Słownik fotograficzny.pdf

Abbe Ernst (1840-1905) - fizyk i astronom niemiecki; profesor, dyrektor

astronomicznego uniwersytetu w Jenie. Odkrył podstawowy warunek

(nazwany od jego nazwiska) obliczania układów optycznych. Stworzył

naukowe podstawy budowy instrumentów optycznych. Wspólnie z Otto

Schottem był założycielem fabryki szkieł optycznych w Jenie oraz

współwłaścicielem i dyrektorem zakładów C. Zeissa, które po śmierci Zeissa

przekazał pod zarząd robotników i naukowców.

aberracja - w optyce nieprawidłowość odwzorowania przez soczewkę lub

układ optycznych przedmiotów: obraz ich jest nieostry, zniekształcony lub

zabarwiony. Odróżnia się abberację geometryczną i chromatyczną (barwną).

abberacja chromatyczna - aberracja barwna występująca w niektórych

układach soczewkowych lub w pojedynczej soczewce, powodująca powstanie

na obrazie barwnych otoczek zmniejszających ostrość obrazu. Otoczki te

tworzą się wskutek różnego załamania się promieni poszczególnych barw

(dyspersja światła przy jego załamaniu), czyli rozszczepianie światła białego

na jego składowe barwne; ogniskowe dla różnych barw , czyli dla różnych

długości promieniowania świetlnego, są różne, dlatego też promienie każdej z

barw tworzą obraz w innej płaszczyźnie: promienie fioletowe - najbliżej

soczewki (ogniskowa najkrótsza), promienie czerwone - najdalej od soczewki

(ogniskowa najdłuższa). Abberację chromatyczną usunąć można poprzez

zastosowanie specjalnych układów soczewek , zwanych układami

achromatycznymi, czyli - achromatami.

abberacja geometryczna - abberacja układów optycznych charakteryzująca

się niedokładnością odwzorowania obrazów w świetle monochromatycznym

(jednobarwnym); zależy od kształtu soczewek i zwierciadeł, od ich układów

oraz od geometrii oświetlenia. Do abberacji geometrycznej należy głównie

abberacja sferyczna, a ponadto - koma, - astygmatyzm, - krzywizna pola

obrazu oraz - dystorsja.

abberacja sferyczna - abebracja występująca w soczewce lub układach

optycznych polegająca na tym, że promienie światła symetryczne w stosunku

do osi optycznej, równoległe do niej lub wychodzące ze wspólnego punktu

leżącego na tej osi, po przejściu przez soczewkę (lub układ optyczny) nie

przecinają się w jednym punkcie, lecz na pewnej powierzchni. Abberacja

sferyczna powodowana jest różnym stopniem załamywania promieni

świetlnych przez poszczególne strefy soczewki: strefy bliższe brzegu soczewki

załamują promienie silniej, mają więc krótsze ogniskowe niż środek tej samej

soczewki. Abberację sferyczną można zmniejszyć przez zmniejszenie otworu

przesłony (zwężenie wiązki światła) oraz przez dobranie odpowiednich

krzywizn soczewek i łączenie ich w układy zwane aplantami.

Abney William (1843-1920) - angielski chemik, odkrywca hydrochinonu jako

substancji wywołującej. W 1882 roku spreparował papiery o żelatynowej

chlorosrebrowej emulsji - nazwane - Aristo.

acetyloceluloid - inaczej octan celulozowy, organiczny ester celulozy, zwany

też acetylocelulozą; termoplastyczny produkt działania bezwodnika octowego

(lub bezwodnego kwasu octowego) wobec kwasy octowego (lub chlorku

cynkowego) na celulozę. Materiał stosowany w latach 1958 do 1964 do

produkcji błon fotograficznych. Ze względu na swą niepalność wyparł błony z

celuloidu.

achromat - układ optyczny w dużym stopniu likwidujący abberację

chromatyczną (barwy czerwonej i niebieskiej) przez zastosowanie z dwóch

gatunków szkła o różnych współczynnikach załamania światła i różnej

dyspersji, np. rozszczepiającej (ujemnej) soczewki z flintu i skupiającej

(dodatniej) z kronu, sklejonych razem. Pierwsze achromaty skonstruowane

zostały przez Anglika Chestera Halla w 1829 roku. Są to najprostsze

obiektywy fotograficzne, zwane dawniej krajobrazowymi, stosowane również

w lornetkach, instrumentach astronomicznych, geodezyjnych i mikroskopach

jako obiektywy i okulary.

Adams Ansel (ur. 1902) - wybitny fotografik amerykański, niedoszły pianista.

Mając 14 lat zaczął fotografować. Po zapoznaniu się w 1930 roku z A.

Stieglitzem, który urządził mu wystawę, zajął się poważnie fotografią

porzucając zawód muzyka. W 1931 roku wraz z E. Westonem i innymi zakłada

grupę F-64. W 1946 roku organizuje w kalifornijskiej Szkole Nauk Pięknych

wydział fotografii artystycznej. Cechuje go finezyjna technika oraz

umiłowanie krajobrazu. Z jego zdjęć tchnie rozmach i przestrzeń. Jest autorem

wielu albumów i publikacji, np. "This is the American Earth" ("Oto

amerykańska ziemia").

Adams Marcus (1876-1959) - znakomity angielski fotograf dzieci.

Fotografował aparatem wmontowanym w półkę z lalkami w atelier

urządzonym jako pokój zabaw dla dzieci. W czasie swej przygody z fotografią

nie wykonał ani jednego zdjęcia osoby mającej powyżej 17 lat.

Adamson Robert (1821-1848) - chemik angielski, współpracownik malarza i

fotografa z Edynburga D. O. Hilla; zajmował się całym procesem

fotochemicznym: przygotowaniem materiałów światłoczułych,

wywoływaniem i kopiowaniem, natomiast Hill komponował jedynie obraz

przez odpowiednie upozowanie i oświetlenie modela. Wraz z Hillem wykonał

wspólnie ponad tysiąc zdjęć, głównie portretów, które są najcenniejszymi

zabytkami fotograficznym w dziedzinie portretu psychologicznego.

adapter - 1) w fotografii urządzenie umożliwiające dostosowanie do siebie

odpowiednich elementów, np. obiektywów wymiennych do aparatów

fotograficznych, do których nie są one dostosowane do bezpośredniego

zamocowania; ponadto nazwa złącza mikroskopowego umożliwiającego

zamocowanie aparatu fotograficznego na mikroskopie; 2) kasety na błonę

zwojową przeznaczone do aparatów dostosowanych do błon płaskich (ciętych)

i płyt szklanych.

addytywna metoda - jeden z dwóch sposobów (obok metody subtraktywnej)

mieszania barw, prowadzący do spowodowania wrażenia danej barwy przez

dodawanie dwóch lub więcej strumieni światła o różnych barwach, stosowany

w fotografii barwnej w celu otrzymania odpowiednich kolorów na pozytywie

w procesie powiększania negatywów barwnych. W addytywnej metodzie trzy

podstawowe barwy to: czerwona, zielona, niebieska; odpowiednie ich

mieszanie umożliwia uzyskanie wszystkich żądanych barw. Addytywna

korekcja barw wykorzystywana jest przede wszystkim w zautomatyzowanych

aparatach powiększania przy procesie fotograficznym (w minilabach).

aerator retuszerski - mały, ręczny aparat do prószenia farny pod ciśnieniem

powietrza lub innego gazu; składa się z wydłużonej rurki stanowiącej

równocześnie uchwyt dla palców, dyszy z iglicą, umożliwiającej otwieranie i

zamykanie przepływu farby oraz ze zbiorniczka farby. Stopień rozdrobnienia

cząsteczek farby przy prószeniu zależy od wielkości cząstek barwnika,

wielkości ciśnienia powietrza oraz od średnicy otworu dyszy. Prószenie za

pomocą aerografu może być powierzchniowe lub liniowe; przeprowadza się je

przy użyciu odpowiednich szablonów o konturach dopasowanych do kształtu

retuszowanych powierzchni.

Agfa - skrót nazwy: Aktiengeselschaft für Anilinfabrikation), niemiecka

wytwórnia chemiczna założona w 1873 roku w Wolfen, produkująca

początkowo barwniki i sztuczny jedwab, później materiały światłoczułe i

chemikalia fotograficzne, wreszcie również sprzęt fotograficzny.

Agfacolor - nazwa handlowa fotochemicznych materiałów barwnych

produkcji firmy Agfa.

Agfachrom - nazwa firmowo-handlowa materiałów barwnych odwracalnych

(diapozytywów) produkowanych przez firmę Agfa.

akt - w sztuce (malarstwie, grafice, rzeźbie, fotografii) przetworzony środkami

artystycznymi obraz nagiego ciała człowieka lub jego fragment; w fotografii

uprawiany od czasu dagerotypii. Podlegał szczególnie mocno wpływom

konwencji malarskich. W połowie XX wieku wykształciły się dwa główne

kierunki aktu fotograficznego: kierunek pierwszy preferował estetyczne i

przyjemne dla oka ukazanie piękna ciała; model pozostaje sobą, zdjęcie jego

jest obrazem fizycznym, odzwierciedlającym jego kształt, w kierunku drugim -

ciało modela lub jego fragment traktowane są jako twórczy pretekst do

zakomponowania z linii brył i światłocieni, uzyskiwanych przez odpowiednie

oświetlenie, obrazu, często zdeformowanego oświetleniem lub

przerysowaniem perspektywicznym (lub jednym i drugim); w tym przypadku

akt jest w małym stopniu lub wcale nie jest fizyczną podobizną modela.

aktyniczne światło - promieniowanie świetlne o takim zakresie długości fali

(barwie), na jaki uczulony jest warstwa światłoczuła materiału

fotograficznego, w odniesieniu do której mówimy o aktyniczności światła.

Albada celownik - ulepszony celownik Newtona, tak zwany sportowy; składa

się z przedniej rozpraszającej soczewki płasko-wklęsłej i okularu w postaci

płytki z małym otworem. Wklęsła powierzchnia soczewki napylona jest

półprzezroczystą warstwą metalową i stanowi zwierciadło sferyczne. Na

wewnętrznej powierzchni płytki umieszczona jest jasna ramka. Podczas

celowania widzi się większe pole, niż zostanie objęte polem widzenia

obiektywu, dzięki czemu podczas fotografowania można się orientować, co się

dzieje poza ramką celownika. Przedmiot widoczny w ceowniku jest jako lekko

przyćmiony, a ramka odbita w lustrze widoczna jest ostro.

Alberta zjawisko - zjawisko odwrócenia obrazu negatywowego na

pozytywowy na materiale światłoczułym naświetlonym, wypłukanym i

ponownie naświetlonym światłem rozproszonym i ponownie wywołanym.

Zjawisko to powstaje na wskutek odczulającego działania nieusuniętych

centrów czułości na ponownie naświetlone.

albumin - rodzaj dawnego materiału pozytywowego stosowanego już od 1850

roku; papier powlekano białkiem i chlorkiem sodowym, uczulano azotanem

srebrowym i kopiowano negatyw przez styk w świetle słonecznym. Obraz o

nieprzyjemnym, rdzawym zabarwieniu tonowano w solach złota lub platyny,

dzięki czemu niekorzystne zabarwienie zmieniało się na brązowosepiowe lub

czarnobrunatne. Obraz utrwalano w tiosiarczanie sodowym.

aldehyd mrówkowy (HCHO) - bezbarwny gaz o ostrym zapachu, zwany też

formaldehydem. Roztworem tego aldehydu jest formalina (trucizna), używana

w fotografii do garbowania warstw żelatynowych.

alkalia - zasady, w fotografii stosowane jako przyśpieszające składniki

wywoływacza oraz umożliwiające wywołanie, gdy wymaga tego zastosowany

w składzie wywoływacza czynnik (substancja) wywołująca. Fotograficzne

substancje alkalizujące dzielą się na dwie grupy: substancje przyśpieszające

przebieg wywoływania oraz substancje alkalizujące, dodawane do

wywoływacza w celu zwiększenia jego zasadowości (pH). Najczęściej używa

się wodorotlenków i węglanów (sodowych lub potasowych), boraksu,

fosforanu trójsodowego, metaboranu sodowego. Bez substancji alkalicznych

mogą pracować jedynie wywoływacze metolowe i amidolowe.

altana - rodzaj dawniejszego atelier, bez oświetlenia sztucznego. Altana miała

zazwyczaj oszklony sufit i jedną ze ścian, zasłanianą kotarami, których

przesuwanie pozwalało na regulowanie oświetlenia. Altany budowano

zazwyczaj jako przybudówki, jako wolno stojące lub na poddaszach. Wobec

rozwoju oświetlenia elektrycznego altan z oświetleniem dziennym od dawna

już się nie stosuje.

Alticolor - dawny materiał barwny ziarnisto-rastrowy o czułości 12 DIN do

zdjęć dziennych. Produkowany był do 1955 roku w postaci błon zwojowych

przez firmę francuską Societé Lumiére.

ałuny - siarczany niektórych metali, ciała krystaliczne rozpuszczalne w

wodzie. Do celów fotograficznych stosowane w celu garbowania emulsji

żelatynowych (np. do utrwalacza) stosowane są: ałun chromowo-potasowy

KCr(SO 4 ) 2 ·12H 2 O w postaci ciemnofioletowych kryształków oraz ałun

glinowo-potasowy KAL(SO 4 ) 2 ·12H 2 O w postaci bezbarwnych kryształków o

słabej rozpuszczalności w zimniej wodzie, a dobrej - w ciepłej.

Amatcolor - jedna z dawniejszych metod otrzymywania fotograficznych

obrazów barwnych. Do zdjęć używało się tripaku o czułości około 12 DIN.

Trzy wyciągi barwne dzieliło się i kopiowało na płytę lustrzaną i wywoływało

gorącą wodą, dzięki czemu powstał relief. Następnie relief ten barwiło się i

przenosiło na papier pokryty żelatyną.

ambrotypia - jedna z dawniejszych, stosowanych od 1852 roku,

pozytywowych technik fotograficznych, pozwalająca uzyskać jeden unikalny

obraz. Jasny wyciąg srebrowy cienko wywołanej mokrej płyty kolodionowej

oglądany w świetle odbitym sprawia wrażenie pozytywu. Jasny obraz

srebrowy na negatywie szklanym podkładany był z przeciwnej strony warstwą

czarnej farby lub tkaniny. Obrazy tego rodzaju były często kolorowane.

Amidol - 2,4-dwuaminofenol w postaci białych lub szarych kryształków

dobrze rozpuszczalnych w wodzie, redukujący składnik wywoływaczy odkryty

przez F. Haufa i wprowadzony do praktyki przez M. Andersena w 1891 roku;

w handlu znajduje się pod postacią dwuchlorowodorku. Działa energicznie

nawet w roztworach mało alkalicznych, używany jest do wywoływania

papierów bromowo-srebrowych (daje głęboką czerń obrazu) oraz jako

pierwszy wywoływacz odwracalnych materiałów barwnych ze względu na swą

bezzasadowość oraz niewiązanie się z komponentami barwnika.

aminofenol - jedna w substancji wywołujących; ma postać brunatnych

kryształków, po raz pierwszy do wywoływania został zastosowany przez M.

Andersena w 1891 roku. Rozcieńczając roztwór w różnym stopniu (od 1:10 do

1:200) reguluje się kontrastowość i szybkość pracy wywoływacza: im bardziej

jest on rozcieńczony, tym pracuje dłużej, mniej kontrastowo i bardziej

drobnoziarniście oraz wyrównawczo.

Amira - jedna z dawniejszych metod otrzymywania barwnych obrazów

fotograficznych, podobna do duxochromii. Trzy wyciągi barw kopiuje się

przez położenie na trzech cienkich błonach bromosrebrowych, które zawierają

trzy barwniki. Po wywołaniu i utrwaleniu wszystkie trzy błony nakleja się na

siebie.

anaglif - obraz przestrzenny (stereoskopowy), powstały podczas oglądania

dwóch przesuniętych względem siebie obrazów o różnych barwach. Efekt

stereoskopowy powstaje przy oglądaniu tych obrazów przez filtry (zazwyczaj

jeden czerwony, drugi niebieski) w postaci okularów. Dzięki tym filtrom każde

oko widzi tylko jeden obraz, ten, którego barwa przepuszczona jest przez dany

filtr: np. przez niebieski widoczny jest tylko obraz wydrukowany farbą

niebieską, przez czerwony - obraz wydrukowany farbą czerwoną, itp.

analizator barw - urządzenie elektroniczne do automatycznego określania

filtracji podczas wykonywania powiększeń barwnych, w procesie barwnym

negatywowo-pozytywowym.

anastygmat - układ obiektywowy eliminujący astygmatyzm oraz inne wady

optyczne, dzięki zastosowaniu soczewek o określonych kształtach oraz z

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: