MATERSKA
Nauka – społecznie wypracowany system twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych, dot. ważnych dla człowieka dziedzin rzeczywistości.
ð wytwór społeczności uczonych, mogą się nawzajem kontrolować, powtarzając i ulepszając badania, krytykując teorie
ð w wyniku współpracy wiedza jest falsyfikowana/kumulowana
a tempo kumulacji wolne, bo:
ú falsyfikacja zależna od niewystarczającej trafności i rzetelności metod badania
ú pojęcia teoret. czerpane z języka naturalnego tworzą twierdzenia niejasne i słabo powiązane logicznie
Pierwsze uniwersytety:
- 1119 r. – Bolonia
- 1200 r. – Paryż
- 1209 r. – Cambridge
- 1364 r. – Kraków
System twierdzeń – logiczne związki między tw., zapewniające im spójność i wywodliwość (możliwość logicznego przechodzenia od jednych do drugich)
Psychologia – zbiór w różnym stopniu uporządkowanych systemów wyodrębnionych ze wzgl. na 3 kryteria:
ð przedmioty: np. psych. emocji, psych. uczenia się
ð dominująca metoda: psych. eksperymentalna, psychometria, psychofizjologia
ð zastosowanie: psych. kliniczna, psych. pracy
Twierdzenia uzasadnione i sprawdzone.
Uzasadnianie dzieli się na:
ð dowodzenie – wyprowadzanie tw. nie uznawanych z góry za prawdziwe z innych za takie uważanych
ð wyjaśnianie – fakt wyjaśniany ogólnymi zasadami
Uzasadnianie w naukach ścisłych sprowadza się do prawidłowego rozumowania logicznego.
Sprawdzanie twierdzeń:
ð w naukach empirycznych: doświadczenie
ú eksperyment
ú obserwacja
ú introspekcja
ð w naukach dedukcyjnych, matematycznych i filozofii
ú badanie poprawności i spójności rozumowania
1956 r. – Kongres Amer. Towarzystwa Psych., Oppenheimer: instrumenty kontroli ludzkiego myślenia i zachowania oprac. przez psych. mogą stanowić poważne zagrożenie
1879 r. – Wilhelm Wundt – pierwsze laboratorium psych. na Uniwersytecie w Lipsku
Heraklit – VI w p.n.e.
a dusza nieśmiertelna, dowodzono tego na podstawie analizy marzeń sennych: skoro dusza dokonuje podróży w czasie i przestrzeni podczas gdy ciało znajduje się w jednym miejscu i czasie to w chwili śmierci dusza również może opuścić martwe ciało i krążyć dalej
a dusza wielofunkcyjna, złożona, bo odpowiada za emocje, marzenia, psychiczną aktywność g zróżnicowana funkcjonalnie
Platon – V-IV w p.n.e.
a dusza łączona z określonymi organami ciała, umieszczona w osi mózgowo-rdzeniowej, podzielona na 3 części:
ú nus – dusza rozumna, część mózgowa, władza, rozum
ú thymos – dusza zwierzęca, część szyjno-piersiowa, uczucia, namiętności
ú epithymia – dusza pożądliwości, część krzyżowo-rdzeniowa
a dusza łączona z samym mózgiem, 3 komory mózgu: przednia, środkowa, tylna
a w komorach mieszka dusza – fluid, powietrze psychiczne
a rozłożenie zgodne z układem świątyni Prawa:
ú I komnata – zbieranie inf. na temat podsądnego g odbiór inf. ze świata oparty na zmysłach, gdzieś po bokach tkwi powietrze odpowiedzialne za wyobrażenia
ú II komnata – analizowanie danych g przetwarzanie inf. o świecie
ú III komnata – zapadanie decyzji odnośnie kary g programy działań człowieka
a res cogitas – wymierna, trójwymiarowa, rozciągła, materialna, podlega prawo mechaniki
a res extensia – niewymierna, niematerialna, dusza dowiaduje się o podnietach docierających do ciała i zawiaduje nim
a szyszynka – miejsce kontaktu duszy z ciałem
a wyróżnia w mózgu:
ú istotę szarą – korę mózgową – pamięć
ú istotę białą – pod korą – wyobrażenia i osądy
ú pień mózgu – wola człowieka
ú spoiwo wielkie, móżdżek – narządy łączące
Gall – XVIII-XIX w.
a funkcje psych. są rezultatem działania pewnej ilości komórek mózgowych
a im bardziej skomplikowane zajęcie tym więcej angażuje komórek nerwowych
a skupiska dużej ilości komórek odpowiedzialnych za dane umiejętności mogą nawet wybrzuszać czaszkę g poligloci powinni mieć wytrzeszcz oczu
Broca – XIX w.
a 1861 r. – na Kongresie Antropologii w Paryżu publikuje wyniki badań pacjenta, który ma problemy z mówieniem, trudności w wybrzmiewaniu głosek
a w jego mózgu uszkodzony ośrodek w lewym płacie czołowym – ośrodku Broca
Wernicke – XIX w.
a 1874 r. – artykuł o trudnościach w odbiorze i różnicowaniu dźwięków u pacjenta
a problem w rozróżnieniu półka-bułka, domek-Tomek
a związ. z uszkodzeniem w lewym płacie czołowym
a afazja czuciowa
a mózg zbiorem wysoce wyspecjalizowanych ośrodków, z których każdy odpowiada za tylko jedną funkcję, bez względu na to jak bardzo jest skomplikowana; ośrodki nie są ze sobą powiązane
+ w mózgu faktycznie są wyspecjalizowane ośrodki
- wyklucza to fakt, że ludzkie funkcje są powiązane
- wyklucza także możliwość regeneracji, gdy ośrodek jest zniszczony
a mózg jest plastyczny
a może wszystko – zawiadywać każdą funkcją
a masa uszkodzenia mózgu decyduje o tym, że zmniejszają się pewne zdolności – np. zdolności abstrakcyjnego myślenia
(Broca + Wernicke) + Goldstein g koncepcja układów dynamicznych Pawłowa
Pawłow:
a funkcje psych. nie są wynikiem działania raz na zawsze ustalonych, wyodrębnionych ośrodków, lecz kształtują się w oparciu o powstałe w trakcie życia osobniczego dynamiczne układy różnych części ukł. nerwowego
ú podział na element fizyczny (niższy) i duchowy (wyższy) – nieśmiertelny, związ. z oddychaniem i instynktem samozachowawczym
Platon – idealista, V-IV w p.n.e.
ð nieśmiertelna dusza w świecie idei (prawzorów wszelkich pojęć) poznaje rzeczywistość, bo obcuje z jej kwintesencją
ð ludzkie poznanie jest przypominaniem sobie przez duszę tego, co poznała w świecie idei
ð władze duszy we wzajemnym konflikcie: rozum, pożądliwość, namiętność
Eupedokles, Demokryt – materialiści, V-IV w p.n.e.
ð wszystko zbud. z wody, powietrza, ognia i ziemi w różnych konfiguracjach
ð istota funkcji życiowych – powietrze, istota duszy – ogień
ð wg Demokryta rzeczywistość skł. się ze związków prostych niepodzielnych cząstek materii: atomów; zjawiska duchowe – ruch najdoskonalszych, idealnie okrągłych atomów, dusza – ciało niewidzialne w widzialnym
Hipokrates – lekarz, przyrodnik, V-IV w. p.n.e.
ð podział wg temperamentów:
ú sangwinik
ú choleryk
ú flegmatyk
Arystoteles – uczeń Platona, twórca psych. filozoficznej, IV w. p.n.e., organiczna koncepcja duszy
ð rozprawa „O duszy” – dusza formą ożywiającą materię
ð dusza jest ENTELECHIĄ – celem wew. życia
ð każdy organizm (roślina też) ma duszę
ð 3 dusze człowieka:
ú roślinna, wegetatywna – czująca
ú zwierzęca – pożądająca
ú ludzka – rozumna
ð 2 rodzaje rozumu-siły, która tworzy wyobrażenia i myśli:
ú bierny – przyjmowanie i objaśnianie wrażeń; wrażenia 5 zmysłów skł. się na wyobrażenia przedmiotów poprzez kojarzenie przez kontrast, podobieństwo i styczność
ú czynny – abstrahowanie, akty woli; z ich pomocą tworzenie pojęć i sądów
Teofrast – uczeń Arystotelesa, IV-III w.p.n.e.
ð dokonał behawiorystycznego opisu człowieka uniżonego
Epikur – materialista, IV-III w.p.n.e.
ð do narządów zmysłów przenikają cząsteczki przedmiotów wywołujące obrazy
ð teoria rozumnej rozkoszy – człowiek posiada indywidualny ideał unikania cierpień, dążenia do spokojnego i pogodnego stanu ducha
Galenus – II w. n.e.
ð temperamenty Hipokratesa zależą od przewagi soków organicznych (humorów):
ú żółć – choleryk
ú flegma – flegmatyk
ú woda – melancholik
ú krew – sangwinik
.
ú od 380r. religią państwową w Rzymie
św. Augustyn – uznawany za Ojca Kościoła, IV-V w.n.e.
ð intelektualna, wysublimowana miłość do Boga – najwyższa forma wrodzonego dążenia do szczęścia
ð zmierzając do celu, należy posługiwać się rozumem, wątpić we wszystko (dubito, ergo sum) z wyj. istnienia Boga
św. Tomasz z Akwinu – XIII w.
ð koncepcja duszy zespalającej czynności wegetatywne i poznanie zmysłowe z rozumem
ð dusza jednoznacznie nieśmiertelna
ð nie kieruje postępowaniem człowieka, bo istnieje wolna wola
ú przedmiotem rozważań naukowych nie dusza, bo nierozpoznawalna, tylko jednostkowe doświadczenie ludzkie
ú przedmiotem rozważań też: emocje, postawy społeczne, osobowość.
Filip Melanchton – teolog, XVI w.
ð wprow. pojęcie ‘psychologia’ – jednostkowe doświadczenie ludzkie, będące obszarem refleksji filozof.
ð emocje wyjaśnione kurczeniem się i rozszerzaniem naczyń krwionośnych
Duns Szkot – koniec XIII w.
ð tabula rasa – świadomość rozwija się dopiero od momentu narodzin
ð sądy o złożonych zjawiskach powstają w drodze asocjacji
ð procesy myślowe są wynikiem współdziałania woli i rozumu
ð wola czyni jasnymi myśli niejasne i nie w pełni zaktualizowane (zjawisko uwagi)
Juan Luis Vives – XV-XVI w.
ð model od poznania do sądów, przyrównany do trawienia
ú consideratio – przyswajanie
ú recordatio – zapamiętywanie
ú collatio – stapianie treści za pomocą fantazji, odkrywanie w znanym nowej jakości
ú discursus – nadawanie formy słownej
ú iudicium – sądzenie, rozważanie
ú contemplatio – refleksja
ð emocje ważne w tworzeniu skojarzeń, zwiększają siłę pamięci
ð przedmioty uczuć: przyciągające lub odpychające
Roger Bacon – XIII w.
ð to, co dotyczy przyrody odnosi się też do człowieka
ð kwestionuje teologiczny podział na ludzi i zwierzęta
Levinus Lemnius – XVI w.
ð świadomość nie jest oderwana od ciała, bo człowiek stanowi część przyrody
ð ciało umysł kształtowane przez przyczyny naturalne, te same dla obu
ð dot. to umysłu zarówno normalnego, jak i zaburzonego (do tej pory choroba psych=opętanie przez diabła, nie wiedziano jak leczyć, wypędzano g statki szalonych)
ð ...
zmiernik