Andrzejki
Według dawnych wierzeń ta noc miała moc magiczną, uchylającą wrota do nieznanej przyszłości. Nasze babcie nie świętowały Andrzejek wspólnie z dziadkami. Chłopcy i dziewczęta bawili się osobno, zresztą zabawa ta miała również nieco inny charakter. Mniej w niej było śmiechu i radości, a więcej skupienia, magii i wiary, że tego dnia przyszłość otwiera swoje tajemnice. Ale Andrzejki to nie tylko wróżby, w niektórych rejonach kraju np. na rzeszowszczyźnie wierzono, że w tą noc schodzą na ziemię dusze potępieńców. W celu ich odstraszenia rozpalano niewielkie ogniska tzw. "ognie Świętego Andrzeja".
Nie ma pewności, dlaczego tę właśnie noc uznano za najlepszą dla wróżb matrymonialnych, może wpływ na to miała pora roku? Może dlatego, że jesienią rozpoczynała się na wsi pora kojarzenia małżeństw, a młodzi niepewni swojej przyszłości radzi byli ją poznać? Może dni wolne od prac polowych, długie jesienne i zimowe wieczory sprzyjały rozważaniom, opowieściom i wróżbom, na które w innych porach roku czasu nie było, a świst nocnego wiatru wyzwalał lęki w których poczesne miejsce zajmowały siły nadprzyrodzone? Niewykluczone, że mogło tak być.
Dzień świętego Andrzeja przypada na przełom pór roku (jesieni i zimy) i roku liturgicznego. Jest to więc także ostatnia chwila przed adwentem. ("Święty Jędrzej adwent przytwierdzi"). W wierzeniach ludowych w okresie przedadwentowym najczęściej pojawiały się istoty pozaziemskie, wróżby miały moc największą, a sprzyjać i pomagać im miały błąkające się po ziemi duchy.
Wszak w tym samym okresie, bo w nocy z 24 na 25 listopada przypadał zapomniany w XX wieku zwyczaj Katarzynek, kiedy wróżyli sobie kawalerowie ("Dziś ci wróży Katarzyna, jaka czeka cię dziewczyna") , podczas gdy Andrzejki pierwotnie należały do panien. Także w noc św. Marcina, z 10 na 11 listopada, pytano los o przyszłość.
Niezależnie jednak od tego, jak głęboko sięgają korzenie andrzejkowej tradycji, przetrwała do dziś w kulturze europejskiej. W Europie Środkowej i Zachodniej zwyczaj znany od XII wieku, do Polski zwyczaj przywędrował w wieku XVI, a pierwsza polska wzmianka literacka o nim pojawiła się w 1557r za sprawą Marcina Bielskiego, autora "Komedyji Justyna i Konstancyjej".
Nalejcie wosku na wodę,
Ujrzyjcie swoją przygodę.
Słuchałam od swej macierzy,
Gdy która zmówi pacierze
W wigilię Andrzeja świętego,
Ujrzy oblubieńca swego.
Andrzejkowy zwyczaj znany był między innymi w Szkocji, której od ponad tysiąca lat patronuje święty Andrzej i którego krzyż znajduje się na narodowej fladze (Flaga Saltire) tego kraju. (Święty Andrzej Apostoł był bratem Św. Piotra, uczniem Jana Chrzciciela, prowadził działalność misjonarską nad Morzem Czarnym. Zginął ukrzyżowany na Peloponezie w mieście Patras 30 listopada 30 roku na krzyżu w kształcie litery X - stąd nazwa Krzyż Świętego Andrzeja). Podobnie jak w Polsce i tam wigilia św. Andrzeja była wieczorem wróżb. W Niemczech również wróżono w andrzejkową noc, a w dzień św. Andrzeja wychodzili na ulice pierwsi kolędnicy.
Przez lata zwyczaje się zmieniły, teraz bawimy się wspólnie, wróżąc sobie nawzajem, łącząc te wróżby z konkursami i wesołą zabawą. Dziś zarówno dziewczęta jak i chłopcy, dzieci i dorośli bawią się żartobliwymi wróżbami, najczęściej wspólnie, na organizowanych zabawach i imprezach lub kameralnych, domowych spotkaniach.
LANIE WOSKU i odgadywanie kształtów jego cieni to najpopularniejsza wróżba andrzejkowa. Wosk należy roztopić w rondelku na małym ogniu. Ciepły wosk ostrożnie przez dziurkę od klucza lejemy do zimnej wody. Gdy wosk na wodzie zastygnie podnosimy go do światła i oglądamy powstały na ścianie cień. Z jego kształtu (symbolu) wróżymy naszą przyszłość.
Jak interpretować kształty z wosku:
Krzyż - oznacza dolegliwości zdrowotne, jeśli kształt krzyża tylko się zarysował, ale nie jest zbyt wyraźny - sprawy finansowe nie będą szły tak jak tego oczekujemy, a i w życiu osobistym bez fajerwerków;
Kwiat - ożenek lub zamążpójście, znalezienie ukochanej/ ukochanego.
Zwierzę - uwaga na stan zdrowia, może pojawić się jakaś nowa dolegliwość.
Pasy na wosku - wróżą podróże, a nawet zmianę miejsca zamieszkania.
Gwiazdki - sukcesy zawodowe.
Postać ludzka - pojawi się nowa przyjaźń.
Dom - pojawi się nowe gospodarstwo, dla dziewczyny niezamężnej może oznaczać również zamążpójście.
Bezkształtne ruiny - nieszczęście w bliskiej przyszłości.
Drzewo - można interpretować na różny sposób. Jeśli ma gałęzie uniesione do góry, to można spodziewać w niedalekiej przyszłości radości i drobnych sukcesów. Z opuszczonymi gałęziami - wróży smutek i tęsknotę.
Pierścień lub świeca - oznaczają szybki ślub.
Brak symbolu - jeśli wosk opadł na dno bezkształtnym plackiem, to perspektywa odnalezienia drugiej połówki odwlecze się.
W naszej izbie same dziwy,
Płynie wosku wartka struga.
Pokaż, wosku, która pierwsza
Wyjdzie za mąż, która druga?
lub:
Figury geometryczne
O sobie: lubisz życie spokojne, bez trosk i komplikacji; masz duże zdolności, ale zbyt małe chęci
O przyszłej sympatii: spotkasz go w najbliższym otoczeniu; naturę będzie miał pogodną, w działaniu zdecydowany i rozsądny
Drzewa, rośliny, kwiaty
O sobie: nasz zamkniętą sentymentalną naturę, marzysz o prawdziwej miłości; duże zdolności artystyczne
O przyszłej sympatii: spotkasz go w placówce naukowej lub kulturalnej; będzie piastował ważny urząd, w uczuciach czuły, choć niezbyt wierny
Psy, koty, inne zwierzęta
O sobie: przyjazna, szczera dusza, potrafisz załagodzić każdy konflikt
O przyszłej sympatii: poznasz go podczas wakacji; będzie posłuszny i wierny do grobowej deski
Warzywa, owoce, drzewa
O sobie: niecierpliwy kapryśnik; wciąż zaczynasz coś od nowa, więcej wymagasz od innych niż od siebie
O przyszłej sympatii: spotkanie będzie przypadkowe, początkowo tylko przyjaźń, potem gorąca miłość
Góry, skały, bryły
O sobie: gwałtowna, wybuchowa natura, lubisz rządzić innymi, przepadasz za niespodziankami i przygodami
O przyszłej sympatii: połączy was jakieś wspólne przeżyte wydarzenie; będzie nieco despotyczny, ale nieprzeciętnie uroczy
Rycerze, koń, przedmioty wojskowe
O sobie: masz sporo kompleksów, trudno mobilizujesz się do większych czynów
O przyszłej sympatii: połączy was ktoś z najbliższej rodziny, to będzie solidna partia, odpowiedzialny i zamożny
Domki, meble, przedmioty domowe
O sobie: jesteś wzorem pracowitości, dokładności i wytrwałości, nie lubisz bałaganu i zamieszania
O przyszłej sympatii: znasz go już teraz; będzie sentymentalnym domatorem
Serce
O sobie: nie potrafisz żyć bez miłości, często zmieniasz zainteresowania
O przyszłej sympatii: poznasz go podróży; to będzie miłość od pierwszego wejrzenia, absolutny ideał
ANDRZEJKOWE SERCE. Aby wykonać tę wróżbę należy wyciąć serce z grubego papieru i napisać na nim imiona chłopców i dziewczynek. Następnie trzeba serce odwrócić zapisaną stroną do dołu i przekłuć je szpilką. Imię na które natrafimy należy do naszego przyszłego ukochanego/ukochanej. Jeżeli nie przekłuło się żadnego, oznacza to, że na miłość przyjdzie jeszcze poczekać...
ANDRZEJKOWA NUMEROLOGIA DLA DZIECI
Przy okazji wróżb andrzejkowych można poćwiczyć... matematykę! Każde dziecko oblicza swoją urodzeniową cyfrę (przykład: data urodzenia 29.12.2002: 2+9+1+2+2+0+0+2 = 18 = 1+8 = 9) .
Wróżka odczytuje charakterystykę każdej cyfry:
"1" Cichy i spokojny, ale też sumienny i obowiązkowy. Kiedy już wybierze zamierzony cel, dąży do niego wytrwale. Nie sprawia problemów wychowawczych, starannie prowadzi zeszyty, pilnie notuje wiadomości, zawsze ma odrobione lekcje. Uczeń idealny! Lubiany przez nauczycieli za sumienność, nie lubi jednak robić więcej niż musi. Bardzo często "Jedynki" mają uzdolnienia artystyczne.
"2" Dobry uczeń. Łagodny, uprzejmy, ale skryty, żyjący często w świecie własnych planów i marzeń. Szkoła nie jest jego pasją, ale nie ma żadnych problemów w nauce, a dzięki wrażliwości i miłości do czytanie, najlepiej czuje się na przedmiotach humanistycznych - języku polskim i historii. Nie ma wielu przyjaciół i chodzi własnymi drogami, ale dla osób, które wzbudzą jego zaufanie jest bardzo koleżeński i uczynny.
"3" Klasowa gaduła . Zadaje mnóstwo pytań, bierze udział we wszystkich dyskusjach. Ciekawski i dociekliwy i zawsze uśmiechnięty, co owocuje sympatią kolegów i nauczycieli. Ci ostatni zwykle starają się utemperować jego szaloną naturę, zwykle bezskutecznie... Interesuje się nowymi technologiami, ciekawostkami, wszystkim co intrygujące i tajemnicze. "Trójkę" charakteryzuje doskonała pamięć i zdolności aktorskie.
"4" To osoba dobra, myśląca, obdarzona zdrowym rozsądkiem i lubiącą ruch na świeżym powietrzu. W szkolnych murach nie czuje się najlepiej, ulubionym przedmiotem jest wychowanie fizyczne. Elokwencja i bystrość sprawiają jednak, że wszelkie testy i egzaminy zaliczają bez problemu. Otwarte na ludzi i koleżeńskie, szybko zyskują sympatię kolegów i nauczycieli. Są wrażliwe na zło i krzywdę - chętnie pomagają w schroniskach dla zwierząt, dbają o czystość środowiska.
"5" Szkolny łobuziak, który zrobi wszystko, żeby w szkole się nie nudzić. Osoba ruchliwa i uparta, ale inteligentna i wszechstronnie uzdolniona. Jeśli lubi jakiś przedmiot, poświęca się mu całkowicie i osiąga doskonałe efekty, także na konkursach i olimpiadach. Ma oryginalne poczucie humoru, potrafi stworzyć karykaturę kolegi czy nauczyciela. Lubiany, wszędobylski i energiczny.
"6" Uczciwy, skromny, towarzyski i otwarty na innych. W klasie unika spięć i konfliktów. Nauka to dla niego przyjemność, choć często towarzyszą jej stresy "przedsprawdzianowe". Posiada poczucie obowiązku, nie skuszą go wagary czy psikusy robione kolegom i nauczycielom. Wszystko co robi, wykonuje z pasją i zaangażowaniem. Jeśli jednak przedmiot go nudzi, to za nic nie będzie chciał się go uczyć.
"7" Uczy się sumiennie, ale nie dla stopni i wyróżnień, wybiera sobie ulubione przedmioty i na nich skupia całą uwagę. Ma naturę samotnika, nie lubi szkolnych imprez ani publicznych wystąpień. Nauczyciele doceniają go za obowiązkowość i upór w obronie własnych poglądów, przyjaciele - za lojalność i wierność.
"8" W życiu i szkole kieruje się emocjami. Do nauki podchodzi z pasją, wszystko go interesuje, jest ambitny i dociekliwy. Bierze aktywny udział w życiu szkoły, działa w samorządzie, chętnie wyjeżdża na szkolne wycieczki, rajdy, pomaga w ich organizacji. Nie lubi jednak rywalizacji, dlatego zawody sportowe nie są jego mocną stroną. Jest bardzo krytyczny wobec siebie i niepowodzenia szybko go zniechęcają.
"9" Ambitny i zdolny. Uwielbia być w centrum uwagi, chciałby być klasowym przywódcą i we wszystkim być najlepszy. Lubi szkołę, bo może się w niej wykazać, zabłysnąć polotem i inteligencją. Bierze udział we wszystkich apelach i uroczystościach, dobrze się uczy i uwielbia poznawać nowych ludzi. Jest uczynnym kolegą, pomaga słabszym, mimo zabiegania zawsze znajduje czas na rozmowę.
WRÓŻENIE PRZYSZŁOŚCI Z KART KLASYCZNYCH
Potasuj karty od 6 do Asa. Następnie poproś osobę, której wróżysz o rozłożenie kart lewą ręką do siebie na trzy kupki. Zbierz wszystkie karty, rozłóż na stole, i poproś o wybranie jednej z nich. Teraz możesz rozpocząć interpretację:
6 - Aby poprawić atmosferę w szkole, lepiej mniej plotkuj i mniej mów.
7 - Szykują się niespodzianki. Miłe lub złe. To będzie zależało od ciebie. Może ogarnąć cię nagły lęk. Nie bój się. Życie dopiero się zaczyna. Ciesz się tym co masz.
8 - Ostatnio niezbyt dobrze ci się wiodło w szkole, ale nie poddawaj się. Koniec kłopotów już jest blisko.
9 - Możesz trochę się nudzić i narzekać. Rzeczywiście te najlepsze dni masz jeszcze przed sobą. Skoncentruj się na odrabianiu lekcji. Nie zostawiaj niczego na później.
10 - Karta wróży ci wiele rozrywek. Jakieś miłe spotkanie, dyskoteka w szkole, ciekawy film w kinie.
Walet - Wpadniesz w złe towarzystwo. Towarzystwo może być dobre lub złe. Staraj się wejść w dobre.
Dama - Rok będzie bardzo pracowity, czeka cię dużo pracy i trzeba będzie zrezygnować z dyskoteki i spotkań z kolegami, szczególnie pod koniec roku szkolnego.
Król - Nie wywołuj niepotrzebnych spięć i nie kłóć się z koleżanką.
As - dobre pomysły i pracowitość doczekają się uznania w szkole w formie dobrej oceny.
ANDRZEJKOWE KARTKI NA WODZIE. Aby wywróżyć imię przyszłego ukochanego do korków dziewczynki przyczepiają kartki ze swoim imieniem i wkładają je do miski z wodą, w której pływają korki z przyczepionymi imionami męskimi. Gdy korki się złączą jest to magiczny znak że przyszły wybranek będzie nosił imię z kartki.
ANDRZEJKOWA WRÓŻBA Z JABŁKIEM. Każda z dziewczyn obiera jabłko tak, aby powstała jedna, jak najdłuższa obierka, po czym rzuca ją za plecy na podłogę. Z kształtu, jaki przybierze obierka leżąc na podłodze, kobieta wyczytuje pierwszą literę imienia swojego przyszłego męża.
KOLOROWO-ANDRZEJKOWO
Losowanie kolorów. Uczestnicy zabawy siedzą w kręgu i losują karteczki w sześciu kolorach. Osoba, którzy wylosowała dany kolor wstaje, a „wróżka" czyta przestrogi na przyszłość, odpowiadające kolorom wylosowanych kartek. I tak:
czerwony - Oj, te zgubne słodkości! Jeśli nie ograniczysz batoników i cukierków to w przyszłości będziesz musiał być częstym gościem u dentysty.
zielony - Bądź ostrożny w drodze do szkoły.
żółty - Bardziej dbaj o swoje zdrowie, cieplej się ubieraj.
niebieski - Pilnuj swoich rzeczy, bo w powietrzu czai się zguba.
biały - Pijesz za mało mleka!
czarny - Unikaj nieporozumień, a wszystko będzie wokół radosne i kolorowe.
albo
biały – szczęście
czerwony - jesteś bardzo lubianą osobą!
czarny - drobny pech
żółty - ktoś zazdrości ci dobrej oceny!
fioletowy - czeka cię miła niespodzianka
szary – smutek
zielony - spełnią się Twoje marzenia
Kolorowe koraliki albo kółka włóż do dzbanka, pomieszaj i z zamkniętymi oczami wyciągnij jeden.
niebieski - to będziesz miała szalone powodzenie w miłości i finansach
biały...
Vilopex