wody_wycena_2009_poszerzone_Turkowski.pdf

Dr hab. Konrad Turkowski prof. UWM

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

PODSTAWY PRAWNE I ZASADY WYCENY WÓD

1. Klasyfikacja prawna wód

2. Własność wód

3. Linia brzegowa

4. Korzystanie z wód: powszechne, zwykłe i szczególne

5. Ochrona wód: strefy ochronne i obszary ochronne

6. Obowiązki właścicieli nieruchomości

7. Zasady wyceny wód

------------------------------------------------------------------------------

Przedmiot obrotu rynkowego może stanowić określona część wód i gruntów pod wodami, zależy to od

kategorii i związanej z nią własności wód.

Własność wód

Zagadnienie własności wód i gruntów pod wodami regulowane jest ustawą z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo

wodne, tekst jednolity z 2005 r. z późn. zm. Zgodnie z powyższą ustawą wody stanowią własność Skarbu Państwa,

innych osób prawnych albo osób fizycznych .

Wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego są wodami publicznymi .

Płynące wody publiczne nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.

Własność wód zależy od ich rodzaju. Wyróżnia się trzy podstawowe prawne kategorie wód:

- wody morza terytorialnego,

- morskie wody wewnętrzne,

- wody śródlądowe.

Wody śródlądowe dzielą się na:

- wody podziemne.

- wody powierzchniowe.

Wody podziemne do określonej głębokości (30 m) stanowią integralną część nieruchomości gruntowej.

Wyrazem tego jest przysługuje właścicielowi gruntu prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego

własność oraz z wody podziemnej znajdującej się w jego gruncie; prawo to nie stanowi prawa do wykonywania

urządzeń wodnych bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. Prawo to przenoszone jest na kolejnych

właścicieli gruntu.

Śródlądowe wody powierzchniowe dzielą się na:

1) płynące - w ciekach naturalnych, kanałach oraz w źródłach, z których cieki biorą początek,

2) stojące - znajdujące się w jeziorach oraz innych naturalnych zbiornikach wodnych niezwiązanych

bezpośrednio, w sposób naturalny z ciekami naturalnymi.

Przepisy o wodach płynących mają zastosowanie do jezior oraz innych zbiorników wodnych o ciągłym bądź

okresowym naturalnym dopływie lub odpływie wód powierzchniowych , a także do wód znajdujących się w

sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących (rys. 1).

Przepisy o wodach stojących stosuje się odpowiednio do wód znajdujących się w zagłębieniach terenu

powstałych w wyniku działalności człowieka, niebędących stawami .

Grunty pokryte wodami powierzchniowymi stanowią własność właściciela tych wód w granicach określonych

liniami brzegów.

Grunty pokryte płynącymi wodami powierzchniowymi stanowiącymi własność publiczną nie podlegają

obrotowi cywilnoprawnemu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.

Wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się w granicach nieruchomości gruntowej stanowią własność

właściciela tej nieruchomości.

K. Turkowski: Podstawy prawne i zasady ich wyceny

_____________________________________________________________________________________

- 2 -

Wody stojące stanowią własność właściciela gruntów, na których występują i mogą być przedmiotem obrotu

rynkowego tak jak inne nieruchomości. Wody stojące to przede wszystkim mniejsze zbiorniki wodne, które nie mają

połączenia z wodami płynącymi. Są to tzw. nieprzepływowe jeziora i stawy, glinianki, zapadliska pokopalniane,

stawy potorfowe, rozlewiska śródpolne i śródłąkowe.

Grunty pokryte wodami powierzchniowymi stanowią własność właściciela tych wód w granicach

określonych liniami brzegów.

Grunty pokryte płynącymi wodami powierzchniowymi stanowiącymi własność publiczną nie podlegają

obrotowi cywilnoprawnemu , z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.

ŚRÓDLĄDOWE WODY POWIERZCHNIOWE

Wody płynące

Wody stojące

Rzeki

Jeziora i inne zbiorniki

wodne

(tzw. przepływowe)

Jeziora

(nieprzepływowe )

Potoki

górskie

Zbiorniki

zaporowe

Inne naturalne

zbiorniki wodne

(nieprzepływowe )

Prawo do zbywania gruntów pod śródlądowymi wodami powierzchniowymi stojącymi , stanowiącymi

własność Skarbu Państwa , przysługuje ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, działającemu w

porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej .

Starorzecza oraz grunt powstały w wyniku wykonania budowli regulacyjnych pozostają własnością

dotychczasowego właściciela wody .

Grunt powstały na skutek trwałego, naturalnego lub sztucznego odkładu na obszarach wód morza

terytorialnego lub morskich wód wewnętrznych pozostaje własnością Skarbu Państwa . Grunt ten może podlegać

obrotowi cywilnoprawnemu na warunkach określonych w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce

nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).

Jeżeli śródlądowa woda powierzchniowa płynąca lub wody morza terytorialnego albo morskie wody

wewnętrzne zajmą trwale, w sposób naturalny, grunt niestanowiący własności właściciela wody, grunt ten staje się

własnością właściciela wody . Dotychczasowemu właścicielowi gruntu przysługuje odszkodowanie od właściciela

wody na warunkach określonych w ustawie.

Stawy rybne oraz stawy przeznaczone do oczyszczania ścieków, rekreacji lub innych celów w świetle

regulacji prawnych stanowią urządzenia wodne 1 . Natomiast ziemne stawy rybne zaliczane są do urządzeń melioracji

wodnych szczegółowych.

Wg Polskiej Normy Pn-R-93000 2006 „Rybactwo Stawowe – Terminologia ” staw to sztuczny zbiornik

wodny przeznaczony do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, wyposażony w urządzenia hydrotechniczne.

Powyższa PN wyróżnia stawy rybne typu karpiowego i stawy typu pstrągowego.

Staw karpiowy to staw przeznaczony do chowu, hodowli lub przetrzymywania karpia lub innych gatunków

ryb o podobnych wymaganiach środowiskowych, z wodą stagnującą lub słabo przepływającą, nagrzewającą się do

1 Art. 9.19. ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jednolity z 2005 r., Dz. U. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.)

K. Turkowski: Podstawy prawne i zasady ich wyceny

_____________________________________________________________________________________

- 3 -

temperatury powyżej 20˚C w okresie letnim; jest to staw, w którym naturalny pokarm może stanowić podstawę

produkcji ryb.

Staw pstrągowy to staw przeznaczony do chowu, hodowli lub przetrzymywania pstrąga lub innych gatunków

ryb o podobnych wymaganiach środowiskowych, z przepływem dobrze natlenionej wody, nie nagrzewającej się w

zasadzie do temperatury powyżej 20˚C w okresie letnim.

Wg rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i

budynków z 29 marca 2001 do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem

jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia

hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię

ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do

obiektu stawowego.

-----------------------------------------------

Linię brzegu dla cieków naturalnych, jezior oraz innych naturalnych zbiorników wodnych stanowi krawędź

brzegu lub linia stałego porostu traw albo linia, którą ustala się według średniego stanu wody ustalanego przez

państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną z okresu co najmniej ostatnich 10 lat.

Linię brzegu ustala w drodze decyzji :

1) właściwy terenowy organ administracji morskiej - dla morskich wód wewnętrznych,

2) właściwy wojewoda - dla wód granicznych oraz śródlądowych dróg wodnych,

3) właściwy starosta realizujący zadanie z zakresu administracji rządowej - dla pozostałych wód.

Podstawę ustalenia linii brzegu stanowi dostarczony przez wnioskodawcę projekt rozgraniczenia gruntów

pokrytych wodami od gruntów przyległych, który zawiera:

1) opis uwzględniający oznaczenie wnioskodawcy, ze wskazaniem jego siedziby i adresu, przyjęty sposób

ustalenia projektowanej linii brzegu, ustalenie stanu prawnego nieruchomości objętych projektem z oznaczeniem

właścicieli wraz ze wskazaniem ich siedziby i adresu oraz stan stosunków wodnych na gruntach przylegających do

projektowanej linii brzegu,

2) mapę inwentaryzacji powykonawczej budowli regulacyjnych lub zaktualizowaną kopię mapy zasadniczej,

w skali, w jakiej sporządzony jest projekt regulacji wód śródlądowych, lub w skali 1:5000 albo 1:2000, z

wykazaniem:

a) punktów stałych osnowy poziomej nawiązanych do sieci państwowej,

b) granicy stałego porostu traw,

c) krawędzi brzegów, przymulisk, odsypisk i wysp,

d) proponowanej linii brzegu.

Jeżeli krawędź brzegu jest wyraźna, linia brzegu biegnie tą krawędzią. Jeżeli krawędź brzegu nie jest

wyraźna, linia brzegu biegnie granicą stałego porostu traw , a jeżeli granica stałego porostu traw leży powyżej stanu

wody (średniego stanu wody ) - linią przecięcia się zwierciadła wody przy tym stanie z gruntem przyległym. Jeżeli

brzegi wód są uregulowane, linia brzegu biegnie linią łączącą zewnętrzne krawędzie budowli regulacyjnych, a przy

plantacjach wikliny na gruntach uzyskanych w wyniku regulacji - granicą plantacji od strony lądu.

Decyzja ustalająca linię brzegu obejmuje swym zakresem odcinek i brzegi cieku naturalnego objęte

projektem regulacji.

Jeżeli ustalenie linii brzegu jest konieczne w związku z wykonaniem budowli regulacyjnych, postępowanie w

sprawie ustalenia linii brzegu przeprowadza się łącznie z postępowaniem w sprawie wydania pozwolenia

wodnoprawnego na wykonanie budowli regulacyjnych.

Decyzja o ustaleniu linii brzegu może być wydana po uzyskaniu przez zakład pozwolenia wodnoprawnego na

wykonanie niecierpiących zwłoki budowli regulacyjnych.

Jeżeli ustalenie linii brzegu następuje w związku z trwałym zajęciem przez wody płynące lub wody morskie,

w sposób naturalny, gruntu niestanowiącego własności właściciela wody, koszty projektu ponosi właściciel wody.

Zarządzanie zasobami wodnymi

Zgodnie z Prawem wodnym zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności,

gospodarki, ochronie wód i środowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie:

1) zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności,

2) ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją,

3) utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych,

4) ochrony przed powodzią oraz suszą,

K. Turkowski: Podstawy prawne i zasady ich wyceny

_____________________________________________________________________________________

- 4 -

5) zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu,

6) zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją,

7) tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód.

Główne instrumenty zarządzania zasobami wodnymi to :

1) plany gospodarki wodnej,

2) pozwolenia wodnoprawne,

3) opłaty i należności w gospodarce wodnej,

4) kataster wodny,

5) kontrola gospodarowania wodami.

Zarządzanie zasobami wodnymi jest realizowane z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i

regiony wodne.

Prawo wodne określa następujące obszary dorzeczy:

A. obszar dorzecza Wisły obejmujący, oprócz dorzecza Wisły znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej, także znajdujące się na tym terytorium dorzecza Dniestru, Dunaju poprzez rzekę Wag, dorzecze

Niemna, Słupi, Łupawy, Łeby, Redy oraz rzek wpadających bezpośrednio do Zalewu Wiślanego, a także

znajdujące się na tym terytorium dorzecza Świeżej i Pregoły,

B. obszar dorzecza Odry obejmujący, oprócz dorzecza Odry znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej, także znajdujące się na tym terytorium dorzecza Łaby oraz Dunaju przez rzekę Morawę, a także

dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy, Ücker i rzek wpadających do Zalewu Szczecińskiego.

Melioracje wodne

Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby,

ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami ( wg Prawa wodnego 2001 ). Urządzenia

melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe.

URZĄDZENIA MELIORACJI WODNYCH

PODSTAWOWYCH

URZĄDZENIA MELIORACJI WODNYCH

SZCZEGÓŁOWYCH

kanały, stopnie wodne, zbiorniki

i inne urządzenia wodne

rowy (szerokość dna poniżej 1,5 m)

ujęcia służące do poboru wody

groble na obszarach nawadnianych,

deszczownie i drenowania

urządzenia przeciwpowodziowe

ziemne stawy rybne

rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m

rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m

Opłata melioracyjna

Opłata melioracyjna wnoszona jest na rzecz Skarbu Państwa gdy urządzenia melioracji wodnych

szczegółowych wykonane zostały na koszt Państwa na gruntach innych niż stanowiące własność Państwa.

Zamiast opłaty melioracyjnej może być przyjęta na własność Państwa odpowiednia część tych gruntów .

Wysokość opłaty melioracyjnej ustala się proporcjonalnie do powierzchni gruntów, na które dodatni wpływ

wywierają urządzenia melioracji wodnych szczegółowych (ustawa Prawo wodne) .

K. Turkowski: Podstawy prawne i zasady ich wyceny

_____________________________________________________________________________________

- 5 -

Zgodnie z rozporządzeniem z 2003 roku w sprawie warunków i trybu ustalania wysokości oraz poboru opłaty

melioracyjnej opłatę melioracyjną, za wykonane na koszt Skarbu Państwa urządzenia melioracji wodnych

szczegółowych, określa się jako iloczyn powierzchni obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia, oraz

stawki jednostkowej opłaty melioracyjnej, wynikającej z:

1) procentu pokrytych przez Skarb Państwa kosztów wykonania urządzeń albo

2) stawek ilościowych żyta pomnożonych przez ustaloną do celów obliczania podatku rolnego średnią cenę

żyta w roku poprzedzającym rok, w którym została wydana decyzja ustalająca wielkość opłaty.

Procent kosztów wykonania urządzeń oraz stawki ilościowe żyta, w odniesieniu do poszczególnych

rodzajów urządzeń oraz robót z nimi związanych, określa załącznik do rozporządzenia.

Opłatę zmniejsza się o 15%, jeżeli przed przystąpieniem do eksploatacji urządzeń zmeliorowane grunty

zostały objęte działalnością spółki wodnej.

Opłatę pobiera się w rocznych ratach. Pierwszą ratę opłaty pobiera się po upływie dwóch lat od dnia

przekazania urządzeń do eksploatacji, a w przypadku zagospodarowania pomelioracyjnego łąk i pastwisk - po

upływie roku. Opłatę w wysokości co najmniej 1.000 zł pobiera się przez okres:

1) 15 lat - za budowę drenowania o rozstawie sączków do 13 m;

2) 12 lat - za budowę:

a) drenowania gruntów o rozstawie sączków powyżej 13 m,

b) rowów z siecią drenarską na łąkach i pastwiskach,

c) urządzeń służących do odwadniania i nawadniania użytków rolnych łącznie z urządzeniami do

nawodnień ciśnieniowych oraz do rozprowadzania ścieków na obszarze ich rolniczego

wykorzystania;

3) 8 lat - za:

a) odbudowę i przebudowę drenowania,

b) odbudowę i przebudowę urządzeń odwadniających i nawadniających na użytkach zielonych oraz

urządzeń do nawodnień ciśnieniowych,

c) wykonanie systemów przeciwerozyjnych;

4) 5 lat - za wykonanie ziemnych stawów rybnych;

5) 4 lat - za pierwsze i ponowne zagospodarowanie łąk i pastwisk metodą pełnej uprawy i adaptację

terenu;

6) 3 lat - za pierwsze i ponowne zagospodarowanie łąk i pastwisk metodą podsiewu;

7) 4 lat - za wykonanie innych urządzeń.

Korzystanie z wód

Prawo wodne wyróżnia trzy podstawowe formy korzystania z wód:

 powszechne korzystanie z wód

 zwykłe korzystanie z wód

 szczególne korzystanie z wód

Każdemu przysługuje prawo do powszechnego korzystania ze śródlądowych powierzchniowych wód

publicznych, morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki Gdańskiej i z wód morza terytorialnego, jeżeli

przepisy nie stanowią inaczej.

Powszechne korzystanie z wód służy do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub

rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów

wodnych oraz, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, amatorskiego połowu ryb.

Powszechne korzystanie z wód nie obejmuje:

1) wydobywania kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów z morskich wód wewnętrznych wraz z

wodami Zatoki Gdańskiej oraz z wód morza terytorialnego,

2) wycinania roślin z wód lub brzegu,

3) wydobywania kamienia i żwiru z potoków górskich.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: