ELEKTROKARDIOGRAFIA

Elektrokardiografia

Jest metodą obrazowania zmienności potencjału elektrycznego wytworzonego przez serce.

Elektrokardiogram

Jest graficznym zapisem właściwości i kierunku zmian tego potencjału w czasie. Upływ czasu wyraża przesuw taśmy rejestrującej zapis, a zmiany potencjału są obrazowane poprzez wielkości i kierunek wychyleń krzywej zapisu.

Źródłem energii elektrycznej serca jest metabolizm komórki mięśnia sercowego. Rejestrowane w czasie badania EKG różnice potencjałów są sumą zjawisk elektrycznych zachodzących w poszczególnych komórkach mięśniowych.

Układ przewodzący mięśnia sercowego

•                     Węzeł zatokowo-przedsionkowy (S.A.),

•                     Węzeł przedsionkowo-komorowy (AV),

•                     Pęczek przedsionkowo-komorowy Hisa,

•                     Prawa odnoga pęczka Hisa,

•                     Włókna Parkiniego,

•                     Lewa odnoga pęczka Hisa,

•                     Wiązkaq przednia lewej odnogi pęczka Hisa,

•                     Wiązka tylna lewej odnogi pęczka Hisa.

Rejestracja EKG

Potencjały elektryczne generowane przez serce odbiera się za pomocą odprowadzeń, które nazwano „jednobiegunowymi” i „dwubiegunowymi”. W odprowadzeniach jednobiegunowych elektrodą badającą jest elektroda dodatnia, którą umieszcza się w miejscu badanego potencjału. Drugą elektrodą jest elektroda obojętna o napięciu równym zero. W odprowadzeniach dwubiegunowych elektrody umieszczone są w punktach o różnym potencjale i rejestrują różnice potencjałów między dwoma punktami.

Rutynowy elektrokardiogram.

Jest to standardowo wykonywany spoczynkowy zapis EKG, obejmujący 12 odprowadzeń:

•                     3 odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe,

•                     3 odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe,

•                     6 odprowadzeń przed sercowych jednobiegunowych.

Odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe:

•                     Odprowadzenie I rejestruje różnicę potencjałów pomiędzy: lewym przedramieniem (+) a prawym przedramieniem (-),

•                     Odprowadzenie II rejestruje różnicę potencjałów pomiędzy: lewym podudziem (+) a prawym przedramieniem (-),

•                     Odprowadzenie II rejestruje różnicę potencjałów: pomiędzy lewym podudziem (+) a lewym przedramieniem (-).

Odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe.

•                     Odprowadzenie aVR – z prawej kończyny górnej,

•                     Odprowadzenie aVL – z lewej kończyny górnej,

•                     Odprowadzenie aVF – z lewej kończyny dolnej.

•                     Prawa ręka – przewód czerwony,

•                     Lewa ręka – przewód żółty,

•                     Lewa noga – przewód zielony,

•                     Prawa noga – przewód czarny (jest przewodem obojętnym, uziemiającym).

Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe.

Rejestrują bezwzględną wartość potencjału w punktach leżących na klatce piersiowej.

•                      Odprowadzenie V1 – w 4 międzyżebrzu przy prawym brzegu mostka (elektroda czerwona),

•                      Odprowadzenie V2 – w 4 międzyżebrzu przy lewym brzegu mostka (elektroda żółta),

•                      Odprowadzenie V3 – w połowie odległości między punktami V2 i V4 (elektroda zielona),

•                      Odprowadzenie – V4 w 5 międzyżebrzu w linii środkowo-obojczykowej lewej (elektroda brązowa),

•                      Odprowadzenie V5 – na poziomie V4 w linii pachowej przedniej lewej (elektroda czarna),

•                      Odprowadzenie V6 – na poziomie V4 w linii pachowej środkowej lewej (elektroda fioletowa).

Przed badaniem należy ustawić żądaną szybkość przesuwu papieru, oraz sprawdzić czułość aparatu poprzez włączenie przycisku wybranego napięcia i przycisku testowego czyli cechy. Cecha powinna być zaznaczona na każdym odcinku badania EKG. Służy ona obiektywnym i porównawczym pomiarom amplitudy załamków. Dla ułatwienia obliczeń wzmacniacz amplitudy jest ustawiony tak, aby cecha wynosiła 1 cm dla 1mV. (1 mm = 0,1 mV).

Powszechnie stosuje się dwie szybkości przesuwu papieru: 25mm/s i 50mm/s. rzadziej stosowane to 10mm/s i 100mm/s. stosowany papier zaopatrzony jest w podziałkę milimetrową.

•                     Przy szybkości 25mm/s: 1mm=0,04s, 5mm=0,2s,

•                     Przy szybkości 50mm/s: 1mm=0,02s, 5mm=0,1s,

•                     Przy szybkości 10mm/2: 1mm=0,1s, 5mm=0,5s.

Znając szybkość przesuwu papieru można obliczyć czas trwania poszczególnych załamków, odcinków i odstępów, a także czas trwania jednej ewolucji sercowej. Posługując się tymi samymi danymi możemy też obliczyć częstość rytmu serca na minutę. Przy miarowym rytmie najdokładniejszy wynik uzyskamy stosując następujący wzór:

•                     Dla przesuwu 25mm/s – 1500:x,

•                     Dla przesuwu 50mm/s – 3000:x,

•                     Dla przesuwu 10mm/s – 600:x

Gdzie x= długość odstępu RR w milimetrach.

Krzywa EKG składa się z wychyleń od linii podstawowej (izoelektronicznej), które nazywamy załamkami oraz z zawartych między nimi odcinków. Część krzywej obejmującą odcinek i sąsiadujący z nim załamek nazywamy odstępem.

Część przedsionkowa elektrokardiogramu złożona jest z załamka P i odcinka PQ.

Część komorowa – z załamka QRS, odcinka ST oraz załamka T.

Linia izoelektryczna

To linia pozioma zarejestrowana w czasie, gdy w sercu nie stwierdza się pobudzenia (aktywności). W stosunku do niej określa się przemieszczenie wszystkich odcinków i amplitudę załamków.

Załamek P

Jest wyrazem depolaryzacji mięśnia przedsionków. Czas trwania prawidłowego załamka wynosi od 0,04 do 0,11s, a amplituda do 2,5mm (0,25mV) w odprowadzeniach kończynowych i do 3 mm (0,3mV) w odprowadzeniach przedsercowych.

Odcinek PQ

Jest to część krzywej EKG mierzona od końca załamka P do początku pierwszego wychylenia zespołu QRS. Prawidłowo czas jego trwania wynosi 0,04-0,10s. Wyraża przewodzenie bodźca przez węzeł a-v, pęczek Hisa, jego odnogi oraz włókna Purkinjego. Przebiega w linii izoelektrycznej.

Odstęp PQ

Jest mierzony od początku P do początku zespołu QRS. Prawidłowo czas jego trwania wynosi 0,12-0,20s.

Zespół QRS

Jest wyrazem depolaryzacji mięśnia komór. Składa się z załamków oznaczonych literami Q, R, S. czas trwania zespołu wynosi 0,06-0,10s. Amplituda zespołu w odprowadzeniach kończynowych wynosi 5-24mm, w odprowadzeniach przedsercowych 8-24mm.

Załamek Q

Pierwszy ujemny załamek zespołu (przed załamkiem R). Często jest nieobecny.

Załamek R

Pierwszy dodatni załamek zespołu.

Załamek S

Pierwszy, po załamku R, ujemny załamek zespołu.

Punkt łączący J

Jest to punkt, w którym kończy się zespół QRS i rozpoczyna odcinek ST. Prawidłowo przemieszczenie punktu J nie powinno przekraczać 1mm w górę lub w dół od linii izoelektrycznej w żadnym odprowadzeniu.

Odcinek ST

Jest to część krzywej EKG mierzona od końca zespołu QRS do początku załamka T. jest wyrazem początkowej fazy repolaryzacji mięśnia komór. Czas jego trwania wynosi 0,02-0,12s. Prawidłowo przebiega w lini izoelektrycznej.

Załamek T

Jest wyrazem końcowej fazy repolaryzacji mięśnia komór. Czas trwania załamka T wynosi 0,12-0,16s. Amplituda wynosi do 6 mm w odprowadzeniach kończynowych i do 10 mm w odprowadzeniach przedsercowych.

Odstęp QT

Jest mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T. wyraża czas trwania potencjału czynnościowego (depolaryzacji i repolaryzacji komór). Czas trwania odstępu QT zależy między innymi od częstości rytmu serca, jednak nie powinien przekraczać 0,40s.

Załamek U

Spotykany jest w około 25% zapisów EKG. Występuje bezpośrednio po załamku T, wyprzedzając załamek P następnego cyklu.

Odcinek TP

Jest to część krzywej EKG mierzona od końca załamka T do początku następnego załamka P. odpowiada okresowi, w którym komory i przedsionki znajdują się w rozkurczu. Przebiega w linii izoelektrycznej.

Odstęp RR

Jest to odległość pomiędzy wierzchołkami dwu kolejnych załamków R. jest wyrazem czasu trwania jednej ewolucji serca. W prawidłowym rytmie zatokowym różnice między dwoma odstępami RR nie przekraczają 0,16s. Jest wykorzystywany do obliczenia częstotliwości rytmu serca.

Odstęp PP

Jest to odległość pomiędzy wierzchołkami dwu kolejnych załamków P. w przypadku miarowego rytmu zatokowego odstęp PP jest równy odstępowi RR.