NR-7-01-12.pdf

IV Targowisko Winiarskie

Jedn¹ z wa¿niejszych imprez Œwiêta

Winobrania w Zielonej Górze by³o

czwarte ju¿ Zielonogórskie

Targowisko Winiarskie. Odby³o siê 10

wrzeœnia w tradycyjnym miejscu

- na placu przy Palmiarni, gdzie

ustawiono kilkanaœcie stoisk.

Zainteresowani mogli nabyæ sprzêt do

produkcji wina, sadzonki winoroœli,

literaturê fachow¹. Podobno - równie¿

zielonogórskie wino. Imprezê

poprowadzi³ z

mikrofonem w rêku aktor

zielonogórskiego teatru, Artur Beling,

znawca win wszelkich. Wœród

nabywców sadzonek winnych

krzewów nie zabrak³o pani prezydent

miasta Bo¿eny Ronowicz.

III Weinfest w Guben

Na zaproszenie zaprzyjaŸnionych

mi³oœników winiarstwa z niemieckiego

Grano ko³o Guben 15 paŸdziernika

delegacja zielonogórskich winiarzy

wziê³a udzia³ w tamtejszych

uroczystoœciach winobraniowych.

Winnicê w Grano o powierzchni

jednego hektara za³o¿ono w miejscu,

gdzie istnia³y winnice przed trzystu

laty. Projekt grupy entuzjastów

uzyska³ spore dofinansowanie z

funduszy unijnych. Winnicê

obsadzono kilkoma podstawowymi

szczepami (Riesling, Traminer,

Ruländer, Blauer Spätburgunder) oraz

eksperymentalnie kilkunastoma

nowymi odmianami rezystentnymi.

Pomieszczenia dawnej spó³dzielni

produkcyjnej zaadaptowano na

potrzeby przetwórstwa. Gospodarstwo

pokaza³ nam prezes gubiñskich

winiarzy, Helmut Moelle. Uroczystoœci

na winnicy toczy³y siê przy œpiewach

chóru a capella, beczu³kach œwie¿ego

trunku o nazwie Sturm (Niemcy z

upodobaniem pij¹ kilkudniowy

fermentuj¹cy moszcz) i sto³ach

zastawionych swojskimi kanapkami ze

smalcem i ogórkiem. Wieczorem

odby³o siê przyjêcie w sali

widowiskowej w Guben, którego

gwiazdami by³y dwie Królowe Jab³ek:

ustêpuj¹ca i nowa, jedenasta

Apfelkönigin Kathrin Lewandowski.

Wyszynk m³odego wina pod wzgórzem Grünbergshöhe. Drzeworyt Theodora Blätterbauera, 1909

Miros³aw Kuleba

Zale¿y, jak liczyæ... Jeœli od 1150 roku, tylko nie bardzo wiadomo, dlaczego -

obchodziliœmy w³aœnie 855 œwiêto Winobrania. Jeœli rachowaæ lata od za³o¿enia

miasta, czyli od roku pañskiego 1222 (te¿ nie bardzo wiadomo, sk¹d ta data),

Winobranie by³o zaledwie 783 z kolei. Jak by nie liczyæ, tradycja jest stara i godna

podtrzymania, przez nas i nastêpne pokolenia.

Jednego na pewno nie warto kultywowaæ: winobrania w Zielonej Górze bez

zielonogórskiego wina. A takie w³aœnie zmuszeni jesteœmy œwiêtowaæ, bo przepisy prawne

dotycz¹ce wina i winiarzy mamy dzisiaj najg³upsze w dziejach miasta.

Przez wieki ca³e miejscowi winiarze walczyli o obni¿enie haraczu, nak³adanego na ich

wyroby przez fiskus. Najpierw ksi¹¿êcy, kiedy to podatki od ka¿dego dzbana wina

zasila³y skarbiec g³ogowskich Henryków, póŸniej cesarski, habsburski, na krótko -

Kittlitzów z podzielonogórskiej Œwidnicy, podniesionej niespodzianie do rangi miasta,

wreszcie królewskiej kamery pruskiej. Ró¿nych imano siê sposobów, aby strumieñ

srebrnych groszy i talarów, wyciekaj¹cy z pêkatych od wina beczek, by³ jak najcieñszy.

Zbiory zwykle by³y nieudane, przymrozki nieuniknione, szpaki i inne ptactwo

nadzwyczaj ¿ar³oczne, a wino zawsze kwaœne, zbyt tanie i nietrwa³e. Za klêskami

i stratami sz³y petycje do najmi³oœciwszego majestatu o obni¿enie podatku i akcyzy. Choæ

wino, mo¿na domniemywaæ, by³o zwykle niczego sobie, skoro winnic przybywa³o.

Dalszy ci¹g na str. 2

I Winobranie w Œwidnicy

Urz¹d Gminy Œwidnica (tej pod

Zielon¹ Gór¹) i Muzeum

Archeologiczne Œrodkowego

Nadodrza w tej¿e Œwidnicy byli

organizatorami pierwszego lokalnego

œwiêta winobraniowego.

8 paŸdziernika na spotkanie winiarzy

w ogrodach renesansowego pa³acu

rodu von Kittlitz przyby³o oko³o

osiemdziesiêciu goœci, z których

niemal ka¿dy podzieli³ siê skarbami

swojej piwnicy. Winiarzy, wœród

których nie zabrak³o prezesów obu

zielonogórskich stowarzyszeñ

winiarskich Stanis³awa Ostrowskiego

i Romana Grada, powita³ wójt gminy

Œwidnica Adam Jaskulski (te¿

winiarz). Bufet z grillem zapewni³a

firma gastronomiczna Waldemara

Biela. Do tañca przygrywa³a kapela

zielonogórskich filharmoników. Oko³o

pó³nocy niespodziankê sprawi³

wszystkim syn zielonogórskiej

winiarki pani Sabiny Prêdkiewicz -

Ryszard, który odpali³ piêkn¹ seriê

fajerwerków.

Ci¹g dalszy ze str. 1

Nigdy jednak zielonogórscy winiarze nie borykali siê z tak¹ sytuacj¹, ¿e

fiskus nie chcia³ ich pieniêdzy. Tego nie wymyœlono w ¿adnych czasach i pod

¿adnymi rz¹dami, póki nie nasta³ PRL. I stan taki trwa do dzisiaj, jako relikt

epoki absurdu usankcjonowany ustawodawstwem III Rzeczpospolitej.

My, winiarze, chcemy p³aciæ podatki! Chcemy nasz¹ produkcjê, poszukiwan¹ na rynku, legalnie sprzedawaæ i uczciwie p³aciæ

nale¿n¹ pañstwu akcyzê. Nikt z nas nie chce, aby zakonspirowani urzêdnicy z Urzêdu Skarbowego i celnicy polowali na ka¿dy kieliszek

nape³niony naszym winem. A tak w³aœnie dzia³o siê w Zielonej Górze Anno Domini 2005 w czasie œwiêta Winobrania.

Desperaci sprzedawali wino wyprodukowane w swoich winnicach, ale wszyscy widzieliœmy czym to siê skoñczy³o: para urzêdników

skarbowych dokona³a zakupu kontrolowanego u jednego z naszych kolegów, którego chwilê póŸniej postawiono pod œcian¹. Wszyscy te¿

rozumiemy, ¿e mamy takie w³aœnie prawo, zdumiewa jednak ta urzêdnicza gorliwoœæ. Jeœli chodzi³o o to, ¿eby zielonogórsk¹ starówkê

ogo³ociæ w czasie Winobrania z zielonogórskiego wina, to cel zosta³ osi¹gniêty. Panu naczelnikowi urzêdu skarbowego, który swoich

kontrolerów nas³a³ na winiarzy w dniu ich œwiêta, proponujê jednak zrobienie prostego rachunku: ile kosztuje za³o¿enie jednego hektara

winnicy, ile pieniêdzy trzeba wydaæ ka¿dego roku na jej uprawê, jaki plon mo¿na w zielonogórskich warunkach z tego area³u osi¹gn¹æ, ile

wyt³oczyæ wina, po ile to wino (nielegalnie) sprzedaæ - i ile do tego interesu do³o¿yæ. To nie jakieœ wielkie dziwo, ¿e francuscy winiarze

zagrozili pêdzeniem z burgunda paliwa do aut.

A ¿e to wszystko wy¿ej napisane dziwnie przypomina odwieczny lament zielonogórskiego winiarza, nêkanego od zawsze przez

podatkowego poborcê? Có¿, najlepszy to dowód, ¿e winiarska tradycja Zielonej Górze ¿yje w najlepsze.

Miros³aw Kuleba

Aneta Borkowska*

W bibliotece Archiwum Pañstwowego w Zielonej Górze znajduj¹ siê roczniki

zielonogórskich przedwojennych czasopism „Grünberger Tageblatt” i „Grünberger

Wochenblatt” (zbiór nie jest kompletny). Lektura zachowanej prasy z lat trzydziestych dostarcza

du¿¹ iloœæ ciekawych informacji, dotycz¹cych uprawy winogron w Zielonej Górze i okolicy.

Zachowane roczniki „Grünberger Tageblatt” zawieraj¹ nastêpuj¹ce iloœci wzmianek i artyku³ów:

rok 1932 - 17, 1933 - 10, 1934 - 24, 1935 - 18 (zachowa³o siê tylko pierwsze pó³rocze) i 1936 - 13

(brak numerów od maja do sierpnia); „Grünberger Wochenblatt”: 1933 - 12 (zachowa³y siê tylko

numery od stycznia do marca), 1935 - 32 (brak numerów od lipca do wrzeœnia), 1936 - 52 (to

rocznik najbogatszy w informacje z interesuj¹cego nas zakresu), 1937 - brak (zachowa³y siê tylko

numery od stycznia do marca) i 1938 - 15 (zachowa³o siê tylko pierwsze pó³rocze). S¹ w tej liczbie

i du¿e powa¿ne artyku³y historyczne, i obszerne o bie¿¹co-informacyjnym charakterze oraz ma³e

krótkie wzmianki, typowe dla codziennej prasy. Wszystkie dostarczaj¹ bardzo interesuj¹cej i

wszechstronnej wiedzy, pokazuj¹c nam, jak kszta³towa³y siê tradycje winiarskie Zielonej Góry.

Bogate odzwierciedlenie w prasie znajdowa³y dwie doroczne imprezy: Weinfest (Œwiêto

Wina, organizowane w po³owie czerwca) i Weinlese (Winobranie, obchodzone od po³owy

wrzeœnia do koñca paŸdziernika, zale¿nie od pory dojrzewania winogron). Gazety dok³adnie informowa³y o ich przebiegu. Zamieszcza³y

harmonogram towarzysz¹cych imprez, a nawet informacje o winobraniowych poci¹gach specjalnych z Legnicy i Wroc³awia,

uruchamianych dla umo¿liwienia uczestnictwa w jesiennych festynach jak najwiêkszej liczbie zainteresowanych.

Z artyku³ów historycznych za godne uwagi uwa¿am dotycz¹ce nie istniej¹cego dzisiaj Muzeum Winnictwa - Das Grünberger Wein-

Museum (dodatek do „GW” z 27 wrzeœnia 1936 r., s. 1-2), „Unser Grünberg Weinmuseum” (dodatek do „GW” z 22 i 29 maja 1938, s. 1-2)

oraz o winiarni rodziny Raetsch, opublikowany z okazji 50 rocznicy jej za³o¿enia - „Fünfzig Jahre Familie und Werk. Jubiläum im Hause

Raetsch” („GW” nr 151, 1 lipca 1936, s. 3).

Gazety zamieszcza³y relacje z obrad winiarzy - „Grünbergers Winzer tagen ...” / „Tagung der Weinbauern” oraz informacje o

konkursach na najlepsz¹ winnicê roku wraz z prezentacj¹ ich wyników. Styczniowy numer „Grünberger Wochenblatt” z 1933 roku

informuje o nowych przepisach celnych, dotycz¹cych sk³adowania wina - „Die neue Weinlager - Zollordnung” („GW” nr 9, 11 stycznia

1933, s. 5).

Poza tym, zajmuj¹cy siê upraw¹

winnic mogli znaleŸæ na ³amach

prasy praktyczne porady dotycz¹ce

zak³adania i pielêgnacji winnic,

nawo¿enia, oprysków oraz zwalcza-

nia chorób i szkodników winogron.

Oba czasopisma zawieraj¹ tak¿e

bogaty wybór reklam i og³oszeñ,

dotycz¹cych wyszynku wina oraz

innych œwiadczonych przez winia-

rzy us³ug. A wœród zamieszczanych

nekrologów odnaleŸæ mo¿emy

sylwetki znanych i zas³u¿onych

zielonogórskich winiarzy.

_____________________

* Mgr Aneta Borkowska , historyk z

wykszta³cenia, jest kustoszem Archiwum

Pañstwowego w Zielonej Górze.

Winieta tygodnika „Grünberger Wochenblatt”

Miros³aw Kuleba

Zakazany owoc

Aneta Borkowska

Tradycja uprawy winoroœli w Zielonej Górze siêga³a

czasów œredniowiecza. Pierwsze winnice by³y zak³adane

od strony pó³nocnej, a od XIV wieku tak¿e na stokach

po³udniowych wzgórz zielonogórskich. Brakuje statystyk

dotycz¹cych obszaru jaki zajmowa³y winnice w

okresie od œredniowiecza do po³owy XVIII wieku. By³ to prawdopodobnie obszar niewielki, bior¹c pod uwagê ma³¹ iloœæ mieszkañców

Zielonej Góry. Postêp demograficzny oraz wyj¹tkowo korzystne warunki pogodowe w drugiej po³owie XVIII wieku sprzyja³y

rozszerzaniu uprawy winoroœli w Zielonej Górze. Sta³o siê to mo¿liwe pomimo licznych prób ograniczenia produkcji wina przez

konkurencyjne piwowarstwo (w 1728 i 1730 roku piwowarzy potrafili doprowadziæ do wydania przez Radê Miejsk¹ zakazu zak³adania

nowych winnic). Obszar winnic stale siê powiêksza³. Wspomniane zakazy zosta³y formalnie zniesione dopiero w 1803 roku.

Przypuszczaæ nale¿y, ¿e w³aœciciele winnic nie respektowali wprowadzonych ograniczeñ bez wzglêdu na kary, jakie mog³y na nich spaœæ.

Szczególnie korzystne dla rozwoju winnic by³o dziesiêciolecie 1790-1800, w którym osi¹gniête zosta³y wyj¹tkowo dobre plony

winogron. St¹d te¿ w 1800 roku ogólny obszar winnic w Zielonej Górze wynosi³ 2800 mórg brandenburskich (715 ha). Ten stan winnic

utrzyma³ siê w zasadzie do pocz¹tku XX wieku. Nie posiadamy dok³adnych statystyk wielkoœci winnic w samym mieœcie na prze³omie

XIX i XX wieku. Ogólnie podaje siê jedynie, ¿e w mieœcie i w powiecie Zielona Góra znajdowa³o siê oko³o 1400-1500 winnic. Na

podstawie analizy planu Reichela z 1807 roku i mapy powiatu zielonogórskiego wykonanej oko³o 1910 roku wysun¹æ mo¿na wniosek, ¿e

obszar winnic w Zielonej Górze w ci¹gu 100 lat nie uleg³ wiêkszym zmianom. Konkurencj¹ dla winiarstwa sta³o siê z czasem

sadownictwo.

Utrzymanie i eksploatacjê winnic normowa³y specjalne przepisy. W XIX wieku obowi¹zywa³a zielonogórskich w³aœcicieli winnic

ustawa z dnia 21 czerwca 1797 roku wydana przez najwy¿sze w³adze Prus. Ustawa regulowa³a naukê i pracê w zawodzie

winogrodnika. Jak w ka¿dym rzemioœle, tak i w winiarstwie przewidywa³a ona trzyletni okres nauki, na zakoñczenie którego uczeñ

otrzymywa³ œwiadectwo daj¹ce mu uprawnienia majstra i umo¿liwiaj¹ce podjêcie samodzielnej pracy. Ca³a nauka mia³a na celu przede

wszystkim praktyczne zaznajomienie przysz³ego winogrodnika z ró¿nymi gatunkami krzewów winogron i umiejêtnoœci¹ ich pielêgnacji.

Czas pracy na winnicach podlega³ równie¿ œcis³ym przepisom. Prace prowadzone by³y w dwóch podokresach: pierwszym od

Zwiastowania (25 III) do Micha³a (22 IX) i w drugim od Micha³a do Marcina (11 XI). W pierwszym podokresie dzieñ pracy liczy³ 12

godzin, w drugim 10 godzin. Za najwa¿niejsze prace przy krzewach uznano przycinanie, wkopywanie palików i okrywanie krzewów na

zimê. Wynagrodzenie za pracê zosta³o okreœlone na 6 srebrnych groszy dla mê¿czyzn i 5 srebrnych groszy dla kobiet dziennie w

pierwszym podokresie oraz odpowiednio 5 i 4,5 srebrnych groszy w drugim podokresie. M³odociani otrzymywali o l grosz mniej od

mê¿czyzn. Majstrom p³acono po 7 groszy.

Zielonogórskie winnice nie stanowi³y zwartego obszaru i podlega³y podzia³owi na rewiry. Ich liczba w XIX wieku by³a zmienna (71

rewirów w 1807 roku, 64 - w 1830 roku oraz 59 - w 1865 roku). Administrowanie winnicami i oznaczanie pocz¹tków dorocznego

zbioru winogron normowa³y równie¿ specjalne zarz¹dzenia. Jedno z nich zosta³o wydane w Zielonej Górze 17 listopada 1842 roku.

Zarz¹dzenie utrzymywa³o dotychczasowy podzia³ winnic na rewiry. Ka¿dy rewir posiada³ swojego kierownika, wybranego spoœród

w³aœcicieli winnic. Jego obowi¹zkiem by³o przekazanie zarz¹dzeñ innym w³aœcicielom winnic i czuwanie nad ich wykonaniem. Osobny

paragraf stanowi³, ¿e z powodu rosn¹cych kradzie¿y owoców i

palików do winnych krzewów winnice musz¹ byæ przez ca³y rok

strze¿one przez stra¿ników. Stra¿nicy mieli zachowaæ szczególn¹

czujnoœæ w okresie dojrzewania gron. Kosztami utrzymania

stra¿ników w ca³oœci obci¹¿ano w³aœcicieli winnic. Termin

winobrania, w myœl zarz¹dzenia, ustala³y w³adze miejskie. Osoba,

która zdecydowa³aby siê na z³amanie zarz¹dzenia i zaczê³a zbiór

winogron przed og³oszonym terminem zbioru, nara¿a³a siê na karê od

l do 5 talarów grzywny. Jako uzasadnienie takich obostrzeñ podano

koniecznoœæ dba³oœci o jakoœæ wina.

Elementem charakterystycznym w Zielonej Górze by³y domy na

winnicach. Tego rodzaju budowle pojawi³y siê w XVIII wieku i

posiada³y pocz¹tkowo czysto u¿ytkowy charakter. By³y to zarówno

ma³e drewniane szopy, przeznaczone do przechowywania

narzêdzi ogrodniczych jak i wiêksze budynki, w których ustawiano

drewniane kadzie s³u¿¹ce do wyt³aczania soku przez mia¿d¿enie gron

bosymi stopami. Trzymano w nich tak¿e prasy do wina i beczki z

dojrzewaj¹cym trunkiem. Jak wynika z zapisów Reichela na planie

miasta z 1807 roku, na winnicach znajdowa³o siê wówczas 726

domków, suszami i pras do wina. Stan ten utrzyma³ siê do 1865 roku,

kiedy to w rejestrach katastralnych odnotowano, ¿e na winnicach znajduje siê 697 domków ogrodniczych i 29 pras do wina. O ile liczba

domków ogrodniczych w latach 1807-1865 utrzyma³a siê w zasadzie na tym samym poziomie, to w latach 1865-1910 uleg³a zmniejszeniu

o 152 domki. W znacznej mierze by³o to spowodowane rozwojem budownictwa mieszkaniowego i przebudow¹ czêœci domków

ogrodniczych na domy mieszkalne.

Wed³ug Bergmüllera w 1800 roku pracowa³o w Zielonej Górze 61 winogrodników (Winzer). Ta liczba jednak nie pokrywa siê z

liczb¹ w³aœcicieli winnic. W Zielonej Górze nie by³o du¿ych upraw winnic. Ujmuj¹c rzecz statystycznie, skoro w pierwszej po³owie XIX

wieku na 726 w³aœcicieli domków winiarskich, suszami i pras przypada³o 715 ha winnic, to na jednego w³aœciciela winnicy przepada³o l

ha gruntów. Mo¿na przyj¹æ za³o¿enie, ¿e domków ogrodniczych nie posiadali jedynie drobni w³aœciciele produkuj¹cy wino na w³asny

u¿ytek. Dzia³ki winiarskie posiada³a liczna rzesza rzemieœlników, którzy traktowali winiarstwo na równi z wykonywanym rzemios³em

lub jako produkcje uboczn¹. W publikacji Hugo Schmidta znajdujemy informacje, ¿e w 1850 roku w wielkim œwiêcie z okazji 700-lecia

zielonogórskich winnic uczestniczy³o 1300 winogrodników i winogrodniczek, w wiêkszoœci z s¹siednich wiosek, zw³aszcza z wsi

kameralnych. Liczba 726 w³aœcicieli winnic licz¹cych siê w Zielonej Górze wydaje siê tym bardziej przekonywuj¹ca, ¿e w 1865 roku

zarejestrowanych by³o w matryku³ach katastru zielonogórskiego 1205 w³aœcicieli wszystkich gruntów, od których naliczany by³ podatek

gruntowy.

_________________________

* Dr hab. Zbigniew Bujkiewicz , pracownik naukowy Archiwum Pañstwowego w Zielonej Górze, jest autorem ksi¹¿ki „Krajobraz materialny i spo³eczny

Zielonej Góry od koñca XVIII do po³owy XX wieku” (Zielona Góra 2003), z której pochodzi zamieszczony na ³amach „Winiarza” fragment.

Dom winiarski lekarza powiatowego dr. Theodora Meyera, dzisiaj ul. Zakrêt 2

(ze zbiorów Z. Bujkiewicza)

Zbigniew Bujkiewicz*

Jedn¹ z trzech wa¿nych

ksi¹¿ek, jakie trafi³y do r¹k

czytelników w czasie tegorocz-

nych Dni Zielonej Góry, jest

monografia „Zielonogórskie

winobrania” prof. dr. Andrzeja

Toczewskiego. Autor, dyrektor

Muzeum Ziemi Lubuskiej i

wyk³adowca Uniwersytetu Zielo-

nogórskiego, opisuje tradycjê

winobraniowych godów, dorocz-

nego œwiêta winiarzy dawnego

Grünberga i dzisiejszej Zielonej

Góry. Panorama barwnych koro-

wodów przewija siê przez wieki,

od daty urzêdowego ustanowienia

œwiêta w roku 1852 po czasy

wspó³czesne. Ksi¹¿ka jest bogato

ilustrowana, przy czym spora

czêœæ ikonografii, pochodz¹cej ze zbiorów muzealnych i prywatnych

kolekcji, nie by³a dot¹d publikowana.

Wydawc¹ jest Towarzystwo Przyjació³ Muzeum Ziemi Lubuskiej.

Ksi¹¿ka ukaza³a siê w dwóch wersjach jêzykowych, polskiej i niemieckiej; ta

ostatnia nosi tytu³ „Die Grünberger Weinlesen”.

Andrzej Toczewski jest autorem licznych artyku³ów prasowych

dotycz¹cych historii regionu, w roku 2001 opublikowa³ ksi¹¿kê „Tradycje

zielonogórskiego winiarstwa” (wydawca: MUzeum Ziemi Lubuskiej”)

Przemys³aw Karwowski

Do oceny zg³oszono 81 butelek win, wytworzonych

przez zielonogórskich winiarzy. W poszczególnych

kategoriach zwyciê¿yli:

Wina bia³e deserowe

1. Zbigniew Trojan, wino rocznika 2004

2. Zygmunt Prêtkowski, wino r. 2003

3. Zbigniew Kaczmarek, wino r. 2003

Wina czerwone pó³wytrawne

1. Janusz Draga, wino r. 2004

2. Jerzy Ga³¹zka, wino r. 2003

3. Jaros³aw Lewandowski, wino r. 2004

Wina bia³e pó³wytrawne

1. Jerzy Ga³¹zka, wino r. 2004

2. Bogumi³ Jankowski, wino r. 2003

3. Eugeniusz Marciniak, wino r. 2004

Wyró¿nienia:

1. Marcin Chromiñski, wino czerwone pó³wytrawne, 2004

2. Mieczys³aw Tracewski, wino czerwone deserowe, 1985

3. Zenon Zygielewicz, wino czerwone pó³wytrawne, 2004

4. W³odzimierz Kruczkowski, wino bia³e pó³wytrawne, 2003

5. Les³aw B³awuciak, wino bia³e pó³wytrawne, 2004

6. Stefan Wijatyk, wino bia³e pó³wytrawne, 2003

Wina czerwone deserowe

1. Karol K³os, wino r. 2004

2. Henryk Walczykiewicz, wino r. 2001

3. Jaros³aw Lewandowski, wino r. 2004

Poza konkursem, jako ¿e nie by³y to wina gronowe, wyró¿niono Paw³a Grosse za wino z wiœni rocznik 2003, Kazimierê Maj za wino

porzeczkowe rocznik 1984 i pana Trubi³owicza za wino owocowe rocznik 2005.

Wino powstawa³o przez tysi¹clecia doœwiadczeñ pokoleñ

winiarzy. W³¹czono je jako sta³y wa¿ny fragment kultury do ¿ycia

wielu spo³eczeñstw. Równie¿ w wielu religiach winoroœl

funkcjonuje jako symbol ¿ycia i odrodzenia.

W Polsce tradycje uprawy winoroœli i ca³a otoczka kulturowa

zanik³a. Je¿eli chcemy przywróciæ ten element kultury europejskiej do naszego ¿ycia, to musimy zacz¹æ wytwarzaæ wino.

Na konkurs zg³oszono 81 butelek ró¿nych trunków. Cieszy tak du¿e zainteresowanie. Tylko jednak kilka z nich mo¿na nazwaæ winami

gronowymi.

Po pierwsze, wino robi siê z soku winogronowego lub zmielonych winogron. To, co nam przedstawiono, mia³o w swym sk³adzie

winogrona, buraki (cukier buraczany) oraz mniejsz¹ lub wiêksz¹ iloœæ wody. W zale¿noœci od umiejêtnoœci winiarza, w lepszej wersji

smakowa³o jak woda z alkoholem zabarwiona sokiem owocowym, a w gorszej - jak likier winogronowy.

Prof. Andrzej Toczewski

Marek Senator

Uwa¿am, ¿e jeœli ktoœ chce eksperymentowaæ, to najpierw powinien opanowaæ

podstawow¹, klasyczn¹ metodê produkcji. Inaczej powstaje wyrób winopodobny. I nie mog¹

byæ wyt³umaczeniem stwierdzenia: „ja takie lubiê”, „wszyscy takie pij¹” lub „u cioci na

imieninach wszystkim smakowa³o”. Postawione obok innych butelek - razi.

Moszczu winogronowego w ¿adnym przypadku siê nie rozcieñcza. Jeœli ktoœ chce wiêcej

wina, niech dosadzi winoroœl. Przecie¿ tak ³atwo j¹ rozmno¿yæ. Wino musi mieæ „krêgos³up”,

bazê smaku. Stanowi¹ j¹ naturalne sk³adniki moszczu: kwasy organiczne, taniny, pektyny,

gliceryna, sole mineralne. Rozcieñczenia tych sk³adników nie skompensuje dodatek cukru.

Zapyta³em na Morawach zaprzyjaŸnionego winiarza o to, kto kontroluje czy nie

rozcieñczaj¹ wina. „Nikt - odpowiedzia³. - Co ja zrobiê z du¿¹ iloœci¹ kiepskiego wina? Nikt

go nie kupi”.

Dra¿ni mnie s³odzenie wina. Dos³adzanie moszczu winogronowego w krajach klimatu

ch³odniejszego (Anglii, Luksemburgu, dorzeczu Mozeli) dopuszczalne jest maksymalnie o 4

punkty procentowe. To pozwala uratowaæ produkcjê w gorszych latach.

W 2005 roku, we wrzeœniu, w zale¿noœci od odmiany stê¿enie cukru w gronach wynosi³o

od 17 do 25%. A przecie¿ przy ³adnej jesieni winogrona bêd¹ jeszcze dojrzewaæ i dodatek

cukru bêdzie zbêdny.

Z 22% cukru w jagodach mo¿na osi¹gn¹æ 11,5 do 12% alkoholu w winie. I dla win

naszego regionu uwa¿am to za optimum. Takie stê¿enie alkoholu harmonijnie wspó³gra z

ekstraktem i kwasowoœci¹ win œrodkowoeuropejskich.

Dodanie wiêkszej iloœci cukru mo¿e powodowaæ dwa zjawiska: jeœli nie przekroczono

stê¿enia cukru 26%, to powstaje mocne wino (17-18%) o silnie uwydatnionym smaku

alkoholowym nie pasuj¹cym do reszty sk³adników; a jak stê¿enie cukru jest wiêksze -

dro¿d¿e nie maj¹ szans na jego przerobienie i cukier pozostaje w winie. Jedna i druga sytuacja

Ÿle œwiadczy o winiarzu. To nie konkurs na jak najsilniejszego „mózgotrzepa”.

Pos³odzenie wina czêsto ma na celu zamaskowanie jego wad. S³odkie wino jest gêstsze, pozornie lepsze, ale to oszustwo maj¹ce na

celu ukrycie rozcieñczenia moszczu wod¹. Uwa¿am, ¿e takie wina powinny byæ w konkursach winiarskich natychmiast

dyskwalifikowane. W winiarskim œwiecie norm¹ jest wino wytrawne, zawieraj¹ce 6-9 g cukru na litr.

Tak zwane wino deserowe powsta³o na zapotrzebowanie naszego rynku klientów, przyzwyczajonych z powodu zaniku tradycji do

s³odzonych win owocowych. Chc¹c powróciæ do krêgu kultury europejskiej, musimy jednak przypomnieæ sobie o tym, jak siê robi

normalne wino.

Oczywiœcie, s¹ s³odkie wina gronowe. Produkuje siê je równie¿ z soku winogronowego. Zagêszczony jest on jednak poprzez

podsuszanie winogron lub wymra¿anie. Wtedy stê¿enie cukru wzrasta, wszystek cukier nie mo¿e byæ przerobiony przez dro¿d¿e, i

pozostaje w winie. Ale zagêszczaj¹ siê i inne sk³adniki, potêguje siê tak¿e aromat. Otrzymane wino jest harmonijne. Niestety, z powodu

niskiej wydajnoœci bardzo roœnie jego cena. Z polskich producentów nie znam jeszcze nikogo zdolnego do skutecznej produkcji s³odkiego

wina gronowego.

Kolejnym, bardzo czêsto wystêpuj¹cym w winach konkursowych zjawiskiem, jest zbrunatnienie wina - ³atwo zauwa¿alne w winach

bia³ych, równie czêsto wystêpuj¹ce w czerwonych. Dyskwalifikuje wino do spo¿ycia. Wada ta powstaje w wyniku nieodpowiedniego

przechowywania wina. Moszcz wina bia³ego nie powinien stykaæ siê ani z powietrzem, ani z ¿elazem czy cynkiem. Po ustaniu burzliwej

fermentacji, kiedy wina nie chroni przed powietrzem wydzielaj¹cy siê dwutlenek wêgla, trzeba je troskliwie chroniæ przed tlenem. Butla

musi byæ nape³niona po sam korek.

Wino jest struktur¹ ¿yw¹. Zawiera dro¿d¿e i bakterie. Musi byæ przechowywane w ch³odzie. Dobre jest 12 stopni Celsjusza,

maksymalnie 15. Inaczej siê zepsuje. Przechowywane w temperaturze pokojowej do wiosny, straci lekki owocowy, orzeŸwiaj¹cy smak i

zacznie smakowaæ rodzynkami i „zalatywaæ” acetonem. To nie jest zaleta. Wiêkszoœæ win w konkursie tak w³aœnie smakowa³a.

W czêœci win wyczuwalne by³o zaoctowanie. W ³agodniejszej formie wyczuwalne jako posmak acetonu, przy bardziej zepsutych

winach smak octu by³ wyraŸny.

Wino zrobiæ mo¿na z ka¿dego owocu i z wielu warzyw. Ale w krajach winiarskich wino robi siê z winogron. Wiele prezentowanych

win zrobiono nie z winoroœli europejskiej Vitis vinifera , ale z winoroœli amerykañskiej Vitis labrusca lub z krzy¿ówek tych odmian. W

smaku tych win silnie wyczuwalne s¹ smaki malinowe, truskawkowe czy czarnej porzeczki. Uprawa wielu tych odmian w krajach

winiarskich jest zakazana. Te dominuj¹ce aromaty dla ludzi pij¹cych wina klasyczne s¹ nie do przyjêcia. I tu istnieje konflikt pomiêdzy

producentami sadzonek, oferuj¹cych ³atwe w uprawie odmiany mieszañcowe, a winiarzami. Obecnie nie ma ju¿ problemu z nabyciem

odmian winoroœli szlachetnej z paszportem roœlinnym. Jej uprawa jest trudniejsza ni¿ mieszañca, ale wino jest zdecydowanie lepsze.

Powinna powstaæ zrobiona przez nas samych uczciwa, rekomendowana lista odmian - inna dla dzia³kowców, inna dla gospodarstw

agroturystycznych, jeszcze inna dla próbuj¹cych robiæ wino.

Z uwag technicznych mam zastrze¿enie co do opakowañ. Odmoczenie butelki i usuniêcie nalepki to tylko kilka minut pracy. Nie

wszystkim siê chcia³o.

Mo¿e powstanie nowy zielonogórski zwyczaj czêstowania przyniesionym winem przyby³ych goœci, tak jak to mia³o miejsce na

tegorocznym konkursie. Przewiduj¹c w przysz³ym roku jeszcze wiêksz¹ iloœæ prezentowanych win, uwa¿am, ¿e formu³a naszego

konkursu powinna byæ inna:

- ka¿dy z cz³onków komisji powinien spróbowaæ ka¿dego wina;

- czasu musi byæ doœæ na przedstawion¹ iloœæ win; w tym roku konkurs zacz¹³ siê chyba zbyt póŸno;

- musi byæ przygotowane zaplecze: druki konkursowe, podzia³ kategorii win. Nie odpowiada mi obecny podzia³, poniewa¿ poziom

win by³ bardzo zró¿nicowany, a wygra³y w sumie te same osoby, co poprzednio. Powinniœmy wprowadziæ kategoriê „amatorsk¹” i

„zawodow¹”. Wina „deserowe”- zepsute dodatkiem cukru - powinny byæ natychmiast przesuwane do kategorii amatorskich. Kryteria

oceny win w przysz³ym konkursie powinny byæ wczeœniej przedstawione w „Winiarzu”.

Bardzo dobrze, ¿e chcemy siê spotykaæ, porównywaæ swoje wina. To jedyna droga nauki. Celem takich konkursów ma byæ wymiana

doœwiadczeñ. Trzeba przynieœæ swoje wino, daæ je do spróbowania i grzecznie wys³uchaæ tego, co maj¹ inni do powiedzenia. Dlatego

nied³ugo powinno siê odbyæ spotkanie, na którym bêdziemy mogli porozmawiaæ, przygotowaæ siê do nastêpnego konkursu i nacieszyæ siê

naszymi winami.

W starych piwnicach winiarskich ka¿dego roku

rozrasta siê specjalna pleœñ

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: