Test wiedzy o romantyzmie.pdf

Test z epoki

Ucz się z

Test wiedzy o romantyzmie

1. Romantyzm z Europie rozpoczyna się:

a. w latach 70. XVIII wieku

b. na początku XVIII wieku

c. w latach 20. XIX wieku

również do szeroko pojętej moralności. Wzorem Je-

ana Jacques’a Rousseau i filozofów niemieckich ro-

mantycy wierzyli w moralną czystość i nieskalaną cy-

wilizacyjnie uczuciowość wiejskiego ludu.

4. Sensualizm to pogląd, który mówi, że:

a. ludzkie zmysły odgrywają rolę nadrzędną w proce-

sie poznawania świata

b. wszystko, co istnieje, ma sens

c. literatura ma być budowana tak, by można ją było

odbierać wszystkimi zmysłami

Odpowiedź a.

Komentarz

Romantyzm w Europie rozpoczyna się w latach 70.

XVIII wieku. Wtedy to ukazują się Pieśni Osjana Ja-

mesa Macphersona w Anglii, a w Niemczech Goethe

publikuje w 1774 Cierpienia młodego Wertera , sztan-

darowe dzieło literatury preromantycznej. W Polsce

romantyzm rozpoczyna się nieco później, bo w latach

20. XIX wieku, a za jego początek uznaje się pierw-

sze wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza.

2. Słowo romantyzm wywodzi się od:

a. łacińskiego słowa romanus, które oznacza rzymski,

romański

b. języków ludów romańskich, które dokonały ekspan-

sji na tereny starożytnego Rzymu

c. od słowa romanca – pieśni, podań i legend ludów

romańskich

Odpowiedź a.

Komentarz

Sensualizm to przeciwstawienie racjonalizmu. O ile

racjonaliści twierdzili, że wszelkie poznanie jest moż-

liwe jedynie za sprawą ratio, czyli analitycznego umy-

słu, o tyle sensualiści przed poznaniem rozumowym

stawiają zmysły. Ta sprzeczność to oś sporu między

romantykami a klasykami – pierwsi z nich to repre-

zentanci sensualizmu, drudzy to przedstawiciele ra-

dykalnego racjonalizmu (szkiełko i oko).

5. Lord Byron, od którego nazwiska wziął nazwę

termin bajronizm, to wyznawca zasady, iż:

a. twórczość jest integralną częścią życia

b. należy ściśle rozgraniczyć twórczość od życia

c. sztuka daje wgląd w życie wewnętrzne artysty

Odpowiedź a.

Komentarz

Słowo romanus, które dało początek nazwie roman-

tyzm, nie oznacza wcale, wbrew swej etymologii, rzym-

skiego spokoju i umiarkowania. Wręcz przeciwnie.

Nazwą tą zwykło się określać ludy, które podbiły daw-

ne ziemie starożytnego Rzymu. A z kultury tych ple-

mion wywodzi się słowo romanca oznaczające poda-

nia i legendy przekazywane ustnie, zwykle w formie

pieśni. Romance opiewały bohaterskie czyny legen-

darnych przodków. W znaczeniu tego słowa zawiera

się również romantyczna fascynacja folklorem i daw-

nymi epokami.

3. Romantyczna fascynacja ludowością odzwier-

ciedla się poprzez:

a. stylizowanie utworów na modłę wiejską

b. wprowadzenie gwary do języka utworów

c. zainteresowanie folklorem i wprowadzenie do lite-

ratury elementów nawiązujących do folkloru.

Odpowiedź c.

Komentarz

Lord George Byron to jeden z pierwszych poetów prze-

klętych, który swe życie uczynił częścią swej sztuki.

Był wyznawcą zasady, iż życie poety winno się stać

integralną częścią jego twórczości. Byron lubił szoko-

wać zarówno w życiu, jak i na kartach swoich skanda-

lizujących dzieł literackich. W jego życiorysie, jakże

zbliżonym do życiorysu jego postaci literackich, nie

zabrakło wątków biseksualnych i kazirodczego roman-

su, intensywnych doświadczeń z narkotykami i ucie-

czek przed wierzycielami jak również skandali i udzia-

łu w egzotycznych wojnach.

6. Bajronizm to inaczej nazwa określająca:

a. życie i twórczość angielskiego pisarza i poety lorda

Byrona

b. upodobanie do radykalnego indywidualizmu ocie-

rającego się o szaleństwo lub nierzadko przekracza-

jącego jego granice

c. twórczość wczesnego romantyzmu

Komentarz

Romantyczna fascynacja ludowością odbija się przede

wszystkim poprzez szeroko zakrojone zainteresowa-

nie folklorem i wprowadzenie do literatury motywów

z podań i legend ludowych. Ale romantyczne zainte-

resowanie folklorem odnosi nie tylko do estetyki, ale

Odpowiedź b.

Komentarz

Test z epoki

Ucz się z

Komentarz

Bajronizm to termin ukuty na określenie pewnej

skrajnej formy indywidualizmu nierzadko ociera-

jącej się o szaleństwo. Bajronizm zwykle łączy się

z pogardą dla mieszczańskiego świata, umiłowa-

niem wolności jednostki, z której wypływa skłonność

do skandalizowania. Bajronista przekracza utarte

granice, zarówno w sferze obyczajowej, jak i men-

talnej. Jest to pojęcie dość szerokie, bo obejmuje

zarówno szalone podróże Konrada jak i podstępne

metody samotnej walki Konrada Wallenroda.

7. Romantyczna fascynacja Wschodem nosi nazwę:

a. orientalizmu

b. egzotyki

c. folklorystyki

Odpowiedź b.

Komentarz

Frenezja romantyczna to inaczej upodobanie do moty-

wów fantastycznych i nadprzyrodzonych, często związa-

nych z odległymi epokami. Jest ona bezpośrednio zwią-

zana z powieścią gotycką czy powieścią grozy, której ulu-

bioną scenerią są właśnie opuszczone zamczyska, noc

w świetle księżyca, blade dziewice i błąkające się duchy

szaleńców i byłych naukowców. Typowym przykładem

tego typu literatury jest Frankenstein Mary Shelley.

10. W romantyzmie najbardziej ceniony jest:

a. lud

b. Bóg

c. wybitna jednostka

Odpowiedź c.

Odpowiedź a.

Komentarz

Romantyczna fascynacja Wschodem, czyli Orien-

tem, to, oczywiście, orientalizm. Wyraża się on we

wschodniej scenerii i w motywach, w jakie obfitują

utwory romantyczne: palące słońce, dziwne obycza-

je, wielobarwne tkaniny, zapachy kadzideł i opium

unoszące się w rozgrzanym powietrzu. Orient fascy-

nował pisarzy nie tylko z racji uprawianego zawo-

du. Również prywatnie wielu spośród nich ruszyło

na Wschód, by czar wschodniej egzotyki odczuć na

własnej skórze (Byron, Mickiewicz, Słowacki).

8. Romantycy chętnie powracali do czasów mi-

nionych, a ich ulubioną epoką stał się:

a. antyk

b. gotyk

c. średniowiecze

Komentarz

W romantyzmie szczególną czcią cieszy się wybitna jed-

nostka, postać wybijająca się ponad przeciętność. Prze-

ważnie ten typ ludzi niezwykłych utożsamiano z artysta-

mi bądź poetami. Na tym właśnie tle zrodziło się pojęcie

romantycznego indywidualizmu. Romantyczny indywi-

dualista płaci za swą wyjątkowość wysoką cenę. Jest to

postać tragiczna, odrzucona przez ludzi, skazana na sa-

motność, alienację, co nierzadko doprowadza ją na skraj

szaleństwa albo nawet samobójczej śmierci.

11. Dla romantyków tragizm to:

a. konflikt między racjami jednostki i przeznaczenia

b. walka interesu i moralności

c. odwieczna zasada świata

Odpowiedź c.

Komentarz

W odróżnieniu od antyku i tragedii szekspirowskiej

romantyczny tragizm spełnia się jako niezależna od

ludzkiej woli zasada świata. Wybitna jednostka ska-

zana jest na tragiczną sprzeczność między swymi dą-

żeniami a możliwościami ich spełnienia się, gdyż tak

zbudowany jest świat. W romantyczny tragizm nie-

uchronnie wpisana jest więc klęska jednostki, która

nie jest w stanie sama zwyciężyć ze światem, podob-

nie jak nie jest w stanie podzielić się swym nieszczę-

ściem z innymi, co nieuchronnie prowadzi ją do zguby.

12. Prometeizm to postawa charakterystyczna

dla losów:

a. bohatera bajronicznego

b. polskiego bohatera romantycznego

c. bohatera werterycznego

Odpowiedź c.

Komentarz

Romantycy szczególnie upodobali sobie wieki śred-

nie. W swoich utworach chętnie użyczali miejsca

opisom średniowiecznych, mrocznych zamków i do-

borowego rycerstwa. To właśnie ten czynnik zade-

cydował o popularności Szekspira – średniowiecz-

na sceneria jego dramatów rozpaliła w romanty-

kach zainteresowanie dla dramaturga i sprawiła, że

zapomniany, w romantyzmie został odkryty na

nowo. Uwaga: w tym pytaniu nie należy mylić goty-

ku ze średniowieczem! Gotyk to jeden z charakte-

rystycznych dla średniowiecza prądów w sztuce.

9. Frenezja romantyczna to:

a. cecha stylu romantycznego polegająca na szkico-

wym przedstawianiu rzeczywistości

b. upodobanie do motywów fantastycznych, nadprzy-

rodzonych

c. gatunek literacki charakteryzujący się upodobaniem

do poetyki grozy

Odpowiedź b.

Komentarz

Prometeizm to postawa charakterystyczna dla polskie-

go bohatera romantycznego. Jak pamiętacie, Prome-

Komentarz

Test z epoki

Ucz się z

teusz był tytanem, który wykradł bogom ogień i za to

Zeus ukarał go, skazując na wieczne męki, przykuwa-

jąc do skał Kaukazu. Tak więc prometeizm to postawa,

w której jednostka poświęca swój interes, a często na-

wet życie, dla dobra innych. W romantyzmie była to

zawsze jednostka wybitna: wódz, przywódca narodu.

13. Bohater romantyczny to przede wszystkim:

a. nieszczęśliwy kochanek

b. indywidualista wiecznie skłócony ze światem

c. spiskowiec

tem. Ta sprzeczność jednak zarazem wyzwala go. Prze-

kraczając kolejne granice, bohater bajroniczny coraz

bardziej wyobcowuje się ze świata, do tego stopnia, że

zupełnie traci z nim kontakt i popada w szaleństwo.

16. Cechą konstytutywną polskiego bohatera

romantycznego jest:

a. walka patriotyczna

b. przemiana

c. samobójcza śmierć

Odpowiedź b.

Komentarz

Kluczem do psychologii polskiego bohatera roman-

tycznego jest przemiana wewnętrzna bohatera. W od-

różnieniu od zagranicznego bohatera romantyczne-

go (werteryzm, bajronizm), bohater romantyczny

w Polsce nie poświęca całości swego życia ukochanej

kobiecie. Niespełniona miłość, oczywiście, pojawia się

gdzieś na początku jego życia, jednak wkrótce potem

zostaje ona zastąpiona przez miłość do ojczyzny. Ro-

mantyczny kochanek przemienia się w bojownika

o wolność, czemu często towarzyszy zmiana imienia

(Gustaw-Konrad).

17. Wyraz profeta to po grecku:

a. wizja

b. objawienie

c. prorok

Komentarz

Właściwie każda z tych cech jest cechą bohatera ro-

mantycznego. Jest on zarówno kochankiem, artystą,

jak i spiskowcem. Jednak cechą przewodnią wszyst-

kich tych odsłon romantycznego bohatera stanowi to,

iż jest postacią wybitną, indywidualistą skłóconym ze

światem. Taka konstrukcja bohatera romantycznego

to wielki wkład romantyków wniesiony w historię lite-

ratury. Ten specyficzny typ postaci literackiej będzie

punktem odniesienia dla twórców późniejszych epok.

14. Kluczem do psychologii bohatera werterycz-

nego jest pojęcie:

a. Sturm und Drang

b. dekadencja

c. Weltschmerz

Odpowiedź c.

Komentarz

Bohater werterowski to postać, do której psychologii

kluczem stało się pojęcie Weltschmerz, czyli ból ist-

nienia. Weltschmerz to poczucie zupełnego wyobco-

wania i niemożności porozumienia się ze światem.

Jest to stan depresyjny, który objawia się niemożno-

ścią podjęcia decyzji i brakiem jakiegokolwiek dzia-

łania. Stąd nieustanny konflikt między racjami boha-

tera i otaczającego go świata. Pierwowzorem dla tego

typu postaci był Werter, bohater utworu Johanna

Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera .

15. Kluczem do zrozumienia postawy bajronicz-

nej jest pojęcie:

Komentarz

Profeta po grecku znaczy prorok. Kolejną cechą lite-

ratury romantycznej jest właśnie jej profetyczny cha-

rakter. Nie oznacza to jednak, że wszyscy pisarze ro-

mantyczni przepowiadali przyszłość. Nazwa odnosi się

raczej do charakteru tej literatury: wizyjnej, przepeł-

nionej mistycznymi wizjami, odkrywającej niedostęp-

ne dotąd znaczenia. Takimi są Widzenie księdza Pio-

tra czy Wielka Improwizacja z III części Dziadów . Li-

teratura profetyczna w swej istocie nawiązuje do ob-

jawień biblijnych proroków, a szczególności do Apo-

kalipsy św. Jana , której mistyczne wizje są pierwowzo-

rem dla tego typu twórczości.

18. System filozoficzny stworzony przez Hegla to

filozofia:

a. romantyzmu

b. orientalizmu

c. bajronizmu

a. analityczna

b. metafizyczna

c. dialektyczna

Odpowiedź c.

Komentarz

Aby zrozumieć, co to jest postać bajroniczna, niezbędne

jest rozumienie pojęcia bajronizmu, czyli skrajnie posu-

niętego indywidualizmu, które prowadzi do totalnego

wyobcowania i niemożności porozumienia się ze świa-

tem. Bohater bajroniczny, podobnie jak werteryczny,

pozostaje w konflikcie sumienia z otaczającym go świa-

Odpowiedź c.

Komentarz

System filozoficzny stworzony przez Hegla opiera się

na dialektyce. Odwołując się do zasad logiki, Hegel

odkrył, iż każdemu twierdzeniu (tezie) odpowiada jego

zaprzeczenie (antyteza) i dopiero z zestawienia tych

Komentarz

Test z epoki

Ucz się z

dwóch przeciwstawnych twierdzeń wyłania się twier-

dzenie prawdziwe (synteza), które według Hegla jest

zasadą wszelkiego rozwoju i postępu. Ponadto system

filozoficzny Hegla charakteryzuje skłonność do my-

ślenia historiozoficznego. Podzielił on losy świata

zgodnie z kolejnymi emanacjami „ducha świata”, który

rozwija się, dążąc do doskonałości.

19. Autorem idei polskiego mesjanizmu narodo-

wego jest:

a. Józef Hoene-Wroński

b. Adam Mickiewicz

c. Adam Naruszewicz

Komentarz:

Chyba najważniejszą cechą romantycznej literatury jest

jej synkretyzm. Synkretyzm to inaczej zerwanie z tra-

dycyjnie pojmowanym podziałem na rodzaje i gatunki

literackie, jako konstrukcje zamknięte i sztywno sko-

dyfikowane. Utwory synkretyczne to dzieła o niejedno-

litej strukturze – zawierające cechy charakterystyczne

dla różnych gatunków (synkretyzm gatunkowy), bądź

rodzajów (synkretyzm rodzajowy) literackich.

22. Ballada to gatunek synkretyczny łączący ele-

menty:

a. epiki i dramatu

b. epiki i liryki

c. liryki i dramatu

Odpowiedź a.

Komentarz

Autorem tej specyficznie polskiej idei historiozoficz-

nej jest filozof emigracyjny Józef Hoene-Wroński.

Myśl tę jednak na wielką skalę rozpropagował dopie-

ro Adam Mickiewicz, między innymi w III części Dzia-

dów i w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa

polskiego . W myśl tej idei Polska ma do spełnienia

bardzo ważne zadanie w dziejach świata: tak jak Chry-

stus, który wziął na siebie winy wszystkich ludzi i umarł

za nich na krzyżu, tak (w przekonaniu Hoene-Wroń-

skiego i Mickiewicza) Polska dla odkupienia grzechów

świata ma cierpieć męki, by potem jak Chrystus zmar-

twychwstać i poprowadzić świat ku moralnej odnowie.

Idea ta miała tłumaczyć wieloletni brak niepodległo-

ści Polski i stanowić otuchę dla uciskanego narodu.

20. Druga część Nie-Boskiej komedii Zygmunta

Krasińskiego oparta jest na idei:

a. mesjanizmu narodowego

b. historiozofii

c. prowidencjalizmu

odpowiedź: b.

Komentarz:

Ballada jest gatunkiem synkretycznym łączącym ele-

menty epiki i liryki. Oparta jest na epickiej fabule, która

staje się punktem wyjścia do części lirycznych i reflek-

syjnych. W kulturze dawnej wsi ballada pełniła funkcje

mitu. Śpiewano ją w długie zimowe wieczory przez wiej-

skich dziadów i starych gospodarzy. Wraz z romantyczną

fascynacją folklorem ballada przeniknęła do literatury.

23. Sonet o ściśle skodyfikowanej budowie na-

zywamy sonetem:

a. Petrarki

b. włoskim

c. mickiewiczowskim

odpowiedź: b.

Komentarz:

Sonet o ściśle skodyfikowanej budowie to sonet wło-

ski. Jego autorem jest renesansowy poeta Petrarka.

Sonet włoski wiąże ściśle określona budowa: dwie

pierwsze czterowersowe strofy tworzą opis jakiejś sy-

tuacji, a kolejne dwie – tym razem trzywersowe – wy-

wodzą z tego opisu liryczną refleksję. Sonet podpo-

rządkowany jest ścisłemu układowi rymów: abba abba

cdc dcd. Oczywiście, prócz tego, istnieje również parę

innych odmian sonetu, ale to właśnie sonet włoski jest

najbardziej powszechny w literaturze, w tym również

polskiej. Najbardziej znane są Sonety odeskie i Sone-

ty krymskie Adama Mickiewicza.

24. Powieść poetycka to gatunek, który ukształ-

tował się w epoce:

a. renesansu

b. średniowiecza

c. romantyzmu

Odpowiedź c.

Komentarz

Druga część Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskie-

go zbudowana jest wokół idei prowidencjalizmu. Ten

filozoficzny pogląd mówi, że wszystko, co się dzieje

w świecie, jest realizacją jakiegoś z góry przez Boga za-

łożonego planu. Z takiej perspektywy wszelkie wyda-

rzenia, zarówno te historyczne, jak i te dotyczące życia

poszczególnych jednostek, są jedynie etapami owego mi-

sternie skonstruowanego planu. Oznacza to, iż wszystko,

co się wydarza, nawet jeśli jest nam niemiłe bądź wręcz

nieludzkie, nosi w sobie głęboko ukryty sens, którego

ludzki umysł nie jest po prostu w stanie przejrzeć.

21. Jedną z najważniejszych cech literatury ro-

mantycznej jest:

a. synkretyzm

b. polifoniczność

c. liryzm

odpowiedź: c.

Komentarz:

Powieść poetycka to gatunek, który powstał w roman-

tyzmie. Do jego powstania przyczynili się George By-

odpowiedź: a.

Komentarz:

Komentarz

Komentarz:

Komentarz

Komentarz:

Test z epoki

Ucz się z

ron i Walter Scott. Powstał na bazie poematu epickie-

go, jest jednak dużo bardziej udramatyzowany niż pier-

wowzór, tak by wytworzyć atmosferę tajemniczości i gro-

zy. Tłem wydarzeń dla powieści poetyckiej jest najczę-

ściej Orient bądź epoka historyczna odległa w czasie

(średniowiecze). W Polsce twórcami powieści poetyc-

kiej byli Adam Mickiewicz i Antoni Malczewski.

25. Dramat romantyczny to gatunek synkretycz-

ny pod względem:

a. rodzajowym i gatunkowym

b. tylko rodzajowym

c. tylko gatunkowym

cony jest zbiorowemu portretowi Polski i Polaków cza-

sów napoleońskich.

28. Podstawowym pojęciem romantycznej filo-

zofii jest:

a. historiozofia

b. prowidencjalizm

c. mistycyzm

odpowiedź: a.

Komentarz:

Podstawowym pojęciem romantycznej filozofii jest hi-

storiozofia. Jest to pojęcie dość ogólne, jednak nie-

zbędne do wgłębienia się w romantyczny sposób my-

ślenia. Historiozofia to ta gałąź filozofii, która filozo-

ficznymi metodami i pojęciami stara się wyjaśnić za-

sady rządzące dziejami świata, inaczej filozofia dzie-

jów. U podstawy historiozofii leży przekonanie, iż świa-

tem rządzi jakaś nadrzędna zasada, która jest kluczem

do zrozumienia następstw historycznych wydarzeń.

Idee historiozoficzne odegrały ogromną rolę w kształ-

towaniu się romantycznej filozofii, miały też spory

wpływ na romantyczną literaturę (porównaj: Mickie-

wicz, Krasiński, Słowacki).

29. Winkelriedyzm to idea historiozoficzna prze-

ciwstawiona:

a. prowidencjalizmowi Krasińskiego

b. heglizmowi

c. mickiewiczowskiemu mesjanizmowi

odpowiedź: a.

Komentarz:

Dramat romantyczny to gatunek synkretyczny zarów-

no pod względem gatunkowym, jak i rodzajowym.

Charakteryzuje go niezwykły rozmach i monumenta-

lizm ukazywanych wydarzeń. Ma on budowę skompli-

kowaną do tego stopnia, że przez długi czas dramat

romantyczny uważano za gatunek niesceniczny. Dra-

mat romantyczny jest w zasadzie gatunkiem typowo

polskim. Charakteryzuje go, obok synkretyzmu, kom-

pozycja otwarta i obecność głównego bohatera (bo-

hatera romantycznego), który w polskiej literaturze

zawsze przechodzi przemianę. Z romantycznego ko-

chanka staje się bohaterem narodowym, wojownikiem

o Wielką Sprawę.

26. Poemat dygresyjny to odmiana:

a. eposu homeryckiego

b. poematu epickiego

c. pastiszu

odpowiedź: c.

Komentarz:

Winkelriedyzm to idea historiozoficzna sformułowa-

na w Kordianie Juliusza Słowackiego. Jest ona z zało-

żenia przeciwstawiona mickiewiczowskiemu mesja-

nizmowi. Słowacki porównał dzieje Polski do losów

szwajcarskiego bohatera narodowego Winklerieda,

który stawiając wszystko na jedną kartę, poderwał

Szwajcarów do walki o wolność. Podobną rolę do ode-

grania w dziejach świata wieszczy Polakom Słowac-

ki. Mesjanistycznej pokorze winni oni przeciwstawić

radykalny aktywizm.

30. Z Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskie-

go wyłania się idea:

a. mesjanizmu

b. winkelriedyzmu

c. cykliczności dziejów

odpowiedź: b.

Komentarz:

Poemat dygresyjny to druga, obok powieści poetyc-

kiej, odmiana poematu epickiego. Tu również osią

utworu jest epicka opowieść, wokół której, jak wska-

zuje nazwa gatunku, nadbudowane są liczne dygre-

sje, które przejmują tok akcji poematu. Są to prze-

ważnie luźne refleksje filozoficzne, partie liryczne,

ale również złośliwości i wtręty polityczne pod adre-

sem działaczy epoki.

27. Pan Tadeusz nawiązuje do tradycji:

a. poematu epickiego

b. powieści poetyckiej

c. eposu homeryckiego

odpowiedź: c.

Komentarz:

Zygmunt Krasiński zbudował akcję Nie-Boskiej ko-

medii na idei cykliczności dziejów. Akcja utworu

odkrywa całą złożoność Boskiego planu dziejów:

Po rewolucji następuje zburzenie starego porządku

świata i chwilowy powrót do „naturalnego” stanu

równości między ludźmi. Trwa to jednak do momen-

Komentarz:

Pan Tadeusz nawiązuje do tradycji antycznego eposu.

Świadczą o tym: inwokacja, stylizowany na trzynasto-

zgłoskowiec heksametr, zbiorowy bohater oraz roz-

budowane opisy i porównania. Pana Tadeusza nazy-

wa się również epopeją narodową, ponieważ poświę-

Komentarz:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: