SPRWZ~10.DOC

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się poprzez obserwacje mikroskopowe z wybranymi strukturami żeliw, postaciami grafitu i strukturami stopów nieżelaznych.

                   Żeliwem nazywa się stop odlewniczy żelaza z węglem oraz innymi pierwiastkami otrzymywany przez ponowne przetopienie surówki, złomu i innych dodatków krzepnących w zakresie eutektycznym .Zawartość węgla w żeliwach wynosi zwykle powyżej 2% C (pon.1% w wysoko krzemowych) .

              Najogólniej , ze względu na postać węgla żeliwa dzielimy na: białe (węgiel w postaci cementytu), oraz szare (węgiel występuje w postaci grafitu). Istnieje też żeliwo zabielone (na powierzchni struktura ledeburyczna, rdzeń z ż.szarego. Żeliwo białe istnieje w trzech odmianach strukturalnych: ż.b.podeutektyczne, ż.b.eutektyczne, ż.b.nadeutektyczne. Żeliwo szare ze względu na skład strukturalny dzielimy na: ż.sz.perlityczne, ż.sz.perlityczno - ferrytyczne, ż.sz.ferrytyczne. Wyróżnia się też żeliwa jakościowe, do których zaliczają się żeliwa modyfikowane, sferoidalne oraz ciągliwe . Żeliwo ciągliwe dzieli się               dodatkowo na: ż. białe, ż. czarne, ż. perlityczne. Istnieje też bardzo duża ilość żeliw stopowych. Są to żeliwa krzemowe, aluminiowe, chromowe, manganowe, niklowe itp. Oprócz wyżej wspomnianych dodatków żeliwa mogą zawierać takie pierwiastki jak: siarka, krzem, tytan, miedź, molibden itp.

              Metalami nieżelaznymi nazywamy wszystkie metale z wyjątkiem żelaza oraz ich stopy i pierwiastki półprzewodnikowe, przy czym metale dla odróżnienia od stopów nazywane są m.n.czystymi. W zależności od własności chem. i fiz. m.n.czyste dzieli się na: m.szlachetne, m.alkaiczne, lantynowce, m. radioaktywne, m. lekkie, m. ciężkie, m. wysokotopliwe ,               m. niskotopliwe. Najczęściej stosowanymi metalami nieżelaznymi są: miedź z mosiądzem i brązami (b.cynowe: maszynowe, armaturowe, łożyskowe; b.aluminiowe; b.krzemowe; b.berylowe itd.), aluminium (siluminy - stopy aluminium z krzemem; stopy przerabialne plastycznie: alumen, hydronalium, durale itd.), stopy łożyskowe (s.cynowo-antymonowo-miedziowe; s.cynowo-ołowiowo-antymonowe; s.ołowiu z metalami alkaicznymi).

W czasie ćwiczenia zostały ujawnione następujące struktury :

                                        Żeliwo białe nadeutektyczne . Białe obszary  - cementyt                                            pierwotny , ciemne - ledeburyt przemieniony . Trawione nitalem .Żeliwo białe (nazwa pochodzi od jasnego przełomu) , w którym cały węgiel jest związany zawiera w strukturze ledeburyt przemieniony z cementytem pierwotnym lub perlitem . Jest ono bardzo twarde , ale zarazem kruche . Nie można go obrabiać mechanicznie przez skrawanie , lecz jedynie szlifować . Jest stosowane jako półprodukt do wytwarzania  żeliwa ciągliwego .

                                 Żeliwo szare sferoidalne w stanie nietrawionym , widoczne są                                         wydzielenia grafitu sferoidalnego (grafit kulkowy ) . Nazwa żeliwa szarego pochodzi od ciemnego przełomu spowodowanego obecnością grafitu . Własności takiego żeliwa zależą od struktury osnowy metalicznej , która może być ferrytyczna , ferrytyczno - perlityczna lub perlityczna , a także od postaci grafitu . Grafit jako faza niemetaliczna wpływa osłabiająco na metal , gdyż sam ma małą wytrzymałość i twardość .