lekcje_o_emocjach.pdf

INSPIRACJE

JAK UCZYĆ UCZNIÓW UCZENIA SIĘ

L EKCJE

O EMOCJACH

O SOBIE

S CENARIUSZE SPOTKAŃ DLA UCZNIÓW

KLAS III-IV SZKOŁA PODSTAWOWA

Zuzanna Kępińska

Małgorzata Taraszkiewicz

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Seria INSPIRACJE Jak uczyć uczniów uczenia się

Cz. 3 „Lekcje o emocjach, o sobie”

Materiały dla nauczycieli klas III-IV (szkoła podstawowa)

Tekst: Zuzanna Kępińska i Małgorzata Taraszkiewicz

Spis treści

Wprowadzenie ................................................................................. 3

Inteligencja emocjonalna w szkole ................................................... 5

Arkusz dla nauczycieli i rodziców do diagnozy

inteligencji emocjonalnej dzieci młodszych ...................................... 5

Pięć scenariuszy............................................................................... 11

Spotkanie 1 – rozmowy wstępne o emocjach

Spotkanie 2 - ćwiczenia w wyrażaniu emocji

Spotkanie 3 - poszerzanie słownika emocji

Spotkanie 4 - rozpoznawanie emocji

Spotkanie 5 - regulowanie emocji

Komentarz ........................................................................................ 22

Zuzanna Kępińska, Małgorzata Taraszkiewicz „Lekcje o emocjach, o sobie” str. 2

Seria: INSPIRACJE Jak uczyć uczniów uczenia się

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Wprowadzenie

Uczniowie ze starszych klas szkoły podstawowej znajdują się w fazie tzw. przeddorastania.

Wkrótce czeka ich rozwojowa awantura emocjonalna – charakterystyczne huśtawki i burze

emocjonalne właściwego okresu dorastania. Ale życie emocjonalne – albo dokładniej –

emocjonalno-uczuciowe w okresach wcześniejszych, przedadolescencyjnych też nie jest łatwe.

Także z tego powodu, iż ... dzieci w tym obszarze są pozostawione same sobie. Ten ogromnie

ważny obszar funkcjonowania człowieka na ogół znajduje się w strefie cienia oddziaływań

szkolnych. Pozostają jedynie dość ogólne postulaty odnośnie oczekiwań co do zachowania

uczniów, (np.: bądź grzeczny i koleżeński, zachowuj się odpowiednio, nie wolno się bić i kłócić ).

Wymagamy od uczniów, aby byli dojrzali w sensie emocjonalno-społecznym!

Naszym zdaniem można wymagać od innych (zwłaszcza małych uczniów) tylko tego, czego ich

nauczymy. Zatem zastanówmy się:

A jak uczymy uczniów dojrzałych form zachowywania się?

W tym wydaniu INSPIRACJI prezentujemy Państwu krótką opowieść o roli Inteligencji

Emocjonalnej w życiu, arkusze do diagnozy i przygotowywania programu działań oraz sugestie

scenariuszowe jak można pomóc uczniom w rozwijaniu wybranych umiejętności, które wchodzą

w skład Inteligencji Emocjonalnej. Program ten był praktycznie realizowany w warszawskich

szkołach podstawowych i spotkał się z bardzo dobrym odbiorem przez dzieci (uczniowie byli

zachwyceni) oraz nauczycieli i rodziców, którzy potwierdzili interesujące zmiany, jakie zaszły u

dzieci, polegające na ewidentnym wzroście dojrzałych form zachowań.

Jako ciekawostkę podamy, iż w słowniku jest około trzech i pół tysiąca określeń na emocje

negatywne i mniej więcej połowa – na emocje pozytywne. Przeciętnie człowiek używa

dwunastu określeń. Wyobraźcie sobie – nasze bogate życie emocjonalno-uczuciowe

sprowadzamy do zaledwie kilkunastu słów!

Kilka dobrych lekcji na temat Inteligencji Emocjonalnej może znakomicie zmienić na lepsze

klimat wychowawczy, co stanowi ewidentną korzyść dla nauczycieli. Korzyść dla uczniów jest

jeszcze ważniejsza: otrzymają wiedzę i umiejętności o tym, jak zarządzać własnymi emocjami.

Co przyda się im na całe życie.

Zuzanna Kępińska, Małgorzata Taraszkiewicz „Lekcje o emocjach, o sobie” str. 3

Seria: INSPIRACJE Jak uczyć uczniów uczenia się

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Krotko o roli Inteligencji Emocjonalnej (EQ) i emocji

w życiu

Inteligencja emocjonalna została opisana w 1993 roku przez psychologów: Johna Mayera i

Petera Salovey’a. Oni też są twórcami terminu „inteligencja emocjonalna”, natomiast

najbardziej znanym w Polsce popularyzatorem (teorii i praktyki) inteligencji emocjonalnej jest

Daniel Goleman.

Jak wynika z przeprowadzonych wielu badań i długoterminowych studiów, wskaźnik

inteligencji emocjonalnej (tzw. EQ ) okazuje się być ważniejszy dla życiowego powodzenia

niż tak „pielęgnowany” do tej pory tzw. Iloraz Inteligencji ( IQ ). Badacze problemu oszacowali,

iż na życiowe powodzenie – procentowo, EQ i IQ wpływają w proporcji 65% do 35%,

niektórzy nawet twierdzą, iż ta proporcja może wynieść 90% do 10% na rzecz EQ.

Badania, w których śledzono losy uczniów otrzymujących znakomite oceny

w szkole, potwierdzają brak związków dobrych ocen szkolnych z „dobrymi ocenami” za

funkcjonowania w późniejszym życiu! We współczesnym świecie o powodzeniu w życiu

decyduje zupełnie coś innego niż bardzo dobre stopnie z matematyki, fizyki czy języka

polskiego!

Okazuje się, że istotniejsze są różne kompetencje osobiste i społeczne, czyli zestawy

rozmaitych umiejętności, takich jak np. sprawna komunikacja, empatia, współpraca oraz siła

emocjonalna.

Aktualnie – w tzw. dokumentach programowych reformy oświaty,

większy nacisk kładziony jest na umiejętności i kompetencje

niż wiedzę teoretyczną i jej encyklopedyczne zestawianie.

Można powiedzieć, że

zarówno stan świata, jak i koncepcja Inteligencji Emocjonalnej

uzasadnia takie stanowisko!

Ważne jest, aby w czasie edukacji szkolnej przynajmniej równoważyć oba zakresy

funkcjonowania człowieka: intelektualny i emocjonalny.

Zuzanna Kępińska, Małgorzata Taraszkiewicz „Lekcje o emocjach, o sobie” str. 4

Seria: INSPIRACJE Jak uczyć uczniów uczenia się

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Warto też pamiętać, iż przy obecnym stanie rozwoju nauk, aktualnie zdobywana wiedza

może okazać się anachroniczna w dużym stopniu, kiedy młodzi wejdą na scenę dorosłego

życia i rynek pracy; zaś - zestaw umiejętności emocjonalnych (w tym np. dyspozycja do

stałego uczenia się) stanowi bagaż gromadzony na całe życie !

Inteligencja Emocjonalna w szkole

ARKUSZ DLA NAUCZYCIELI I RODZICÓW

Do diagnozy inteligencji emocjonalnej dzieci młodszych

INSTRUKCJA:

1. Celem pracy z tym arkuszem jest sporządzenie profilu wymiarów inteligencji

emocjonalnej dziecka.

2. Metodą jest zestawianie danych uzyskanych od rodziców, w wyniku obserwacji własnej

i innych nauczycieli. Wspólnie określane są wybrane tu wymiary funkcjonowania

dziecka, z punktu widzenia nauczyciela i rodziców.

3. Arkusz należy wypełniać wspólnie – nauczyciel i rodzice. Ewentualnie można przekazać

arkusz rodzicom do wypełnienia (np. na zebraniu) i potem uzupełnić o własne

obserwacje.

Rodzice i wychowawca może wypełnić arkusz z zastosowaniem różnych kolorów

zakreślaczy – wtedy otrzymamy jeszcze jedno ważne pole do diagnozy – różnice w

percepcji dziecka w domu i szkole, które warto przedyskutować.

4. Wspólna praca powinna przynieść profil nasilenia problemów w danym wymiarze

inteligencji emocjonalnej, określając pole do ewentualnej korekty i profilaktyki.

5. Tak przygotowane materiały powinny zaowocować projektem oddziaływań wspierających

rozwój dziecka – przeznaczonego dla wychowawcy, rodziców i do wiadomości innych

nauczycieli uczących w danej klasie. Także z tymi nauczycielami należy przedyskutować

obraz dziecka z ich punktu widzenia.

Zuzanna Kępińska, Małgorzata Taraszkiewicz „Lekcje o emocjach, o sobie” str. 5

Seria: INSPIRACJE Jak uczyć uczniów uczenia się

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: