Piłka siatkowa na siedząco.doc

Piłka siatkowa na siedząco

Siatkówka na siedząco (ang. sitting-ball) – sportowa gra zespołowa, będąca odmianą tradycyjnej piłki siatkowej. Gra została wymyślona jako sport dla osób niepełnosprawnych. Obecnie uprawiają ją również pełnosprawni siatkarze.

I. Historia

ŚWIAT

W 1956r. Holenderski komitet Sportu (Dutch Sports Committee) jako pierwszy wprowadził zajęcia z piłki siatkowej na siedząco. Dyscyplina była kombinacją sitzballa (innej odmiany gry w piłkę siatkową rozgrywanej w pozycji siedzącej) oraz piłki siatkowej na stojąco- dyscyplin już wcześniej uprawianych przez osoby niepełnosprawne.

Zawody na poziomie międzynarodowym rozgrywane były od roku 1967, jednak dopiero w 1978r. Międzynarodowa Organizacja Sportu Niepełnosprawnych (ISOD) w pełni uznała piłkę siatkową  na siedząco jako dyscyplinę sportową. Pierwszy oficjalny turniej pod auspicjami ISOD został przeprowadzony w 1979r. (Holandia).

W 1980r. po raz pierwszy piłka siatkowa na siedząco mężczyzn znalazła się w programie Igrzysk Paraolimpijskich. W zawodach uczestniczyło 7 druzyn narodowych. Mistrzostwa Świata Kobiet i Mężczyzn są organizowane od 1993r. W 2004r. podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Atenach do rywalizacji przystąpiły drużyny kobiet. Dyscyplina rozwija się dynamicznie i zdobywa popularność na całym świecie, a jej atutem jest widowiskowość, atrakcyjność oraz brak wygórowanych potrzeb ekonomicznych konicznych dla przeprowadzenia treningu czy zawodów sportowych.

POLSKA

W Polsce piłka siatkowa na siedząco rozwija się od połowy lat dziewięćdziesiątych. Istotnym wydarzeniem, które umożliwiło stosunkowo szybki rozwój dyscypliny było zorganizowanie w 1997 r. (Wisła) prze PZSN „Start” kursu dla instruktorów piłki siatkowej na siedząco.

W 1999r. organizowane są Mistrzostwa Polski w kategorii mężczyzn. W tym samym roku reprezentacja Polski wzięła udział w Mistrzostwach Europy w Sarajewie zajmując 11 miejsce spośród 12 drużyn. W Mistrzostwach Europy w 2007r. Polska została sklasyfikowana na 10 miejscu. Wyróżnieniem, potwierdzającym coraz silniejszą pozycję polskiej piłki siatkowej na siedząco w Europie jest przyznanie Elblągowi prawa organizacji finałowego turnieju o Mistrzostwo Europy Kobiet i Mężczyzn w 2009r.

II. Organizacja

ŚWIAT

Od 1981r. organizacją odpowiedzialną za propagowanie piłki siatkowej niepełnosprawnych była Sekcja Piłki Siatkowej działająca przy Międzynarodowej Organizacji Sportu Niepełnosprawnych (ISOD). Duża popularność dyscypliny sprawiła ,że w 1992r. utworzono Światową Organizację Piłki Siatkowej dla Niepełnosprawnych – WOVD (Word Organisation Volleyball for Disabled). WOVD swoimi działaniami obejmuje nie tylko piłkę siatkową na siedząco, ale również piłkę siatkową na stojąco oraz sitzball. Organizacja ściśle współpracuje z organizacją IWAS (International Wheelchair and Amutee Sports Federation) oraz IPC (Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski). WOVD współpracuje również z Międzynarodową Federacją Piłki Siatkowej FIVB (Federation Internationale de Volleyball). Członkami WOVD jest ponad 60 organizacji narodowych.

WOVD stawia sobie za cel: rozwijanie i promowanie dyscypliny, organizowanie programó edukacyjnych i instruktorskich, ustalanie i modyfikowanie w porozumieniu z FIVB przepisów gry, podnoszenie poziomu umiejętności trenerów, sędziów i klasyfikatorów, organizowanie zawodów sportowych na różnych poziomach.

Zawodami najwyższej rangi w piłce siatkowej na siedząco są Igrzyska Paraolimpijskie. Organizowane są cyklicznie Mistrzostwa Świata oraz Mistrzostwa Kontynentalne. Coraz większą popularność dyscypliny potwierdzają corocznie przeprowadzane rozgrywki o klubowy Puchar Europy oraz zainaugurowane w 2006r. turnieje o Mistrzostwo Europy Juniorów. Do czołowych  drużyn w piłce siatkowej na siedząco należą: Iran, Bośnia i Hercegowina, Holandia, Rosja , Chiny i Stany Zjednoczone.

POLSKA

W Polsce rozwojem dyscypliny zajmuje się Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”. Związek jest organizatorem rozgrywek ligowych oraz turniejów towarzyskich. W porozumieniu z Polskim Komitetem Paraolimpijskim  (PKPar) współpracuje w przygotowaniach kadry narodowej do najważniejszych imprez sportowych.

III. Zasady

Celem gry jest przebicie piłki nad siatką i spowodowanie, aby znalazła się na boisku przeciwnika. Gra odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami Międzynarodowej Federacji Piłki Siatkowej (FIVB), zaadaptowanymi przez Światową Organizację Piłki Siatkowej dla Niepełnosprawnych (WOVD).

ü     Zawodnicy:

W grze rywalizują dwie drużyny. Każda drużyna na boisku liczy po 6 zawodników, a pełny jej skład łącznie z rezerwowymi powinien wynosić 12 osób. Zawodników każdej drużyny obowiązuje jednolity strój (koszulki, spodenki) z numerami na koszulkach.

Zawodnicy rezerwowi mogą wejść na plac gry, gdy zostaną spełnione następujące warunki:

·         zmiana musi być zgłoszona u sekretarza zawodów.

·         zmiany zawodników dokonuje się w czasie przerw w grze, na prośbę kapitana lub trenera drużyny.

·         w jednym secie można dokonać 6 zmian. Każdy z zawodników rozpoczynających grę może zejść i powrócić na boisko na swoje miejsce.

Zawodnicy rozpoczynają grę ustawieni na swoich polach (w linii ataku i linii obrony). Po wykonaniu zagrywki zawodnicy zajmują dowolne miejsce na boisku. Rotacja następuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

ü     Punktacja:

              Punktacja identyczna jak w piłce siatkowej na stojąco. Każda akcja punktowana, gra do 3 wygranych setów; set rozgrywany do 25 pkt. z dwupunktową przewagą; ewentualny piąty set do 15 pkt. z dwupunktową przewagą.

ü     Boisko:

Wymiary - boisko do gry jest prostokątem o wymiarach 10 x 6 m. Wolna strefa wokół boiska-minimum 3 m z każdej strony.

Linie graniczne – linie (szer.5cm) są zawarte w wymiarach boiska.

Linia środkowa – dzieli boisko na dwa pola gry o wymiarach 5 x 6 m każde.

Linie strefowe – linie ataku wykreślone są równolegle, w odległości 2 m od linii środkowej.

Podłoga – materiałem podłogowym powinno być drewno lub nawierzchnia syntetyczna.

Siatka - szerokość siatki 0,8 m, długość siatki 6,5-7 m, zawiera oczka kwadratowe o boku 10 cm.  Dla kobiet wysokość zawieszenia siatki wynosi 1,05 m, a dla mężczyzn 1,15 m.

Taśmy boczne – dwie taśmy z białego materiału o szerokości 5 cm i długości 80 cm są przymocowane do siatki, po każdej stronie na wysokości linii bocznych, w pionie nad osią linii środkowej. Obie taśmy są uważane za część siatki.

Atenki – to dwa elastyczne pręty wykonane z włókna szklanego lub z podobnego materiału, o długości 1,80 m i średnicy 10 mm. Każda antenka jest oznaczona paskami (szer. 10 cm) o kontrastujących kolorach i wystaje 1 m powyżej szczytu siatki.

Słupki – wysokość słupków musi wynosić co najmniej 1,25 m. Jeżeli zastosowane są słupki wspierające, muszą być zamocowane w odległości minimum 1m od każdej linii bocznej.

Piłka – jednolitość piłek – wszystkie piłki używane podczas jednego meczu muszą mieć te same właściwości: obwód, wagę, ciśnienie, typ itp. Mecze międzynarodowe muszą być rozgrywane piłkami posiadającymi homologację FIVB. Obwód piłki: 65-67cm, ciężar: 260-280 g, ciśnienie: 0,30-0,325 kg/cm2.

ü     Komisja sędziowska:

W skład Komisji sędziowskiej wchodzą:

·        sędzia pierwszy,

·        sędzia drugi,

·        sekretarz,

·        sędziowie liniowi.

Sędzia pierwszy kieruje całą komisją. Odpowiedzialny jest za prowadzenie zawodów zgodnie z przepisami. Do jego obowiązków należy interweniowanie w tych momentach, gdy został popełniony jakiś błąd.

Sędzia drugi podejmuje decyzje dotyczące błędów popełnianych pod siatką, nadzoruje ustawienie zawodników oraz zmiany i przerwy w grze.

Sekretarz wypełnia protokół. Podczas gry notuje zdobyte punkty, zmiany zawodników i przerwy w grze.

Sędziowie liniowi sygnalizują miejsce upadku piłki wzdłuż linii końcowych. Po gwizdku któregokolwiek z nich każdą akcję uważa się za skończoną. Każda z drużyn ma prawo do dwóch przerw na odpoczynek (po 30 sekund) w czasie jednego seta. Między setami przerwa trwa 2 minut.

ü     Osoby prowadzące zespół:

Kapitan i trener odpowiedzialni są za zachowanie i dyscyplinę całego swojego zespołu. Libero nie może być kapitanem zespołu.

ü     Kapitan:

Przed meczem kapitan zespołu podpisuje protokół zawodów. Reprezentuje swój zespół podczas losowania. Podczas spotkania na boisku kapitan zespołu pełni funkcję grającego kapitana. Gdy kapitan nie bierze udziału w grze na boisku, trener bądź kapitan wyznacza innego grającego zawodnika, z wyjątkiem Libero, do pełnienia funkcji grającego kapitana. Wybrany grający kapitan pełni swoją funkcję do czasu, gdy zostanie zmieniony, powróci do gry kapitan zaznaczony w protokole zawodów lub skończy się set. Podczas gdy piłka jest poza grą, wyłącznie grający kapitan jest upoważniony do rozmowy z sędziami.

              Ma również obowiązek przekazania prośby o wyjaśnienie zastosowania lub interpretacji przepisów, a także próśb i pytań stawianych przez swoich kolegów z zespołu. Jeśli grający kapitan nie zgadza się z wyjaśnieniami sędziego pierwszego, może zaprotestować przeciwko danej decyzji i powinien zgłosić sędziemu pierwszemu, iż rezerwuje sobie prawo do wpisania oficjalnego protestu w protokole zawodów po spotkaniu.

ü     Trener:

Podczas spotkania trener spoza boiska decyduje o grze swojego zespołu. Ustala początkowe ustawienie zespołu, zarządza zmiany zawodników i bierze przerwy na odpoczynek. Wykonując te czynności trener zwraca się oficjalnie do sędziego drugiego. Przed spotkaniem wpisuje lub sprawdza nazwiska i numery swoich zawodników w protokole zawodów i podpisuje go.

ü     Asystent trenera:

Asystent trenera podczas spotkania siedzi na ławce zespołu. Nie ma prawa interweniowania. W przypadku konieczności opuszczenia zespołu przez trenera, asystent trenera może przejąć jego funkcję, na prośbę grającego kapitana i za zgodą sędziego pierwszego.

ü     Zawodnik Libero:

Każdy zespół spośród dwunastu zgłoszonych do gry zawodników może zarejestrować jednego wyspecjalizowanego w grze obronnej, zwanego Libero.

Libero musi być zapisany w protokole zawodów przed spotkaniem, w specjalnie zarezerwowanej do tego rubryki. Nie może być kapitanem zespołu ani grającym kapitanem. Musi grać w ubiorze, którego kolor koszulki kontrastuje z ubiorem innych członków zespołu. Strój Libero może mieć inny wzór, lecz numer musi wyglądać tak samo jak numery pozostałych zawodników.

Tabela 1. Różnice w przepisach gry między piłką siatkową na siedząco, a piłką siatkową na stojąco.