ANIOŁY I DEMONY W ISLAMIE
I. DANECKI:
ANIOŁY
- po arabsku anioł=malak, termin wspólny dla wszystkich języków semickich
- wiara w nie jest przepisana w Koranie i sunnie proroka
- jako zbiorowość nazywa się ich „” najwyższa radą, najw. dostojnikami
- w Koranie anioły to słudzy Boga, mają różne funkcje na niebie i ziemi –
- w niebie: głoszą chwałę Boga, ochraniają mury nieba przed podsłuchującymi szatanami i dżinnami, podczas sądu Ostatecznego będą otwierać księgi z uczynkami, podtrzymywać tron Boga, niektórzy są posłańcami do ludzi, ludzie wolą ich jako posłańców niż innych ludzi
- na ziemi ochraniają ludzi (znajdują się z przodu, boku lub z tyłu człowieka), wspierają w trudnych sytuacjach, pilnują – dlatego nazywa się ich strażnikami, spisują uczynki, ale w innym miejscu jest napisane, że to Bóg je spisuje – ważne, że są zanotowane
- są istotami rozumnymi, jak ludzie, ale stworzeni nie z gliny, ale z światła, są bezcieleśni, czasem dżinny uważa się za podgrupę aniołów, są one zrobione z ognia
- może mają płeć, Koran mówi o nich jako o istotach żeńskich, ale w innych miejscu znowu mówi się, że jest odwrotnie
- w Koranie wymieniani często, ale niewielu z imienia, maja zróżnicowane funkcje, ale w rozważaniach o aniołach natury teologicznej - w muzułmańskiej angelologii wymienia się ich wielu, mówi się o nich jako o substancjach świetlistych
- ich systematyka jest trudna, bo rozważania muzułmańskich teologów zostały poszerzona o wierzenia ludowe, a tam wiara w anioły jest szeroka
- jest ich kilka grup:
1. najbliżsi Bogu – stale głoszą Jego chwałę, maja specjalne funkcje zlecone przez Boga:
- Gibril – (Gabriel) – posłaniec Boga do Jego wysłanników, zwany „wiernym duchem”, przynosi Mahometowi jego objawienie, oraz „naszym duchem” – on to przybywa od Boga do Maryam - przeniesienie chrześcijańskiej koncepcji Ducha Świętego na Gibrila, również zwany „duchem świętości”
- Izrail (Azrael) – anioł śmierci, w Koranie nei wymieniany z imienia
- Mikail (lub Mikal) – równy Gibrilowi, strażnik sił przyrody
- Israfil – nie ma go w Koranie, będzie dął w trąbę w dniu Sądu Ostatecznego
2. Strażnicy piekła, jest ich 19, są okrutne, na ich czele stoi Malik
3. Dwaj aniołowie stróże Nakir i Munkar, przychodzą po pogrzebie do zmarłych, sprawdzają ich wiarę – jeśli człowiek jest niewierzący, to grób jest dla niego prowizorycznym piekłem, jeśli człowiek jest wierzący, to jest dla niego ogniem oczyszczającym, a jeśli człowiek jest święty, to grób może być dla niego od razu rajem
4. Dwaj aniołowie: Harut i Marut – jako ostrzeżenie przed pokusą - wysłannicy Boga, by nauczać ludzi, uwiedli kobietę i zabili jej męża, za karę pozostali na ziemi w Babilonie, tam nauczali ludzi czarów i magii – źródłem tych opowieści może być midrasz
DEMONY(DŻINNY), IBLIS, SZATAN:
- stosunek aniołów, dżinnów, demonów jest w Koranie przedstawiony dość niejasno, objaśnienia różnic między nimi to dzieło muzułmańskich teologów
- arabska nazwa ginn w tradycji muzułmańskiej pochodzi z wyrazu ignitan – zasłonięcie, albo od wyrazu genius
- może różnica między nimi wynika z substancji, z jakiej powstali (anioły – światło, dżinny – ogień, człowiek - glina)
- dżinny są rozumne, mogą wykonywać ciężką pracę, przyjmować różne formy cielesne
- w życiu pustynnym – ucieleśnienie wrogich człowiekowi sił przyrody
- ich dzieje: zamieszkiwali ziemię, ale były między nimi konflikty, które doprowadziły do przelewu krwi, więc Bóg wysłał do nich anioły pod wodza młodego Iblisa, miał on je rozsądzić i on przyprowadził je z powrotem do nieba.
- Iblisa nazywa się wrogiem Boga, zalicza się go w Koranie i do dżinnów, i do aniołów – stąd różne problemy interpretacyjne
- Bo zbuntował się przeciw Bogu – nie oddał czci człowiekowi , gdy został on stworzony, bo miał go za kogoś gorszego – więc Bóg go przeklął i przegnał
- W dodatku to on kusił Ewę pod drzewem (tu nazywany jest saytan), zjawił się pod postacią węża, albo schowany w jego brzuchu – lub tez między zębami, Bóg wypędzając Adama i Ewę, wygnał również Iblisa, stąd Iblis wciąż czyha na ludzi, wodząc ich na pokuszenie
- W muzułmańskiej literaturze ludowej szatany są brzydkie, obojga płci, mogą pojawiać się pod postacią ludzką
- Przebywają w miejscach nieczystych – jak łaźnie, śmietniki, cmentarze, w walce posługują się chorobami, zarazami
- W czasie ramadany są spętane i nie mogą kusić ludzi
- Najpotężniejsze są szatany z Syrii i Indii
- Ochrona przeciw szatanom są koguty ;-)
- W końcu Iblis będzie wtrącony do piekła z przeklętymi ludźmi
- Saytan – tak zwany jest Iblis podczas kuszenia Ewy, ale również uważany za dżinna, który opanowuje poetów, poszeptuje im słowa poezji, więc może mieć pozytywny wpływ na twórców, jest ich duchem ochronnym , decyduje o talencie – tacy szatani mają często imiona własne – poeta ma własnego szatana
- A więc saytanowie są rodzaje dżinnów
- Metodą ochrony są egzorcyzmy – jednym z najlepiej znanych jest zar, popularny w wierzeniach ludowych
- W czasie Sądu osądzeni zostaną również dżinny, jak ludzie
- Anioł dosłownie oznacza posłańca
- Przychodzi po człowieka w chwili śmierci, anioły witają u bram raju lub piekła
- Stworzeni przed Adamem, Allah wezwał ich do oddania Adamowi pokłonu, bo chciał go postawić wyżej w hierarchii
- Bezpłciowi, mogą przybierać widzialna postać
- Niosą tron Allaha, adorują Go, wstawiają się za ludźmi, służą Bogu bez znużenia
- Nie maja boskich atrybutów, nie wolno oddawać im boskiej czci – Mahomet tego zabronił
- Wg literatury muzułmańskiej jest kilka rodzajów aniołów (patrz wyżej, oraz:)
- Aniołowie wyznaczający dzieciom życie w łonie matki, ich działalność
- Spisujący nasze uczynki, Mahomet miał powiedzieć, że spisują imiona wchodzących do meczetu w piątki, a potem przysłuchują się modlitwie
- Pytający zmarłych po śmierci ich Boga, religię...
- dżinny nie są tylko złe, ale różne – jak ludzie, są dobre i są grzeszne
- one nas widza, ale my nie możemy ich widzieć, jak nie można widzieć prądu i fal ultrafioletowych
- stworzone przed człowiekiem
- dostały to samo posłanie co Mahomet
- nie mają wstępu do nieba, bo odgradza je od nich mur z ognia
- ich wiedza i zdolności umysłowe są ograniczone jak u ludzi – oddawanie im czci i przypisywanie wiedzy o skrytym świecie było zwyczajem pogan
- część dżinnów poszła za Iblisem, są zwane szatanami, chcą szkodzić ludziom
III. RYSZARD PIWIŃSKI – MITY I LEGENDY W KRAINIE PROROKA – ANIOŁY I DEMONY A TRADYCJI LUDOWEJ;
STWORZENIE NIEBIOS I ANIOŁÓW;
- po stworzeniu ziemi, gór, morza, z morskich oparów w ciągu 2 dni stworzył niebo, rozdzielił je na 7 niebios, każde o innej nazwie i kolorze, zamieszkane przez inne anioły
- w przedostatnim dniu stworzenia uformował ze światła aniołów
- ponad niebiosami są tajemne zasłony, one oddzielają tron Allacha od niebios, w nich niezliczona ilość aniołów, tak dużo że aż się nie znają nawzajem;-)
- ponad zasłonami są jeszcze inne anioły, wielkość jednego równa się 500 latom marszy
- najwyższy ranga jest Gibril – ma 4 skrzydła, a każde z nich 100 innych
- po stworzeniu nieba i aniołów Allach stworzył słońce – z blasku swego tronu i księżyc – ze światła swego turbanu, potem dla każde stworzył rydwan – do tych granic sięga wiedza wtajemniczonych
POCHODZENIE DEMONÓW:
- różne wersje mitu, sprzeczności, niekonsekwencje - z czystego ognia Allach uformował Dżanna i jego żonę, mieli syna, Dżinna, potomstwo
Dżanna i Dżinna łączyło się ze sobą, aż powstało 70 tys plemion, czasem zamiast Dżanna – jest Iblis
- Allach stworzył tez 2 przybytki, niebo dla wyznawców Allacha i piekło dla tych, co zaprzeczają, że Allach jest tylko 1!!! (str 62)
- Allach chciał stworzyć człowieka, wysłał na ziemię Gibrila, żeby wziął garść z nizin i gór, ze wschodu i zachodu, ale Iblis przybył na ziemię pierwszy i ostrzegł ją, żeby nie oddawała ziemi, bo to stworzenie będzie nieposłuszne Bogu, Gibril wrócił więc bez niczego, ale Allach wysłał potem Azraila, który mu te ziemie przyniósł i w nagrodę to on ma mieć władze nad człowiekiem i to on zabiera jego duszę, Allach zaś przeznaczył połowę ziemi dla raju, a połowę dla piekieł
- Opis dżinna str 65
- zalicza się do nich również ghule i ifrity
- ghule – w postaci strasznych wiedźm, pożerały podróżnych albo żywiły się trupami w cmentarzy – powstały one z upadłych aniołów, które spadły i zamieniły się w krokodyle, część się po drodze spaliła
- ifrity to dusze pomordowanych i nie pochowanych, domagają się one krwi swoich zabójców
- ochrona przed nimi to recytowanie Koranu, zwłaszcza „wersetu tronu”
- do ochrony służy też żelazo, pierścienie ze stopu złota i stali, oraz amulety jak wilcze kły, kawałki pergaminu z zaklęciem lub cytatem z Koranu, zapisane zielonym lub czerwonym atramentem, owijane w skórę, chowane do pudełeczka i wieszane na szyi
- są również dżinny pomocne, trzeba im jednak złożyć krwawa ofiarę z czarnego zwierzęcia lub ptaka – gdy są już ujarzmione służą w sposób fantastyczny, budują wielkie pałace, dają bogactwo, przenoszą człowieka w mgnieniu oka
bomaszko