mATERIALY METODYKA PRACY.docx

ASYSTENT   RODZINY

Rządowy projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Projekt dotyczy: zasad i form wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zasad sprawowania pieczy zastępczej, określenia zadań administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i pieczy zastępczej, zasad finansowania i zadań administracji publicznej w zakresie postępowania adopcyjnego.

Ustawa określa m. in. zadania oraz uprawnienia asystenta rodziny

·         Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną za jej zgodą i z jej aktywnym udziałem, motywując rodzinę do aktywnego współdziałania w realizacji planu pracy z rodziną.

·         Praca z rodziną jest prowadzona w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę.

·         Praca z rodziną jest prowadzona także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.

Art. 12. 1. Do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:
1) udzielanie pomocy rodzinom zastępczym spokrewnionym oraz pełnoletnim wychowankom opuszczającym te rodziny;
2) prowadzenie poradnictwa i edukacji dla rodzin będących w trudnej sytuacji życiowej, w tym poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów, oraz udzielanie informacji na temat pomocy świadczonej przez właściwe instytucje rządowe, samorządowe i organizacje pozarządowe;
3) udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w uzyskaniu zatrudnienia, podnoszeniu kwalifikacji zawodowych oraz zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
4) współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
5) sporządzanie planu pracy z rodziną, we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z zespołem interdyscyplinarnym, określającego cel, spodziewane efekty, zakres działań oraz role wszystkich osób, których dotyczy plan pracy z rodziną, w przezwyciężeniu kryzysu w rodzinie;
6) monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
7) prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
8) sporządzanie na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach;
9) współpraca z rodziną zastępczą, rodzinnym domem dziecka, placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym, w których umieszczono dziecko z rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, oraz koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i sądem.
2. Liczba rodzin, z którymi jeden asystent rodziny może w tym samym czasie prowadzić pracę, jest uzależniona od stopnia jego przygotowania i doświadczenia zawodowego oraz stopnia trudności wykonywanych zadań, łącznie nie może jednak przekroczyć 20 rodzin.

Art. 13. 1. Asystent rodziny, w związku z wykonywaniem swoich zadań, ma prawo do:
1) wglądu do dokumentów zawierających dane osobowe członków rodziny, niezbędne do prowadzenia pracy z rodziną, w tym:
a) imię i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) obywatelstwo,
d) adres miejsca zamieszkania,
e) stan cywilny,
f) wykształcenie,
g) zawód,
h) miejsce pracy,
i) źródła dochodu,
j) dane dotyczące warunków mieszkaniowych,
k) dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu dziecka i jego rodzeństwa,
l) dane o rozwoju psychofizycznym dziecka;
2) występowania do właściwych organów władzy publicznej, organizacji oraz instytucji o udzielenie informacji, w tym zawierających dane osobowe, niezbędnych do udzielenia pomocy rodzinie;
3) przedstawiania właściwym organom władzy publicznej, organizacjom oraz instytucjom ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw rodzin.
 
2. Na wniosek asystenta rodziny podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udziela asystentowi rodziny informacji o stanie zdrowia członków rodziny w związku z prowadzoną przez niego pracą z rodziną, w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy rodzinie.

3. Asystent rodziny ma prawo do korzystania z poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie jego kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego.
4. Asystent rodziny, wykonując czynności w ramach swoich obowiązków, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Art. 14. 1. Asystenta rodziny zatrudnia wójt lub podmiot, któremu gmina na podstawie art. 180 zleciła prowadzenie pracy z rodziną.
2. Praca asystenta rodziny jest wykonywana w ramach stosunku pracy w systemie zadaniowego czasu pracy albo umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm. )), stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
3. Praca asystenta rodziny nie może być łączona z wykonywaniem obowiązków pracownika socjalnego.
4. Asystent rodziny nie może być pracownikiem ośrodka pomocy społecznej w gminie, w której wykonuje pracę asystenta rodziny.

Art. 15. 1. Asystentem rodziny może być osoba, która:
1) posiada:
a) wykształcenie wyższe na kierunku pedagogika, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie lub praca socjalna lub
b) wykształcenie wyższe na dowolnym kierunku, uzupełnione szkoleniem z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną, lub
c) co najmniej wykształcenie średnie, szkolenie z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentuje co najmniej 3-letni staż pracy z dziećmi lub rodziną;
2) nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej zawieszona ani ograniczona;
3) wypełnia obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek został na nią nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd;
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

2. Asystent rodziny jest obowiązany do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział w szkoleniach oraz samokształcenie.
3. Minister właściwy do spraw rodziny określi, w drodze rozporządzenia, liczbę godzin i zakres programowy szkoleń, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, oraz kwalifikacje osób, które mogą prowadzić szkolenia, mając na uwadze zapewnienie odpowiedniego poziomu wykonywania zadań przez asystenta rodziny.

Art. 16. 1. W przypadku wszczęcia przeciwko asystentowi rodziny postępowania karnego o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego zawiesza się go w pełnieniu obowiązków do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
2. W okresie zawieszenia, o którym mowa w ust. 1, asystent rodziny otrzymuje połowę przysługującego mu wynagrodzenia.
3. W przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego asystentowi rodziny wypłaca się pozostałą część wynagrodzenia; nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania karnego.
4. Asystentowi rodziny zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, w przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego, okres zawieszenia wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze; nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Art. 17. 1. Na wniosek asystenta rodziny, kierownik ośrodka pomocy społecznej powołuje zespół interdyscyplinarny.
2. Do zadań zespołu interdyscyplinarnego należy w szczególności:
1) diagnoza trudności występujących w rodzinie;
2) współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, szkołami, zakładami opieki zdrowotnej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
3) dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku.

Art. 18. 1. W skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzi asystent rodziny, pracownik socjalny oraz, w zależności od sytuacji rodziny:
1) pedagog szkolny;
2) przedstawiciel Policji;
3) kurator sądowy;
4) inne osoby, których udział w zespole jest uzasadniony sytuacją rodziny.
 
2. Powołując zespół interdyscyplinarny, kierownik ośrodka pomocy społecznej wyznacza przewodniczącego zespołu.
3. Udział członków zespołu interdyscyplinarnego w jego pracach odbywa się w ramach realizowanych obowiązków zawodowych.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi udział w pracach zespołu interdyscyplinarnego.
5. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego otrzymują zwrot kosztów dojazdu związanych z udziałem w pracach zespołu, na zasadach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

Asystent rodziny  mediator-doradzca Asystent rodziny to osoba posiadająca doświadczenie w pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym w szczególności w pracy z rodzinami w kryzysie, z osobami uzależnionymi i niepełnosprawnymi. Jego zadaniem jest pomoc rodzinie w wdrażaniu prawidłowych postaw życiowych wszystkich jej członków. Współpraca z asystentem odbywa się za zgodą rodziny. Pierwszy kontakt asystenta z rodziną następuje w obecności pracownika socjalnego. Podczas spotkania asystent próbuje dowiedzieć się jak najwięcej o rodzinie, dzieciach, o występujących w rodzinie problemach oraz ich oczekiwaniach. Asystent wspólnie z rodziną określa sposób wyjścia trudnej sytuacji życiowej. Ustala mocne strony rodziny oraz rodzaj i kolejność podejmowanych działań. Ostatecznie na zmianę i sukces pracuje sama rodzina. W pierwszej kolejności asystent  wspiera rodzinę w rozwiązywaniu podstawowychproblemówżyciowych.
Rola asystenta rodziny zaczyna się już na etapie profilaktyki, jego zadaniem jest całościowe wspieranie rodzin wychowujących dzieci, zagrożonych różnymi dysfunkcjami.

Praca asystenta rodziny ma na celu podniesienie poziomu wydolności rodziny w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Asystent przede wszystkim ma za zadanie zmienić stosunek osób w rodzinie do własnej sprawczości, zwiększyć ich poczucie wpływu na własne życie, podnieść samoocenę. Indywidualna pomoc służy rozwojowi kompetencji poszczególnych członków rodziny (rodziców, dzieci), osiągania wyznaczonych przez nich celów, wzbudzeniu w  nich wiary w  swoje możliwości oraz motywowaniu do podejmowania działań, do tej pory uznawanych za niemożliwe.

·         prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi (organizowanie czasu wolnego dzieciom, budowanie prawidłowych więzi między członkami rodziny, rozwijanie umiejętności wychowawczych, aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym dziecka),

·         dbania o  zdrowie (higiena, pielęgnacja, prawidłowe odżywianie, rekreacja, w razie potrzeby: leczenie i  rehabilitacja),

·         gospodarowania budżetem domowym (planowanie i monitorowanie wydatków, oszczędne gospodarowanie mediami),

·         wykonywania prac na rzecz domu oraz ich podziału na członków rodziny (sprzątanie, zmywanie,gotowanie, prasowanie, remont itd.),

·         pozyskiwania usług na rzecz domu i rodziny (np. związanych z naprawą, załatwianiem spraw urzędowych, znalezieniem pracy, kontaktów ze służbą zdrowia),

·         usamodzielniania się poprzez uzupełnianie wykształcenia i  podjęcie pracy, dbałości o edukację i rozwój dzieci.

KRYZYS

Kryzys to:

- punkt zwrotny na lepsze lub gorsze

- znaczące emocjonalne zdarzenie lub radykalna zmiana statusu w życiu człowieka

- chwila, gdy decyduje się, czy dana sprawa lub działanie będzie postępować dalej, ulegnie modyfikacji czy też zostanie zakończone

- stan cierpienia z towarzyszącymi uczuciami zagrożenia i lęku

Teoria kryzysu – podstawowym założeniem jest zasada homeostazy i potrzeba jej zachowania w systemie, w którym żyje człowiek, oznacza to, że w odpowiedzi na wydarzenia zagrażające utrzymaniu równowagi narastają w człowieku uczucia niepokoju i napięcia

Wg koncepcji psychologicznych kryzys oznacza przejściowy stan nierównowagi wewnętrznej, wywołany przez krytyczne wydarzenie bądź wydarzenia życiowe, wymagający istotnych zmian i rozstrzygnięć. Krytyczne wydarzenia życiowe są opisywane jako:

·         wydarzenia emocjonalne znaczące, wyodrębnione z toku codzienności

·         wydarzenia, które wymuszają zmianę w dotychczasowym f-cjonowaniu osoby w rodzinie, w życiu społecznym, w stosunku do świata i własnej osoby

·         wydarzenia mogące mieć zarówno pozytywne jak i negatywne zabarwienia emocjonalne

Cechy, które wiążą się z prawdopodobieństwem kryzysu:

·         obecność ostrego wydarzenia krytycznego lub przewlekłego stresu

·         odczuwanie wydarzenia jako nieoczekiwanego

·         spostrzeganie sytuacji jako utraty, zagrożenia lub wyzwania

·         doświadczenie przez osobę negatywnych emocji i przeżyć

·         poczucie niepewności co do przyszłości

·         poczucie utarty kontroli

·         nagłe naruszenie rutynowych sposobów zachowania, rytmu dnia, przyzwyczajeń

·         stan napięcia emocjonalnego trwający przez pewien czas

·         konieczność zmiany dotychczasowego sposobu funkcjonowania

Rodzaje sytuacji kryzysowych wg J. Cullberga:

1.      Kryzysy przemiany (rozwojowe, normatywne)

2.      Kryzysy sytuacyjne (traumatyczne)

3.      Kryzysy chroniczne

Kryzysy przemiany są nieodłączną częścią naszego życia, dotyczą nas wszystkich, są niespodziewane, a nawet pożądane, zawsze wymagają zmiany i podejmowania nowych ról i zadań, towarzyszy im napięcie emocjonalne

Klasyczna teoria kryzysu Caplana

Skoncentrował się wokół specyfiki i dynamiki reakcji emocjonalnych, wg niego sytuacja staje się kryzysowa, jeżeli osoba napotyka na takie przeszkody w realizacji ważnych celów życiowych, których nie jest w stanie pokonać, posługując się znanymi sobie sposobami Konsekwencją jest utrata równowagi i dezorganizacja, co wymusza zmianę. Przyczynami kryzysu mogą być wydarzenia spostrzegane jako negatywne, ale i wydarzenia oceniane jako pozytywne. Reakcja kryzysowa przebiega w czterech fazach:

1.      W konfrontacji z wydarzeniami stwarzającymi problem, osobiste zdolności i umiejętności, a także sprawdzone źródła pomocy okazują się niewystarczające, co prowadzi do napięć i niepokojów

2.      Osoba w kryzysie uznaje , że nie jest w stanie przezwyciężyć trudności, przeżywa siebie jako pokonaną, stąd też obniża się jej poczucie własnej wartości, a wzrasta napięcie

3.      Napięcie powoduje mobilizowanie wszystkich rezerw psychicznych, aby znaleźć nowe sposoby rozwiązywania problemu. W rezultacie dochodzi do przezwyciężenia kryzysu i odzyskania równowagi lub do zaprzeczenia istniejącym trudnościom, pojawia się niebezpieczeństwo przejścia w stan chroniczny

 4.      Napięcie staje się trudne do zniesienie, człowiek może sprawiać wrażenie zewnętrznie osoby panującej nad sytuacją, jednak zniekształcone spostrzeganie rzeczywistości oraz wycofanie się z kontaktów społecznych prowadzą do dezorganizacji i chaosu wewnętrznego. Może to prowadzić np. do samobójstwa

Poznawcza koncepcja kryzysu Lazarusa

Uważa on, że natura reakcji emocjonalnej u danej osoby zależy od znaczenia, jakie przypisuje ona sytuacji lub wydarzeniu. Potencjalnym źródłem kryzysu jest subiektywna interpretacja sytuacji życiowych i własnych możliwości. Kryzys następuje wtedy, gdy człowiek ocenia sytuację jako zagrażającą i gdy nie znajduje sposobu poradzenia sobie z nią

Kryzysy sytuacyjne występują w wyniku pojawienia się zewnętrznych, nieoczekiwanych zdarzeń, zagrażają one poczuciu tożsamości, bezpieczeństwa, zdrowia i życia. Należą do nich np. śmierć najbliższej osoby, nagła N, utrata pracy, zdrada

Przebieg reakcji kryzysowej w kryzysach sytuacyjnych przebiega w 4 fazach:

1.      Szoku – podstawowym mechanizmem jest zaprzeczenie, życie zewnętrzne może sprawiać wrażenie uporządkowanego, natomiast w psychice panuje chaos i silne pobudzenie, pojawiają się bezsensowne działania lub rodzaj odrętwienia z zaburzeniami kontaktu

2.      Reakcji emocjonalnej – następuje konfrontacja z rzeczywistością, osoba próbuje dostosować się do nowej rzeczywistości, stosując mechanizmy zaprzeczenia, wsparcia, racjonalizacji, uczucia sa bardzo intensywne, jeżeli wsparcie społeczne jest niewystarczające lub osoba znajduje się w pustce, istnieje niebezpieczeństwo fiksacji i przejścia kryzysu w stan chroniczny, jeśli ma wsparcie możliwa jest refleksja, dotycząca przyczyny kryzysu i jego konsekwencji

3.      Pracy nad kryzysem – osoba wyzwala się spod dominacji traumatycznych przeżyć, pojawia się zainteresowanie przyszłością

4.      Nowej orientacji – kiedy zostaje odbudowane poczucie własnej wartości, dochodzi do nawiązania nowych związków, a wydarzenie traumatyczne wzbogaca doświadczenie życiowe człowieka

Kryzysy chroniczne – dochodzi do nich jeżeli zamiast rozwiązania kryzysu przemiany osoba wycofała się lub zastosowała patologiczne rozwiązania lub też zatrzymała się w fazie reakcji emocjonalnej. Cechy charakterystyczne to:

- brak umiejętności radzenia sobie

- bierność

- bezradność

- brak motywacji do zmiany

- skłonność do wycofania się

- rezygnacja z odpowiedzialności

- pogorszenie relacji społecznych

Ludzie wykazują postawy unikania, czują lęk przed kontaktami i wysiłkiem, nie mają motywacji do zmiany, użalanie się nad sobą, oskarżenia innych,

...