A. Konarzewska, Grupy bojowe Unii Europejskiej.pdf

RAPORT

gRUPy BOJOWE UE.

zaCząTEk EUROaRmii?

Anna

Konarzewska

Od POnad dWóCh LaT Unia EUROPEJSka ROzWiJa

kOnCEPCJę WySPECJaLizOWanyCh naROdOWyCh

i WiELOnaROdOWyCh gRUP BOJOWyCh, kTóRyCh CELEm

ma Być SzyBkiE REagOWaniE na kRyzySy POJaWiaJąCE

Się W RóżnyCh CzęśCiaCh śWiaTa. TWORzEniE

UniJnyCh gRUP BOJOWyCh WPiSUJE Się W ROzWóJ

EUROPEJSkiEJ POLiTyki BEzPiECzEńSTWa i OBROny,

a TakżE ma zaPEWnić Unii zWiękSzEniE zdOLnOśCi

WOJSkOWyCh, dzięki CzEmU ORganizaCJa STaniE Się

POWażnym gRaCzEm międzynaROdOWym i BędziE miała

znaCząCy WPłyW na ROzWóJ SyTUaCJi W śWiECiE.

Pomysł stworzenia europejskich grup bojowych po

raz pierwszy zaprezentowali premier Wielkiej Brytanii,

Tony Blair, i prezydent Francji, Jacques Chirac, na

dwustronnym spotkaniu w Le Toquet w lutym 2003 r.

Rozpoczęto wówczas przygotowania do realizacji tej

koncepcji, a ostateczną decyzję w tej sprawie, o nazwie

Cel Operacyjny 2010 ( Headline Goal 2010 ), podjęto

w czerwcu 2004 r. Stanowi ona uzupełnienie i uaktu-

alnienie wcześniejszego programu pt. Europejski Cel

Operacyjny ( Helsinki European Headline Goal ), przy-

jętego w 1999 r., którego głównym celem było utwo-

rzenie Europejskich Sił Szybkiego Reagowania i wy-

posażenie ich w niezbędne do skutecznego działania

wojskowe zdolności operacyjne i planistyczne 1 .

154

BEzPiECzEńSTWO naROdOWE

i-ii - 2007 /3-4

POWOdy UTWORzEnia gRUP BOJOWyCh UE

można wymienić cztery główne przyczyny podjęcia przez Unię dzia-

łań na rzecz budowy i rozwoju europejskich sił szybkiego reagowania.

Po pierwsze, brak odpowiednich zdolności wojskowych Unii Europejskiej

do zapobieżenia i skrócenia czasu trwania wojen bałkańskich w latach 90.

Po drugie, nierozerwalnie związana z tym konieczność zwiększenia możli-

wości reagowania kryzysowego ze względu na nowe zagrożenia i wyzwania

dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Po trzecie, Unia powinna osiągnąć

pełną zdolność w tej dziedzinie, aby móc odpowiedzieć na apele ze strony

Onz o zorganizowanie i przeprowadzenie operacji zgodnie z rozdziałem

Vi i Vii karty narodów zjednoczonych 2 . konsekwencją rozpoczęcia prac

nad stworzeniem grup bojowych były również negocjacje nad projektem

traktatu konstytucyjnego, gdzie znalazły się zapisy dotyczące zwiększenia

pozycji i roli Unii w stosunkach międzynarodowych i nadania możliwości

reagowania na kryzysy w różnych częściach świata 3 . Wreszcie, po czwarte,

państwa członkowskie Unii wyciągnęły pozytywne wnioski z faktu braku

wewnątrzunijnej debaty na temat wyposażenia organizacji w zdolności do

reagowania kryzysowego, w tym wypracowania mechanizmów konsultacji,

planowania i podejmowania decyzji na rzecz odpowiedniego reagowania

w sytuacjach kryzysowych. Stąd, koncepcja grup bojowych jest wstępem do

rozwoju wojskowych zdolności do reagowania kryzysowego Wspólnoty 4 .

1) zasady funkcjonowania Europejskich Sił Szybkiego Reagowania uzgodniono

w listopadzie 2003 r., a od początku 2004 r. Unia dysponuje armią liczącą 60 tys.

żołnierzy, gotowych do prowadzenia operacji wojskowych w ciągu 60 dni, których

mandat może trwać do 1 roku. Więcej zob. J.J. andersson, Armed and Ready?

The EU Battlegroup Concept and the nordic Battlegroup, Swedish institute for

European Policy Studies, 2006:2, s. 13.

2) Przykładem może być wezwanie Onz do państw europejskich o zorganizowanie

operacji pokojowej w Bunii (kongo) w 2003 r. i operacji zabezpieczenia wyborów

parlamentarnych i prezydenckich w kongo w czerwcu 2006 r.

3) O ile traktat konstytucyjny UE nie ma mocy formalno-prawnej, należy oczekiwać,

że niektóre państwa członkowskie UE będą dążyć do implementacji części jego

zapisów, głównie w zakresie bezpieczeństwa i obrony.

4) m. kerttunen, T. koivula, T. Jeppsson, EU Battlegroups. Theory and Development in

the Light of Finnish-Swedish Co-operation , Series 2, Research Reports nr 30, department

of Strategic and defence Studies, national defence College, helsinki 2005, s. 21-22.

155

PROgRam CEL OPERaCyJny 2010

W programie zatytułowanym Cel Operacyjny 2010 państwa członkowskie

Unii zobowiązały się do osiągnięcia pełnej zdolności do prowadzenia opera-

cji z dziedziny zarządzania kryzysowego, wymienionych w Traktacie o Unii

Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem misji humanitarnych i ratow-

niczych, operacji utrzymywania pokoju, zadań oddziałów wojskowych w ope-

racjach zarządzania kryzysowego, w tym przywracania pokoju i stabilizacji

sytuacji po konliktach (tzw. misje petersberskie). Podejmowane operacje

mogą także objąć zawarte w Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa wspól-

ne działania rozbrojeniowe, misje wsparcia wojskowego dla państw trzecich

w walce z terroryzmem międzynarodowym oraz programy reformowania

sektora obronnego w państwach trzecich. 5 Celem Wspólnoty jest uzyskanie

zdolności do jednoczesnego prowadzenia wielu operacji o różnym stopniu

zaangażowania i poziomie intensywności. Ważne będzie również uzyskanie

zdolności do podejmowania szeroko zakrojonych działań prewencyjnych, za-

pobiegających ewentualnemu wybuchowi kryzysu na danym obszarze.

Celem programu Headline Goal 2010 jest uzyskanie przez UE zdolności

do rozmieszczenia niewielkich, wysoko wyspecjalizowanych i mobilnych sił

wojskowych, pozostających w ciągłej gotowości bojowej, w celu reagowania

na kryzysy pojawiające się w różnych regionach świata. Powstanie sił woj-

skowych tego typu prawdopodobnie oprze się na koncepcji tzw. grup bojo-

wych ( battle groups ), które będą stanowiły trzon europejskich sił szybkiego

reagowania. Powinny być one zdolne do działania w punktach zapalnych,

obejmujących głównie państwa upadłe lub w stanie upadku , w większości

w afryce, oraz posiadać możliwość walki w warunkach ekstremalnych (pu-

stynia, dżungla, tereny wysokogórskie, etc.). zakres terytorialny interwencji

grup bojowych został określony do 6000 km od Brukseli. mają one prowadzić

samodzielne operacje lub być częścią większej operacji wojskowej, podejmo-

wanej przez organizacje międzynarodowe, głównie Onz w oparciu o rozdział

Vii karty narodów zjednoczonych. W zależności od rodzaju misji, mogłyby

korzystać z zasobów operacyjnych i zdolności wojskowych naTO 6 .

haRmOnOgRam działań

Proces powstawania europejskich grup bojowych został podzielony

na trzy fazy. W pierwszej fazie, która miała trwać do czerwca 2005 r.,

156

BEzPiECzEńSTWO naROdOWE

i-ii - 2007 /3-4

konieczne było opracowanie katalogu wymogów, gdzie określono cele ope-

racyjne europejskich grup bojowych. W fazie tej opracowano 5 scenariuszy

potencjalnych rodzajów interwencji, w których mogłyby być wykorzystywa-

ne unijne grupy bojowe.

W trwającej do końca 2005 r. drugiej fazie opracowano katalog sił,

czyli dokonano zgłoszeń narodowych kontyngentów przy pomocy kwe-

stionariusza celu operacyjnego na wzór dokumentu naTO (decydujące

znaczenie miało kryterium jakościowe – interoperacyjność, mobilność,

zdolności – a nie ilościowe). W trzeciej fazie podstawowym zadaniem było

opracowanie katalogu postępu, czyli dokonanie oceny zgłoszonych od-

działów wojskowych, w tym określenie braków i niedoborów oraz przed-

stawienie możliwości realizacji przyjętych założeń. zgłoszone oddziały

wojskowe będą skatalogowane na podstawie ich skuteczności bojowej

i gotowości operacyjnej do realizacji odpowiednich działań. mają one

podlegać wspólnym szkoleniom i odbywać wspólne ćwiczenia w formule

jedno- i wielostronnej. Opracowane zostaną też wspólne europejskie dok-

tryny operacyjne i procedury prowadzenia działań na podstawie Planu

Europejskich zdolności Wojskowych ( European Capability Action Plan ,

ECaP) oraz we współpracy z naTO.

5) Europejską Strategię Bezpieczeństwa przyjęto w grudniu 2003 r. Jej celem jest

wzmocnienie roli Unii jako globalnego aktora odgrywającego znaczącą rolę na

arenie międzynarodowej oraz wsparcie porządku międzynarodowego opartego na

efektywnym multilateralizmie we współpracy z Onz. dlatego niezbędne stało się

sformułowanie nowego programu działania w dziedzinie podniesienia zdolności

wojskowych, umożliwiającego Wspólnocie realizowanie wyznaczonych celów

i sprostanie pojawiającym się wyzwaniom dla bezpieczeństwa międzynarodowego.

6) dodatkowo, w programie Headline Goal 2010 zobowiązano się do ustanowienia

niewielkiej komórki planowania operacyjnego UE przy ShaPE, nadania pełnej

zdolności operacyjnej Europejskiej Agencji Obronnej , wprowadzenia programu

Koordynacji Wspólnych Działań Strategicznych w powietrzu, na lądzie i morzu,

rozwoju europejskich zdolności w działaniach powietrznych, w tym utworzenia

Europejskiego Dowództwa Powietrznego , podniesienie skuteczności funkcjonowania

narzędzi logistycznych i telekomunikacyjnych przez rozwój zgodnych połączeń

sieciowych zarówno naziemnych, jak w przestrzeni kosmicznej, a także opracowania

pełnej listy zobowiązań ilościowych zadeklarowanych przez poszczególne państwa

członkowskie w ramach Celu Operacyjnego.

157

Scenariusze działania grup bojowych Unii Europejskiej

Scenariusz 1

Scenariusz 2

Scenariusz 3

Scenariusz 4

Scenariusz 5

Rozdzielanie walczą-

cych stron

(przy użyciu siły)

Stabilizacja,

rekonstrukcja

zapobieganie kon-

liktom

Operacje ewakuacyj-

ne w niebezpiecznym

środowisku

Wsparcie dla opera-

cji humanitarnych

• zadania w dziedzinie

zarządzania kryzysowego

• tradycyjne operacje

utrzymywania pokoju

• zaangażowanie

prewencyjne, w tym

prewencyjne roz-

mieszczenie oddziałów

wojskowych

• operacje ewakuacyjne

z obszarów objętych

konliktem (ewakuacja

personelu cywilnego)

• zapobieganie masowym

zbrodniom przeciw

ludzkości

• zaprowadzanie pokoju

• zapewnianie pokoju

i bezpieczeństwa

(m.in. nadzór nad

zawieszeniem broni

i wycofaniem sił)

• udzielanie pomocy

pracownikom organi-

zacji humanitarnych

• zabezpieczanie linii

komunikacyjnych i in-

nych obiektów narodowej

infrastruktury krytycznej

• wspólne operacje

rozbrojeniowe

• nadzorowanie wyborów

• wprowadzanie w życie

postanowień o nałoże-

niu embarga na broń

• pomoc w budowie

instytucji demokratycz-

nych

• przeciwdziałanie

proliferacji sprzętu

wojskowego

• reforma sektora wymiaru

sprawiedliwości

J.J. Andersson, Armed and Ready? The EU Battlegroup Concept and the Nordic Battlegroup, Swedish Institute for European Policy Studies,

2006:2, s. 34-35.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: