypadku środków belek z betonu sprężonego odpryskiwanie w szybkim czasie prowadzi do znacznego osłabienia przekroju, a w konsekwencji do zniszczenia całej belki. Odpryskiwanie następuje po lokalnym przekroczeniu przez parcie pary wodnej wartości wytrzymałości betonu na rozciąganie. Zwykle odpryskiwanie jest spowodowane nałożeniem kilku niekorzystnych czynników (duża wilgotność, zmasowanie zbrojenia w narożu, nadmierne naprężenie cieplne).

Na podstawie oceny wielu pożarów i analizy wyników badań wyszczególniono trzy najbardziej spotykane w praktyce mechanizmy zniszczenia:

- odpryskiwanie o charakterze eksplozyjnym- Fragmentów powierzchni betonowej zachodzi w pierwszych trzydziestu minutach rozwiniętego pożaru. Po oderwaniu się kawałków betonu w ściskanych elementach ściennych, słupach oraz strefach rozciąganych belek tworzą się kraterowe wgłębienia o powierzchni od kilkunastu do kilkuset cm2 . odrywają się również naroża i krawędzie podciągów, słupów, płyt. Następuje częściowe odsłonięcie zbrojenia i zmniejszenie przekroju poprzecznego elementu, a więc ogólny, gwałtowny spadek ich odporności ogniowej. W przypadku odpryskiwania powierzchni środków belek z betonu sprężonego często dochodzi do przedwczesnego zniszczenia konstrukcji. Natomiast przy eksplozyjnym odpryskiwaniu betonu ścian zniszczone fragmenty powierzchni osiągają rozmiary do 1 m2. Konstrukcja traci swą funkcję oddzielającą, zachowując jednak zdolność do przenoszenia obciążeń. W elementach otynkowanych odpryskiwanie powierzchni rozpoczyna się znacznie później.

- odpryskiwanie w skutek zmian struktury dodatków mineralnych spowodowane jest chemicznymi i fizycznymi przemianami kruszywa, a zwłaszcza wyzwalaniem się wody w podwyższonej temperaturze i rozszerzalnością cieplną kruszywa.

- odpadanie nieeksplozyjne

Gwałtowny przebieg tych procesów jest szczególnie ważny w przypadku betonów o kruszywie gęstym krzemianowym, natomiast nie stwierdzono go na powierzchni elementów z betonów o kruszywie bazaltowym. Zniszczenie powierzchni objawia się rzadkimi, kraterowymi wgłębieniami do 10mm, występującymi w sposób powolny z tego względu praktycznie nie ma on wpływu na odporność ogniową elementu żelbetowego. Bezpieczeństwo konstrukcji jest uzależnione zarówno od zasięgu odpryskiwania, jak i od samego elementu (wymiarów, sposobu zbrojenia, systemu statycznego). W warunkach pożarowych odpryskiwanie powierzchni prowadzi do:

- Odsłaniania zbrojenia od strony nagrzewanej, zmniejszającego nośność elementu;

- Zmniejszenia przekroju poprzecznego, zagrażającego zwłaszcza konstrukcjom cienkościennym;

- Postępującego spadku szczelności i izolacyjności elementu lub konstrukcji pełniącej funkcję oddzielającą.

Stal zbrojeniowa i beton mają zbliżone wartości współczynników wydłużalności liniowej. Zapewnia to utrzymanie dobrej spoistości między betonem i stalą również przy działaniu wysokich temperatur. Na wartość odporności ogniowej elementu żebrowanego wpływa oczywiście w zasadniczym stopniu grubość osłaniającej zbrojenie warstwy betonu. O skuteczności tej osłony świadczy różnica temperatur mierzona na nagrzewanej powierzchni elementu żelbetowego i wewnątrz zbrojenia stalowego. Im różnica temperatur jest większa, tym wartość izolacyjna osłony betonowej jest lepsza i tym wyższa będzie odporność ogniowa elementu żebrowanego. W każdym przypadku skuteczność działania ochronnego warstwy betonu powinna być taka, aby nie dopuścić do nagrzania się zbrojenia do temperatury, w której stal osiąga granicę plastyczności. Wówczas stal traci spoistość z osłoną betonową, co szczególnie przy występowaniu naprężeń zginających prowadzi do pęknięcia elementu budowlanego.

STAL BUDOWLANA

Stal budowlana ze względu na swoje właściwości, łatwość łączenia z innymi materiałami ma bardzo duże zastosowanie w budownictwie. Ze względu na zastosowanie stale budowlane dzieli się na:

a) stal zbrojeniową – głównie w postaci prętów;

b) konstrukcje budowlane – kratownice, słupy;

c) półfabrykaty i wyroby stalowe np. – ceowniki, teowniki, kątowniki, płaskowniki itp.

z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego stal ma tę dobrą własność, że jest materiałem niepalnym. Z punktu widzenia wytrzymałości mechanicznej jej podstawową wadą jest to, że w temperaturach pożarowych ponad 6000C wytrzymałość ta zanika prawie całkowicie powodując deformacje, które np. w konstrukcjach nośnych powodują nieuchronne zawalenie się konstrukcji.

Opierając się na wynikach badań można powiedzieć, że:

1. Przy temperaturze 3500C:

a) wytrzymałość na rozciąganie, wydłużanie oraz współczynnik sprężystości nie wykazuje żadnych niedopuszczalnych spadków;

b) wytrzymałość na udarność pozostaje jeszcze dostateczna;

c) granica plastyczności, jak również wytrzymałość trwała przy naprężeniach mniejszych od 16 kg/mm2 daje jeszcze gwarancje bezpieczeństwa;

d) stabilność na wyboczenie pozostaje jeszcze dostateczna. Trwałość konstrukcji w podanym zakresie temperatur nie zostaje jeszcze zachwiana: współczynniki bezpieczeństwa są zawsze jeszcze większe od jedności.

2. Przy temperaturach pożarowych w granicach 350 – 4000C spadają wartości wytrzymałości na rozciąganie i ściskanie oraz granica plastyczności, a zwiększa się przez to możliwość odkształceń. Rośnie też wyraźnie wydłużenie liniowe.

3. w temperaturze 600 – 7000C wytrzymałość trwała spada praktycznie do zera. Przy dalej postępującym odkształceniu następuje utrata nośności, konstrukcja stalowa ulega deformacji powyginaniu – aż wreszcie ulega zawaleniu.

Jeżeli przewiduje się, że podczas pożaru temperatura oddziałująca na stal (na całym jej przekroju) może przekroczyć 400 – 5000C, to wymagane jest zabezpieczenie stali ochronnymi warstwami izolacyjnymi.

Dlatego stal nie osłonięta ochronną warstwą izolacyjną nadaje się jedynie do stosowania w warunkach małych obciążeń ogniowych.

Poza stalą w budownictwie stosowane jest coraz szerzej aluminium, do wyrobu gotowych elementów (okna, ramy, drzwi, konstrukcje nośne i pokrycia dachowe). Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego aluminium i jego stopy są materiałem, który może być stosowany jedynie do budynków o małym obciążeniu ogniowym. Aluminium ulega deformacji już przy temperaturze 2500C, a topi się w temperaturze – 6500C.

SZKŁO BUDOWLANE

Jest to przezroczysta, bezpostaciowa substancja otrzymana ze stopionych a następnie ostudzonych składników. Surowcem do produkcji szkła jest piasek kwarcowy oraz dodatki (węglan sodowy, węglan wapnia, oraz związki boru). Surowce te w odpowiedniej proporcji są mieszane, stapiane i formowane w wyroby.

Szkło budowlane jest materiałem szeroko stosowanym w budownictwie głównie jako szkło okienne, ale także jako:

- pustaki i cegły szklane;

- szkło zbrojone;

- pryzmaty do szkłobetonu (rolity, luksfery) –do płyt szklano- żelbetowych do oświetlenia dachów, stropów;

- płyty chodnikowe – do przykrycia pomieszczeń podziemnych wymagających oświetlenia.

Odporność ogniowa elementów budowlanych, w których zastosowano szkło zależna jest od:

- rodzaju szkła (zwykłe, krzemowe, zbrojone, luksfery);

- ilość stosowanych warstw;

- wielkość elementów i sposoby zamocowania.

Elementy wykonane ze szkła zwykłego posiadają odporność ogniową nie przekraczającą 15 min. Elementy szklone szkłem zbrojonym podwójnym (dwie warstwy) o powierzchni do 1m2 w ramie z drzewa twardego (dąb, jesion) lub w ramie żelbetowej mają odporność ogniową w granicach 40 min. Decyzją Instytutu Techniki Budowlanej zostało dopuszczone szkło produkcji firmy SCHOTT Glasswerke 6500 Heinz (Niemcy) o nazwie PYRAN. Szkło o nazwie PYRAN produkowane jest w różnych rozmiarach maksymalnie do wymiaru 1000mm x 2000 mm oraz grubości do 6mm. Klasa odporności ogniowej elementów w których zastosowano w/w szkło wynosi od 0,5 do 1,5 godziny.

WYPADKI DROGOWE

Dojeżdżając do miejsca wypadku należy pamiętać o dyscyplinie działań ratowniczych.

Zagrożenia ze strony obiektu ratownictwa, ze strony ruchu drogowego,

- I BEZPIECZNA STREFA RATOWNICZA okalająca obiekt o średnicy 5m,

- II STREFA STREFA PRZYGOTOWAWCZA DO DZIAŁAŃ –następne 5m, układania demontowanych przedmiotów oraz innych zniszczonych elementów.

SPRAWA JAK SZYBKO ODŁĄCZYĆ AKUMULATOR- coraz częściej szyby są sterowane elektrycznie, chyba, że samochód leży na dachu i wycieka kwas z akumulatora.

Podczas ratowania kilku osób wypadku należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności na MILCZĄCYCH POSZKODOWANYCH.

KAŻDA UTRATA PRZYTOMNOŚCI I BRAK ODDECHU STANOWI STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA I MA PIERWSZEŃSTWO W DZIAŁANIACH RATOWNICZYCH!

ZA OSOBĘ „ZABLOKOWANĄ” w pojeździe, uważa się ofiarę wypadku, której policja i personel medyczny nie są w stanie skutecznie wyjąć z braku odpowiedniego sprzętu, wyszkolenia i doświadczenia.