Ars Nova - Słowo i dzwięk.pdf

(586 KB) Pobierz

Bohdan Pociej

Ars Nova – Słowo i dźwięk

Kontynuujemy naszą wędrówkę przez dzieje muzyki europejskiej. Jesteśmy jeszcze

w średniowieczu – późnym, XIV– wiecznym, wchodzącym w wiek XV, w „jesieni

średniowiecza”, jak ją nazwał w swojej pięknej książce Huizinga; w czasie gotyku

„płomienistego”, przekwitającej scholastyki, rozkwitającej mistyki niemieckiej, malarstwa

mistrzów włoskiego trecenta i quatrocenta... W muzyce zaś, twórczości kompozytorskiej tych

czasów, dokonuje się coś, co nazwać można ekspansją poezji na polifonię, sztuki poetyckiej na

sztukę kontrapunktyczną.

Staje teraz oto przed nami problem kapitalny, dla dziejów muzyki Zachodu węzłowy, a dziś

zwłaszcza wielostronnie rozważany, żywo dyskutowany: problem wzajemnych związków słowa i

dźwięku, tekstu i struktury muzycznej, poezji i muzyki.

Muzyka średniowiecza i renesansu, aż po wiek XVII, rozwija się w swoich formach

w różnojęzycznej przestrzeni słowa, przez nie określana, warunkowana. Mówimy też, że utwór

muzyczny – organum, conductus, motet, ballada, madrygał, chanson, msza – złożony jest ze

słowa i dźwięku (Niemcy mówią zwięźle: Wort–Ton).

Jak to złożenie wygląda w późnym średniowieczu? Czy ludzie ówcześnie muzykę uprawiający

uświadamiają sobie problem Wort– Tonu tak, jak uświadamiać go będą sobie ludzie późnego

renesansu? W średniowieczu istnieją rozwinięte, zakorzenione w starożytności teorie sztuki

dźwięku i sztuki słowa. Zorientowane na praktykę, uczą komponowania muzyki i pisania wierszy.

Natomiast nie ma jeszcze wyraźnie sformułowanej wiedzy o relacjach między słowem

a dźwiękiem w utworze muzycznym. Może nie jest ona jeszcze potrzebna muzykom

i kompozytorom; choć precyzja złożenia słowa z dźwiękiem w ich utworach świadczy o wysokiej

świadomości problemu.

Kompozytor czasów „jesieni średniowiecza”, wychodzący już z cienia anonimowości, doświadcza

muzyki w jej formach polifonicznych. To zaś doświadczenie polaryzuje się na sfery: sacrum

i profanum , muzyki religijnej i muzyki świeckiej. Doświadczanie świeckiej sfery muzyki zdaje się

teraz dominować – odwrotnie niż w epoce uprzedniej ( ars antiqua ). Tym zaś, co różni te dwie

sfery muzyki, jest tekst. Są więc dwa zasadnicze sposoby, modi złożenia i współgrania słowa

z dźwiękiem: modus religijny, liturgiczny i modus świecki, poetycki.

I jest jeszcze – o czym dalej będzie mowa – modus pośredni, szczególnie intrygujący: synteza

sacrum i profanum w jednym i tym samym utworze.

W każdej z dwu sfer słowo gra inną rolę.

W sferze sakralnej – religii, liturgii – tekst dany jest w jednym języku – łacińskim, wspólnym dla

całej chrześcijańskiej, zachodniej i środkowej Europy; tekst kanoniczny, „aprioryczny”,

801707658.400.png

801707658.411.png

801707658.422.png

801707658.433.png

801707658.001.png

801707658.012.png

801707658.023.png

801707658.034.png

801707658.045.png

801707658.056.png

801707658.067.png

801707658.078.png

801707658.089.png

801707658.100.png

801707658.111.png

801707658.122.png

801707658.133.png

801707658.144.png

801707658.155.png

801707658.166.png

801707658.177.png

801707658.188.png

801707658.199.png

801707658.210.png

801707658.221.png

801707658.232.png

801707658.243.png

801707658.254.png

801707658.265.png

801707658.276.png

801707658.287.png

801707658.298.png

801707658.309.png

801707658.320.png

801707658.331.png

801707658.342.png

801707658.353.png

801707658.364.png

801707658.375.png

801707658.385.png

801707658.386.png

801707658.387.png

801707658.388.png

801707658.389.png

801707658.390.png

801707658.391.png

801707658.392.png

801707658.393.png

801707658.394.png

801707658.395.png

801707658.396.png

801707658.397.png

801707658.398.png

801707658.399.png

801707658.401.png

801707658.402.png

801707658.403.png

801707658.404.png

801707658.405.png

801707658.406.png

801707658.407.png

801707658.408.png

801707658.409.png

801707658.410.png

801707658.412.png

801707658.413.png

801707658.414.png

801707658.415.png

801707658.416.png

801707658.417.png

801707658.418.png

801707658.419.png

801707658.420.png

801707658.421.png

801707658.423.png

801707658.424.png

801707658.425.png

801707658.426.png

801707658.427.png

801707658.428.png

801707658.429.png

801707658.430.png

801707658.431.png

801707658.432.png

801707658.434.png

801707658.435.png

801707658.436.png

801707658.437.png

801707658.438.png

801707658.439.png

801707658.440.png

801707658.441.png

801707658.442.png

801707658.443.png

801707658.002.png

801707658.003.png

801707658.004.png

801707658.005.png

801707658.006.png

801707658.007.png

801707658.008.png

801707658.009.png

801707658.010.png

801707658.011.png

801707658.013.png

801707658.014.png

801707658.015.png

801707658.016.png

801707658.017.png

801707658.018.png

801707658.019.png

801707658.020.png

801707658.021.png

801707658.022.png

801707658.024.png

801707658.025.png

801707658.026.png

801707658.027.png

801707658.028.png

801707658.029.png

801707658.030.png

801707658.031.png

801707658.032.png

801707658.033.png

801707658.035.png

801707658.036.png

801707658.037.png

801707658.038.png

801707658.039.png

801707658.040.png

801707658.041.png

801707658.042.png

801707658.043.png

801707658.044.png

801707658.046.png

801707658.047.png

801707658.048.png

801707658.049.png

801707658.050.png

801707658.051.png

801707658.052.png

801707658.053.png

801707658.054.png

801707658.055.png

801707658.057.png

801707658.058.png

801707658.059.png

801707658.060.png

801707658.061.png

801707658.062.png

801707658.063.png

801707658.064.png

801707658.065.png

801707658.066.png

801707658.068.png

801707658.069.png

801707658.070.png

801707658.071.png

801707658.072.png

801707658.073.png

801707658.074.png

801707658.075.png

801707658.076.png

801707658.077.png

801707658.079.png

801707658.080.png

801707658.081.png

801707658.082.png

801707658.083.png

801707658.084.png

801707658.085.png

801707658.086.png

801707658.087.png

801707658.088.png

801707658.090.png

801707658.091.png

801707658.092.png

801707658.093.png

801707658.094.png

801707658.095.png

801707658.096.png

801707658.097.png

801707658.098.png

801707658.099.png

801707658.101.png

801707658.102.png

801707658.103.png

801707658.104.png

801707658.105.png

801707658.106.png

801707658.107.png

801707658.108.png

801707658.109.png

801707658.110.png

801707658.112.png

801707658.113.png

801707658.114.png

801707658.115.png

801707658.116.png

801707658.117.png

801707658.118.png

801707658.119.png

801707658.120.png

801707658.121.png

801707658.123.png

801707658.124.png

801707658.125.png

801707658.126.png

801707658.127.png

801707658.128.png

801707658.129.png

801707658.130.png

801707658.131.png

801707658.132.png

801707658.134.png

801707658.135.png

801707658.136.png

801707658.137.png

801707658.138.png

801707658.139.png

801707658.140.png

801707658.141.png

801707658.142.png

801707658.143.png

801707658.145.png

801707658.146.png

801707658.147.png

801707658.148.png

801707658.149.png

801707658.150.png

801707658.151.png

801707658.152.png

801707658.153.png

801707658.154.png

801707658.156.png

801707658.157.png

801707658.158.png

801707658.159.png

801707658.160.png

801707658.161.png

801707658.162.png

801707658.163.png

801707658.164.png

801707658.165.png

801707658.167.png

801707658.168.png

801707658.169.png

801707658.170.png

801707658.171.png

801707658.172.png

801707658.173.png

801707658.174.png

801707658.175.png

801707658.176.png

801707658.178.png

801707658.179.png

801707658.180.png

801707658.181.png

801707658.182.png

801707658.183.png

801707658.184.png

801707658.185.png

801707658.186.png

801707658.187.png

801707658.189.png

801707658.190.png

801707658.191.png

801707658.192.png

801707658.193.png

801707658.194.png

801707658.195.png

801707658.196.png

801707658.197.png

801707658.198.png

801707658.200.png

801707658.201.png

801707658.202.png

801707658.203.png

801707658.204.png

801707658.205.png

801707658.206.png

801707658.207.png

801707658.208.png

801707658.209.png

801707658.211.png

801707658.212.png

801707658.213.png

801707658.214.png

801707658.215.png

801707658.216.png

801707658.217.png

801707658.218.png

801707658.219.png

801707658.220.png

801707658.222.png

801707658.223.png

801707658.224.png

801707658.225.png

801707658.226.png

801707658.227.png

801707658.228.png

801707658.229.png

801707658.230.png

801707658.231.png

801707658.233.png

801707658.234.png

801707658.235.png

801707658.236.png

801707658.237.png

801707658.238.png

801707658.239.png

801707658.240.png

801707658.241.png

801707658.242.png

801707658.244.png

801707658.245.png

801707658.246.png

801707658.247.png

801707658.248.png

801707658.249.png

801707658.250.png

801707658.251.png

801707658.252.png

801707658.253.png

801707658.255.png

801707658.256.png

801707658.257.png

801707658.258.png

801707658.259.png

801707658.260.png

801707658.261.png

801707658.262.png

801707658.263.png

801707658.264.png

801707658.266.png

801707658.267.png

801707658.268.png

801707658.269.png

801707658.270.png

801707658.271.png

801707658.272.png

801707658.273.png

801707658.274.png

801707658.275.png

801707658.277.png

801707658.278.png

801707658.279.png

801707658.280.png

801707658.281.png

801707658.282.png

801707658.283.png

801707658.284.png

801707658.285.png

801707658.286.png

801707658.288.png

801707658.289.png

801707658.290.png

801707658.291.png

801707658.292.png

801707658.293.png

801707658.294.png

801707658.295.png

801707658.296.png

801707658.297.png

801707658.299.png

801707658.300.png

801707658.301.png

801707658.302.png

801707658.303.png

801707658.304.png

801707658.305.png

801707658.306.png

801707658.307.png

801707658.308.png

801707658.310.png

801707658.311.png

801707658.312.png

801707658.313.png

801707658.314.png

801707658.315.png

801707658.316.png

801707658.317.png

801707658.318.png

801707658.319.png

801707658.321.png

801707658.322.png

801707658.323.png

801707658.324.png

801707658.325.png

801707658.326.png

801707658.327.png

801707658.328.png

801707658.329.png

801707658.330.png

801707658.332.png

801707658.333.png

801707658.334.png

801707658.335.png

801707658.336.png

801707658.337.png

801707658.338.png

801707658.339.png

801707658.340.png

801707658.341.png

801707658.343.png

801707658.344.png

801707658.345.png

801707658.346.png

801707658.347.png

801707658.348.png

801707658.349.png

801707658.350.png

801707658.351.png

801707658.352.png

801707658.354.png

801707658.355.png

801707658.356.png

801707658.357.png

801707658.358.png

801707658.359.png

801707658.360.png

801707658.361.png

801707658.362.png

801707658.363.png

801707658.365.png

801707658.366.png

801707658.367.png

801707658.368.png

801707658.369.png

801707658.370.png

801707658.371.png

801707658.372.png

801707658.373.png

801707658.374.png

801707658.376.png

801707658.377.png

801707658.378.png

801707658.379.png

801707658.380.png

801707658.381.png

801707658.382.png

801707658.383.png

801707658.384.png

fundamentalny, zakorzeniony w liturgii i formach chorału gregoriańskiego; często z melodią

chorałową jako cantus prius factus, cantus firmus . Tekst taki – części mszalnych, sekwencji, hymnów,

responsoriów – jest swoiście wtopiony w strukturę dźwiękową, z nią zintegrowany. W chorale

gregoriańskim, z którego sfera sakralna polifonii się wywodzi i rozwija, słowo i dźwięk są

w doskonałej jedni, ruch słów tożsamy jest z ruchem melodii; podobnie później w formach

polifonii sylabicznej, „konduktowej”, słowo i muzyka poruszane są wspólnym rytmem. Jednakże

rozwijająca się polifonia komplikuje tę sytuację: struktura kontrapunktyczna, polifoniczna forma

– sama w sobie doskonała – multiplifikuje wpisany tekst, wzmacnia i uwielokrotnia słowo.

W kunsztownej polifonii tekst traci może na prostej czytelności– słyszalności, wzmacnia

natomiast swoje duchowe przesłanie. W tym sensie więc muzyka polifoniczna służy sakralnemu

tekstowi: przydaje mu blasku i mocy.

Źródła poezji europejskiej

Inny jest status tekstu w sferze profanum . Tu mamy różność języków: francuski, włoski, angielski,

niemiecki, także łacinę, ale już na sposób średniowieczny „zeświecczoną”. Teksty są poetyckie.

Co nie znaczy, że tamte sakralne, religijne, liturgiczne, poetyckimi nie były. Inny jest natomiast

poetycki klimat, nastrój, aura, rodem z poezji i poetyki dwornej, rycerskiej, liryki prowansalskiej.

Tekst poetycki, wiersz w różnych swoich formach współgra z muzyką; dźwięk igra ze słowem –

wszelako według reguł kontrapunktu... Słowo i dźwięk łączą się, dialektycznie, w całość. Muzyka

swoją substancjalną ekspresywnością wzmacnia estetyczną siłę poezji, przydając jej dźwięcznego

piękna...

W XIV-wiecznej Europie – wbrew nękającemu ją okrucieństwu wojen (stanowiących wszak stałe

tło dziejów sztuki) – we Francji głównie i w Italii, rozkwita dziedzina muzyki w przerafinowanym

pięknie urzekająco nowa: poetycka polifonia i polifoniczna poezja... Zanim wszak o tym coś

więcej powiemy, cofnijmy się o dwa blisko wieki do życiodajnych źródeł poezji europejskiej,

również bijących na ziemi francuskiej: do liryki prowansalskich trubadurów, ich poezji miłosnej,

śpiewanej. Pisze Denis de Rougemont w swojej słynnej książce Miłość a świat kultury zachodniej :

Nikt nie wątpi, że cała poezja europejska [...] gdziekolwiek istniała – węgierska, hiszpańska,

portugalska, niemiecka, sycylijska, toskańska, germańska, pizańska, pikardyjska, szampańska,

flamandzka, angielska – była w rdzeniu swym langwedocka, to znaczy, ze poeta, którym mógł być

tylko trubadur, zawdzięczał kunszt słowa językowi trubadurów, którym był prowansalski.

Czym jest poezja trubadurów? Jest wysławianiem nieszczęśliwej miłości. W liryce akwitańskiej,

petrarkistycznej i dantejskiej jest tylko jeden temat: miłość; ale nie miłość szczęśliwa, spełniona

lub dająca zadowolenie, lecz miłość wieczyście niezaspokojona. Są tylko dwie postacie w tej

liryce: poeta – który osiemset, dziewięćset, tysiąc razy powiela swą skargę – i piękna dama, która

zawsze mówi „Nie”.

Otwiera się więc na Południu Europy poetycka przestrzeń muzyki i muzyczna przestrzeń poezji.

W konwencjach poezji dwornej rozkwita średniowieczny „romantyzm”. Powstaje teatr uczuć

stylizowanych w słowie, ujętym w poetyckie miary i wspomaganym muzyką. Kunsztownie

ekspresyjna, subtelnie obrazowa poezja porusza melodię, przydaje jej giętkości, pobudza do

rozwoju i rozkwitu. Wiersz jest pieśnią, pieśń jest wierszem... Może tu właśnie tkwią zalążki

melodycznej mowy uczuć, które po wiekach dadzą tak wspaniały plon w XVII– wiecznej

afektywnej retoryce kompozytorów Francji, Italii, Niemiec, Anglii...

Pisze Zofia Romanowiczowa we wstępie do antologii liryki staroprowansalskiej Brewiarz miłości :

Liryka staroprowansalska jest kwiatem bez korzenia i bez łodygi może dlatego, że te nie

dochowały się. Zakwitła jednak w pewnej określonej porze, w pewnym określonym zakątku

ziemi, w pewnych określonych warunkach.

Trudno wyśledzić mechanizm powstania języka trubadurów. [...]Niemniej termin: „prowansalski”,

niedokładny geograficznie i historycznie, ale uświęcony wielowiekową tradycją, przyjął się wśród

większości filologów we Francji i poza jej granicami [...]

Jakiejkolwiek by jednak nazwy użyć, pozostanie prawdą, że [...] język trubadurów w XI i XII

wieku przekroczył granice kraju, w którym powstał, i mało brakowało, by się nie stał

uniwersalnym językiem poezji lirycznej nowych czasów. To on nasuwał się poetom rozmaitych

narodowości, ilekroć chcieli śpiewać o miłości. Był to język młody, ale bynajmniej nie

barbarzyński, zadziwiająco giętki jako instrument poetyckiej sztuki. [...]

Synteza słowa i dźwięku

W czasach „jesieni średniowiecza” polifonia europejska odkrywa na nowo dla siebie poezję,

poezja zaś odkrywa polifonię. Obie zresztą miały się już ku sobie w poprzednim okresie, ars

antiqua – o czym najlepiej świadczy wykształcony tam motet. Teraz wszakże te wzajemne

skłonności przybierają na sile.

Kilkudziesięcioletni okres intensywnego uprawiania muzyki – między latami 1320 a 1380, we

Francji, w Italii – nazwany przez Filipa de Vitry „Ars nova” (w odróżnieniu od „Ars antiqua”),

jest ogromnie dla dalszego rozwoju twórczości muzycznej ważny. Albowiem w dialektycznym

złożeniu i współgraniu dwu porządków – poetyckiego i muzycznego – rozwija się tutaj i szczyty

kunsztowności osiąga autonomiczna koncepcja utworu muzycznego o charakterze

polifonicznym.

Kompozytorzy ars nova kontynuują doświadczenia swoich poprzedników z ars antiqua , a ich

doniosłe osiągnięcia skupiają się w dwóch głównie formach: ballady i motetu, przedstawiających

dwa sposoby złożenia poezji i muzyki. Upraszczając, powiedzieć można, że formą ballady rządzi

porządek słowa, poetycki, a formą motetu porządek dźwięku, muzyczny. Obie formy mają

strukturę zasadniczo trzygłosową, wypełniają się we współgraniu trzech płaszczyzn, choć są tez

ballady dwugłosowe. Refreniczna forma ballady, z określonym układem rymów, wiązaniem strof,

zostaje niejako wszczepiona w strukturę polifoniczną; tekst poetycki eksponowany w głosie

najwyższym, cantus , najbardziej ruchliwym, bogato kolorowanym; słowo dzielone i wydłużane,

swoiście rozciągane, kolorowane i „ondulowane” muzyką, wplatane w tok kantylenowo–

figuracyjnej melodii; puls słowa mówionego zniesiony przez puls muzyki w wyższej syntezie

słowa i dźwięku. W trzygłosowym układzie, fakturze t.zw. dyszkantowej ballady ars nova mamy

już wzór pieśni lirycznej solowej, z kontrapunktyczno– harmonicznym towarzyszeniem

instrumentów. Jako nić przewodnia „poetyckiego” w „muzycznym” odegra ona ważną rolę

w dalszych dziejach muzyki europejskiej, rozkwitnie zaś najbardziej w romantycznym wieku XIX.

W balladach Guillaume de Machaut tak doskonałe jest zespolenie słowa z dźwiękiem, poezji

z muzyką, bo przecież ich autor, największy kompozytor „jesieni średniowiecza”, był zarazem

poetą i teksty do swoich utworów pisał sam...

W przeciwieństwie do eksponującej słowo poetyckie jednotekstowej ballady, motet ars nova –

a także już ars antiqua – jest kompozycją, w której każdemu z trzech głosów (triplum, motetus,

tenor) przypisany jest inny tekst; w tym samym języku (np. łacina, francuski) lub dwóch różnych.

Różnotekstowość – polifonia poetycka

Ta właśnie cecha motetu zdaje się szczególnie intrygująca: polifoniczne współgranie nie tylko

różnych, inaczej kształtowanych i rytmizowanych melodii, lecz także przydanych melodiom

różnych tekstów, także w różnych językach!

Zafrapowani fenomenem różno– tekstowości spytamy może: jakie są jej przyczyny, intencje, cele?

Niezależnie od odpowiedzi jedno trzeba stwierdzić: mamy tu apogeum polifoniczności „totalnej”,

polifonizacji maksymalnej, realizacji idei polifonii obejmującej wszystkie zasadnicze elementy

utworu muzycznego.

Ta cecha polifonii – różno– tekstowość – później, w XV wieku, w dalszym rozwoju technik

i stylów polifonicznych zaniknie; odrodzi się zaskakująco u niektórych kompozytorów wieku XX,

w ich eksperymentalnych koncepcjach różnicowania przestrzeni dźwiękowej...

Sam zaś XIV-wieczny motet – zwany izorytmicznym ze względu na stałą powtarzalną melo–

rytmiczną formułę w tenorze – pozostanie najwspanialszym wykwitem średniowiecznego

intelektualizmu i racjonalizmu w muzyce; frapującym owocem dialektycznej syntezy:

 myśli logicznie– precyzyjnej, biegłej w matematyce, kształconej w filozofii i teologii;

 poetyckiej wyobraźni i lirycznej inspiracji;

 muzycznej, melodycznej inwencji i kompozytorskiego kunsztu.

Motet Machaut jest kompozycją polifoniczną w podwójnym sensie: bo i teksty wiążą się tutaj

tematycznie, w polu sytuacji – topoi – figur stylistycznych – metafor, przyrównań, symboli

znamiennych dla „miłości dwornej”. Każdy z motetów miłosnych (bo tak większość z nich

można nazwać) przedstawia sobą swoisty miniaturowy spektakl – scenę z poetyckiego „teatru

uczuć”; jest jakby wariacją na temat sytuacji podstawowej, stałego toposu: relacji Dama –

Kochanek.

Pozostaje może jeszcze pytanie o „czytelność” słowa w różno– tekstowym motecie.

Przy takim bowiem równolegle– melodycznym podaniu dwóch różnych dłuższych wierszy,

w szybkim na ogół tempie, na tle trzeciego, krótkiego, powtarzanego fragmentu (sentencji,

cytatu), zaciera się walor znaczeniowy słów, nie sposób uchwycić poetyckiej treści, nawet przy jej

najdoskonalszym podaniu w śpiewie. Trzeba po prostu czytać teksty – z książeczki płytowej czy

programu koncertowego. Na to jednak pozwolić sobie możemy dopiero my... Jak natomiast

słuchali motetów słuchacze współcześni Machaut? Czy owa scena z „teatru uczuć” rozgrywała

się dla nich również w słowie? Czy docierała do nich jej treść?

Pozwólmy sobie tu na takie przypuszczenie: Kompozytor motetu, traktuje tekst jak tworzywo

kompozycji, zarazem jednak przyświeca mu cel wyższy: nowej estetycznej jakości muzyki,

powstałej z polifonicznego złożenia słowa i dźwięku. Polifonia, rzec można, swoją dźwiękową

strukturą, wchłania treść i formę wierszy, znosi ich poetycką dosłowność, dając nam coś, co jest

samą esencją poezji – w pięknie muzycznym dźwiękowej formy.

I właśnie ten aspekt estetyczny późnośredniowiecznej polifonii – uderzający nas przy słuchaniu

jej kongenialnych nagrań – chcemy tutaj podkreślić: absolutną doskonałość – piękno zgodnego

współgrania, proporcji, i jasności, blasku – consonantia et claritas . Piękno „sztuki wysubtelnionej”,

ars subtilior , bo i taką nazwę przybrała ars nova pod koniec XIV wieku...

To piękno płynące z zespolenia ducha poezji z ciałem muzyki, piękno wierszy w muzykę

wcielonych, piękno słowa poezji w dźwięk muzyczny przemienianego, ma dwa zasadnicze

odcienie: bardziej myślowy, umysłowy, intelektualny – w motecie; bardziej zmysłowy, czuły,

liryczny – balladzie i prostszych formach pieśniowych; tu właśnie urzeka nas często subtelna

czułość mowy melodycznej, w której przejawia się owa szczególna cecha kultury europejskiego

Południa, którą Zygmunt Kubiak tak trafnie nazwał „ słodyczą śródziemnomorską”.

Obok francuskiego włoski jest tym językiem, co wchodzi w owe czułe związki ze średniowieczną

intelektualną polifonią. We włoskim trecento rozkwita poezja liryczna, objawia się geniusz

Petrarki. Naturalna, rdzenna melodyjność języka skłania się ku muzyce, inspiruje kompozytorów,

mistrzów polifonii dwóch pokoleń. Wśród nich najwybitniejszy, Francisco Landino, zajmuje

pozycję analogiczną do Guillaume de Machaut w muzyce francuskiej. Madrygał, ballata, caccia –

to główne formy związków polifonii z włoską poezją.

Dwie postawy XIV-wiecznego kompozytora– polifonisty wobec słowa – bardziej intelektualna

w motecie, bardziej zmysłowo– ekspresywna w balladzie i pieśniach – określać będą dalszy

rozwój sztuki polifonii, polaryzując ją. Wiek XV, w nowych stylach i technikach rozwijając piękno

linii melodycznych, odkrywa zarazem piękno współbrzmień, harmoniczne w łonie polifonii.

Sprzyjać ono będzie słowu w dalszym rozwoju poezji polifonizowanej i polifonii poetyckiej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin