PLAZMIDY O SZEROKIM ZAKRESIE GOSPODARZY.pdf

Tom 51, 2002

Numer 3 (256)

Strony 273–281

I GOR K ONIECZNY

Zespó³ Biologii Molekularnej, Katedra Biologii Molekularnej i Komórkowej

Miêdzyuczelniany Wydzia³ Biotechnologii UG/AMG

Uniwersytet Gdañski

K³adki 24, 80-822 Gdañsk

e-mail: igor@biotech.univ.gda.pl

PLAZMIDY O SZEROKIM ZAKRESIE GOSPODARZY

WSTÊP

Plazmidy s¹ pozachromosomalnymi ele-

mentami genetycznymi powszechnie wystê-

puj¹cymi w ró¿nych gatunkach bakterii. Pod-

stawowymi warunkami zapewniaj¹cymi stabil-

ne utrzymywanie siê plazmidu w komórce bak-

teryjnej s¹: zdolnoœæ replikacji DNA, kontrola

tego procesu oraz w wielu przypadkach syste-

my zapewniaj¹ce równomiern¹ segregacjê pla-

zmidów w trakcie podzia³u komórkowego.

Wiêkszoœæ plazmidów posiada zdolnoœæ do ko-

niugacji (transferu plazmidowego DNA pomiê-

dzy komórkami bakteryjnymi), co przyczynia

siê do rozprzestrzeniania ró¿norodnych cech

istotnych dla metabolizmu bakterii. Miêdzy in-

nymi plazmidy zapewniaj¹: opornoœæ na anty-

biotyki, opornoœæ na metale ciê¿kie, produkcjê

toksyn oraz degradacjê szerokiej gamy

zwi¹zków toksycznych. Ze wzglêdu na ³atwoœæ

izolacji, prostotê manipulacji genetycznych i

stosunkowo ³atw¹ analizê w warunkach labo-

ratoryjnych in vitro , systemy plazmidowe sta³y

siê modelowymi w badaniach procesu replika-

cji DNA.

PLAZMIDY O SZEROKIM ZAKRESIE GOSPODARZY

Wiêkszoœæ plazmidów posiada kolist¹, su-

perzwiniêt¹ strukturê, natomiast liniow¹ for-

mê posiadaj¹ plazmidy wyizolowane z niektó-

rych gatunków bakterii z rodzaju Streptomyces

sp . czy Borrelia sp . Uwa¿a siê, ¿e wiêkszoœæ pla-

zmidów nale¿y do grupy okreœlanej jako pla-

zmidy o w¹skim zakresie gospodarza (ang. nar-

row-host-range) i jest zdolna do replikacji DNA

oraz transferu tylko w jednym, okreœlonym ga-

tunku bakterii. W odró¿nieniu od tej grupy,

plazmidy okreœlane jako plazmidy o szerokim

zakresie gospodarzy (ang. broad-host-range)

posiadaj¹ zdolnoœæ do replikacji i stabilnego

utrzymywania siê w wielu, czêsto nie spokrew-

nionych gatunkach bakterii. DNA plazmidów o

szerokim zakresie gospodarzy mo¿e równie¿

byæ przekazywane na drodze koniugacji z ko-

mórki jednego gatunku bakterii do komórki in-

nego gatunku bakterii, staj¹c siê tym samym

czynnikiem horyzontalnego transferu genów

(T HOMAS iH ELINSKI 1989, T HOMAS 1996). Wy-

kazano, ¿e zdolnoœæ koniugacji nie jest ograni-

czona jedynie do transferu pomiêdzy komórka-

mi bakteryjnymi, ale równie¿ dotyczy transferu

Prowadzone przez nasz zespó³ badania nad molekularnymi mechanizmami zwi¹zanymi z metabolizmem DNA

plazmidów o szerokim zakresie gospodarzy, nale¿¹cymi do grupy IncP, finansowane s¹ ze œrodków Komitetu Ba-

dañ Naukowych oraz z funduszy Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej.

274

I GOR K ONIECZNY

DNA z bakterii do komórek eukariotycznych

(H EINEMANN iS PRAGUE 1989). Kilka dobrze ge-

netycznie scharakteryzowanych plazmidów z

grupy niezgodnoœci IncP1 (RK2), IncQ

(RSF1010), IncW (pSa) i IncN (pCU1) utrzymu-

je siê stabilnie w ro¿nych gatunkach bakterii

(D EL S OLAR i wspó³aut. 1993, 1996, 1998;

H ELINSKI i wspó³aut. 1996). Wykazano rów-

nie¿, ¿e niektóre z naturalnie wystêpuj¹cych

plazmidów izolowanych w œrodowisku mor-

skim s¹ w stanie utrzymywaæ siê w wielu nie

spokrewnionych ze sob¹ gatunkach bakterii

(S OBECKY i wspó³aut. 1998)

STRUKTURA ORIGIN I MECHANIZM REPLIKACJI DNA

Do tej pory badania replikacji plazmidowe-

go DNA ograniczone by³y g³ównie do grupy

plazmidów o w¹skim zakresie gospodarzy i

bakterii Escherichia coli jako gospodarza dla

tych plazmidów. Mimo du¿ej ró¿norodnoœci

replikonów plazmidowych opisano dwa pod-

stawowe schematy inicjacji replikacji kolistego

plazmidowego DNA. Pierwszy zak³ada regula-

cjê inicjacji replikacji poprzez antysensown¹

cz¹steczkê RNA, która poprzez hybrydyzacjê

reguluje czêstoœæ inicjacji (D EL S OLAR i

wspó³aut. 1998, H ELINSKI i wspó³aut.1996).

Przyk³ady tego typu inicjacji replikacji to pla-

zmidy z grupy ColEI oraz plazmidy RC (ang. rol-

ling circle) takie jak pT181, pUB110 czy

pMV158, których replikacja zachodzi wed³ug

modelu (tocz¹cego siê ko³a). Drugi mecha-

nizm inicjacji replikacji plazmidowego DNA

dotyczy plazmidów koduj¹cych w³asne bia³ka

inicjatorowe (Rep), które wi¹¿¹ siê do specy-

ficznych powtórzonych sekwencji (iteronów)

w obrêbie miejsca startu replikacji plazmido-

wego DNA (ang. origin , ori ), a ich replikacja za-

chodzi wed³ug modelu . Do intensywnie ba-

danych plazmidów tej grupy nale¿¹ miêdzy in-

nymi P1, F, R6K, pSC101 i RK2. Zaproponowa-

no dwie strategie inicjacji replikacji plazmi-

dów o szerokim zakresie gospodarza: (i) inicja-

cja replikacji niezale¿na od bia³ek replikacyj-

nych gospodarza oraz (ii) inicjacja replikacji,

podczas której dochodzi do wspó³dzia³ania re-

plikacyjnych czynników plazmidowych z ko-

mórkowym aparatem replikacyjnym (D EL

S OLAR i wspó³aut. 1996).

Charakterystyczn¹ cech¹ wiêkszoœci miejsc

inicjacji replikacji replikonów (autonomicz-

nych jednostek replikacyjnych takich jak

cz¹steczki plazmidów, chromosomy, DNA wi-

rusów czy bakteriofagów) jest wystêpowanie

struktur bogatych w reszty tyminy i adeniny

(rejony A+T). W miejscach tych dochodzi do

destabilizacji dwuniciowej struktury DNA, co

rozpoczyna proces replikacji i jest warunkiem

zwi¹zania helikazy, która rozwija dwuniciow¹

matrycê DNA umo¿liwiaj¹c w ten sposób

utworzenie i propagacjê kompleksu replikacyj-

nego. Origin mo¿e równie¿ posiadaæ rejon bo-

gaty w reszty guaniny i cytozyny (rejon G+C).

Innym charakterystycznym elementem origin

replikacji s¹ wielokrotnie powtórzone se-

kwencje-iterony. Szeroka grupa plazmidów po-

siada te sekwencje, które s¹ miejscami wi¹za-

nia, kodowanego przez plazmid, bia³ka ini-

cjuj¹cego proces replikacji DNA (Rep). Wyka-

zano, ¿e iterony wystêpuj¹ w origin replikacji

plazmidów o szerokim zakresie gospodarzy na-

le¿¹cych miêdzy innymi do grup IncQ oraz

IncP (Ryc. 1). Iloœæ sekwencji powtórzonych

mo¿e wp³ywaæ na stabilnoœæ DNA plazmidu w

okreœlonych gatunkach bakterii (S CHMID-

HAUSER i wspó³aut. 1983). Oprócz miejsc

wi¹zania plazmidowego bia³ka Rep origin

mo¿e zawieraæ jedn¹ b¹dŸ kilka sekwencji spe-

cyficznych dla wi¹zania bakteryjnego bia³ka

DnaA (sekwencje DnaA-box). Bia³ko E. coli

DnaA jest czynnikiem inicjuj¹cym replikacjê

DNA chromosomalnego, jakkolwiek wykaza-

no, ¿e mo¿e tworzyæ kompleksy w origin ró¿-

nych plazmidów. Geny koduj¹ce bia³ko DnaA

znaleziono w wiêkszoœci bakterii i wykazuj¹

one znaczny stopieñ podobieñstwa (K AGUNI

1997, M ESSER i wspó³aut. 2001). Wykazano, ¿e

w przypadku plazmidów IncP sekwencje Dna-

A-box warunkuj¹ mo¿liwoœæ replikacji plazmi-

dów w niektórych gatunkach bakterii, podczas

gdy w innych gatunkach bakterii nie s¹ absolut-

nie niezbêdne w procesie inicjacji replikacji

DNA plazmidu (D ORAN i wspó³aut. 1999a,b).

W odró¿nieniu od plazmidów IncP, origin re-

plikacji plazmidów IncQ (RSF1010) nie zawie-

ra sekwencji DnaA-box. Inicjacja replikacji

DNA tych plazmidów nie wymaga udzia³u

bia³ek bakteryjnych, w tym bakteryjnego

bia³ka DnaA, i zachodzi jedynie przy udziale

plazmidowych bia³ek replikacyjnych wed³ug

mechanizmu typu oddzielania nici (ang. strand

displacement) (S CHERZINGER i wspó³aut. 1991,

1997). Plazmid RSF1010 oprócz iteronów w re-

Plazmidy o szerokim zakresie gospodarzy

275

Ryc. 1. Model inicjacji replikacji DNA plazmidów o szerokim zakresie gospodarzy posiadaj¹cych wie-

lokrotnie powtórzone sekwencje — iterony.

Model przedstawia mechanizmy inicjacji replikacji plazmidów nale¿¹cych do grupy IncP oraz IncQ. Podczas ini-

cjacji replikacji plazmidów IncP dochodzi do wi¹zania inicjatorowego bia³ka plazmidowego z wielokrotnie po-

wtórzonymi iteronami. Dochodzi do destabilizacji (otwarcia) dwuniciowej truktury DNA. Wi¹zanie i aktywnoœæ

bakteryjnej helikazy w rozwijaniu helisy DNA wymaga udzia³u bia³ek bakteryjnych DnaA i DnaC. Bakteryjna pri-

maza syntetyzuje startery do replikacji DNA która zachodzi jednokierunkowo na obydwu niciach (synteza nici

wiod¹cej i opó¿nionej). W wyniku jednej rundy replikacji powstaj¹ dwie dwuniciowe cz¹steczki plazmidowego

DNA. Inicjacja replikacji plazmidów IncQ nie wymaga udzia³u bia³ek bakteryjnych. Wi¹zanie plazmidowego

bia³ka inicjatorowego RepC destabilizuje strukturê DNA co pozwala na wi¹zanie plazmidowych bia³ek helikazy

RepA oraz primazy RepB w jednym z dwóch miejsc inicjacji replikacji. Helikaza oddziela jedn¹ z macierzystych

nici DNA (ang. strand displacement) co pozwala na ci¹g³¹ syntezê DNA z wykorzystaniem bakteryjnych polime-

raz DNA. W wyniku tego procesu powstaje jedna dwuniciowa oraz jedna jednoniciowa cz¹stka DNA, która na-

stêpnie s³u¿y jako matryca do syntezy nici komplementarnej.

jonie inicjacji replikacji, zawiera dwie palin-

dromowe sekwencje ssiA oraz ssiB, z których

niezale¿nie mo¿e zachodziæ synteza DNA. Ko-

dowane przez plazmid bia³ko RepC wi¹¿¹c siê

do sekwencji iteronów owiera strukturê origin

(powoduje miejscow¹ destabilizacjê dwuni-

ciowej helisy DNA), co pozwala na zwi¹zanie

plazmidowej helikazy RepA i w konsekwencji

rozwiniêcie helisy DNA, oddzielenie nici sta-

nowi¹cej matrycê dla syntezy. Synteza DNA

rozpoczyna siê w sposób losowy w jednych

cz¹steczkach plazmidowego DNA w miejscu

ssiA, a w innych w ssiB i powoduje powstanie

specyficznej struktury typu D-loop. W wyniku

tego procesu powstaje jedna dwuniciowa oraz

jedna jednoniciowa cz¹stka plazmidowego

DNA, która zosta³a oddzielona od matrycy. Na-

le¿y podkreœliæ, ¿e w inicjacji replikacji

RSF1010 uczestnicz¹ jedynie bia³ka kodowane

przez plazmid. Przypuszcza siê, ¿e kodowanie

przez plazmid w³asnych bia³ek replikacyjnych i

niezale¿noœæ inicjacji replikacji DNA RSF1010

od czynników bakteryjnych jest jednym z istot-

nych elementów nadaj¹cych plazmidom z gru-

276

I GOR K ONIECZNY

py IncQ mo¿liwoœæ replikacji i utrzymywania

siê w wielu gatunkach bakterii.

DNA plazmidów nale¿¹cych do grupy RC

(ang. rolling circle) mo¿e zachodziæ zarówno

w bakteriach Gram-dodatnich, jak i Gram-u-

jemnych, zawiera dwa miejsca inicjacji ( dso —

ang. double-strand-origin oraz sso — ang. single

strand origin) (K HAN 2000). Inicjacja replikacji

tych plazmidów rozpoczyna siê od wi¹zania

plazmidowego bia³ka Rep w dwuniciowym

origin dso (Ryc. 2). Wi¹zanie to generuje struk-

ter sp., Rhizobium sp., Rhodopseudomonas

sp., Alcaligens sp., Azospirillum sp., Thiobacil-

lus sp., Xanthomonas sp. (P ANSEGRAU iL ANKA

1996, T HOMAS iH ELINSKI 1989). Pierwotnie zo-

sta³ zidentyfikowany jako czynnik nadaj¹cy

opornoœæ na antybiotyki patogennej bakterii

Pseudomonas aeruginosa wyizolowanej z ran

pooparzeniowych pacjentów jednego z brytyj-

skich szpitali (L OWBURY i wspó³aut.1969). Zi-

dentyfikowano go równie¿ jako pozachromo-

somalny element bakterii patogennych roœlin.

Ryc. 2. Model replikacji DNA plazmidów RC.

DNA plazmidów o szerokim zakresie gospodarzy nale¿¹cych do grupy RC (ang. rolling circle) zawieraj¹ dwa rejo-

ny inicjacji replikacji. Inicjacja replikacji DNA rozpoczyna siê poprzez wi¹zanie bia³ka inicjatorowego w rejonie

dso (ang. double strand origin), naciêcie jednej z nici DNA i syntezê nici potomnej wed³ug modelu tocz¹cego siê

ko³a. W wyniku tej syntezy powstaje jedna dwuniciowa cz¹steczka plazmidu oraz jedna jednoniciowa, której re-

plikacja zachodzi przy udziale polimeraz RNA i DNA z rejonu sso (ang. single strand origin).

turê g³ówki od szpilki (ang. hairpin) a nastêp-

nie naciêcie dso przez bia³ko Rep. Kolejnym

etapem jest wi¹zanie helikazy i synteza nici

wiod¹cej (z wykorzystaniem 3’OH wolego ko-

ñca powsta³ego na skutek nukleolitycznej ak-

tywnoœci Rep), w wyniku której powstaje jed-

noniciowa cz¹steczka DNA. Ten intermediat

replikacyjny zawieraj¹cy sso jest substratem

dla syntezy nici opóŸnionej z udzia³em bakte-

ryjnej polimerazy RNA (synteza starterów) i

holoenzymu DNA polimerazy III. Ostatnio za-

proponowano, ¿e specyficzne przejœcie z syn-

tezy jednoniciowego intermediatu na syntezê

plazmidowej cz¹steczki dwuniciowej mo¿e

byæ istotnym elementem nadaj¹cym plazmi-

dom RC mo¿liwoœæ replikacji w wielu gatun-

kach bakterii (K HAN 2000).

Do grupy plazmidów IncP nale¿y plazmid

RK2 (identyczny z plazmidem RP4), który jest

du¿ym kolistym plazmidem (60kpz) wystê-

puj¹cym w szeregu bakteriach z rodziny Ente-

robacteriace, Agrobacterium sp ., Azotobacter

sp., Bordetella sp., Vibrio sp., Methophilus sp.,

Pseudomonas sp., Acidobacter sp., Caulobac-

ter sp., Neisseria sp., Legionella sp., Acetobac-

RK2 jest wiêc nie tylko atrakcyjny jako modelo-

wy system w badaniach podstawowych, ale

równie¿ badania nad RK2 mog¹ doprowadziæ

do uzyskania wyników o walorach aplikacyj-

nych. Ostatnie lata przynosz¹ coraz wiêcej in-

formacji dotycz¹cych molekularnych mechani-

zmów czyni¹cych plazmid RK2 zdolnym do

utrzymywania siê i propagacji w ró¿nych ga-

tunkach bakterii. W przypadku plazmidu RK2

jedynie dwa czynniki kodowane w DNA pla-

zmidowym uczestnicz¹ w inicjacji replikacji

jego DNA. S¹ to: rejon inicjacji replikacji ( oriV )

oraz bia³ko inicjatorowe TrfA (F IGURSKI i

H ELINSKI 1979, T HOMAS i wspó³aut. 1980).

Bia³ko inicjatorowe TrfA syntetyzowane jest w

dwóch formach: o d³ugoœci 44kDa (TrfA-44)

oraz 33kDa (TrfA-33). Krótka forma bia³ka

(TrfA-33) jest wystarczaj¹ca do inicjacji repli-

kacji RK2 w E. coli i szeregu innych bakterii.

Inicjacja replikacji RK2 w P. aeruginosa wyma-

ga d³u¿szej formy TrfA-44 (D URLAND iH ELINSKI

1987). W obrêbie minimalnej sekwencji origin

RK2 znajduje siê piêæ miejsc wi¹zania bia³ka

TrfA: cztery miejsca wi¹zania bakteryjnego

bia³ka DnaA oraz rejon bogaty w pary A+T i re-

Plazmidy o szerokim zakresie gospodarzy

277

jon bogaty w pary G+C (K ONIECZNY i wspó³aut.

1997). Minimalna sekwencja origin RK2 jest

wystarczaj¹ca do inicjacji replikacji w E. coli

oraz innych bakteriach Gram-ujemnych. Pozo-

sta³e bia³ka niezbêdne w procesie replikacji to

bia³ka bakteryjne (P INKEY i wspó³aut. 1988,

K ITTELL iH ELINSKI 1991). Uda³o siê zrekonstru-

owaæ in vitro , z wykorzystaniem oczyszczo-

nych enzymów, reakcjê replikacji RK2

(K ONIECZNY iH ELINSKI 1997a). Proces ten wy-

maga matrycy DNA zawieraj¹cej oriV , oczysz-

czonego bia³ka inicjatorowgo TrfA oraz bia³ek

E.coli : DnaA, helikazy DnaB, bia³ka DnaC, pri-

mazy DnaG, gyrazy, SSB — bia³ka wi¹¿¹cego po-

jedyncz¹ niæ DNA i holoenzymu polimerazy

DNA III. Podczas inicjacji replikacji RK2 do-

chodzi do wi¹zania bia³ka inicjatorowego TrfA

do iteronów (P ERRI i wspó³aut. 1991). Powsta-

je kompleks inicjacyjny. Podobnie jak inne pla-

zmidowe bia³ka inicjatorowe, TrfA wystêpuje

w postaci dimeru, jednak do DNA wi¹¿e siê

jako monomer. Wykazano, ¿e bia³ko opiekuñ-

cze E. coli ClpX aktywuje TrfA podczas inicjacji

replikacji (K ONIECZNY iH ELINSKI 1997b). Akty-

wacja ta polega na monomeryzacji dimerycz-

nej formy bia³ka TrfA. Podobne wyniki otrzy-

mano dla bia³ka inicjatorowego plazmidu P1

(RepA), które jest aktywowane przez bia³ka

opiekuñcze DnaK, DnaJ, GrpE oraz ClpP

(K ONIECZNY i¯ YLICZ 1999). Ostatnio stwier-

dzono, ¿e inne bia³ko ClpB (nale¿¹ce do rodzi-

ny Hsp100) wraz z bia³kami opiekuñczymi

DnaK, DnaJ i GrpE tworzy alternatywny system

aktywuj¹cy TrfA (K ONIECZNY iL IBEREK 2002).

Wydaje siê, ¿e proces aktywacji nie jest ograni-

czony jedynie do bakterii E. coli i aktywacja

TrfA w innych gatunkach bakterii zachodzi z

udzia³em homologicznych lub/i analogicznych

systemów bia³ek opiekuñczych.

Bia³ko TrfA wi¹¿¹c siê z sekwencjami itero-

nów powoduje destabilizacjê podwójnej helisy

DNA w obrêbie rejonu bogatego w pary A+T

(K ONIECZNY i wspó³aut. 1997). W odró¿nieniu

od inicjacji replikacji w oriC , bia³ko DnaA

E. coli nie jest czynnikiem odpowiedzialnym za

powstanie kompleksu otwartego RK2, a jedy-

nie stabilizuje t¹ strukturê. Nasze badania wy-

kaza³y, ¿e równie¿ bia³ka homologiczne DnaA

wyizolowane z bakterii Pseudomonas sp. stabi-

lizuj¹ strukturê kompleksu otwartego oriV .W

odró¿nieniu, bia³ka DnaA Bacillus subtilis i

Streptomyces lividans nie stabilizuj¹ tej struk-

tury (C ASPI i wspólaut. 2000). Przypuszcza siê,

¿e mo¿e to byæ jeden z czynników uniemo¿li-

wiaj¹cych inicjacjê replikacji DNA RK2 w bak-

teriach Gram dodatnich. Otwarcie struktury

origin jest warunkiem zwi¹zania helikazy, któ-

ra po utworzeniu kompleksu z jedn¹ z nici

DNA rozwija dwuniciow¹ helisê DNA.

Mechanizm wi¹zania helikazy i aktywacji

kompleksu helikazy niesie wiele pytañ i to bez

wzglêdu na badany system. Praktycznie dla

¿adnego modelu badawczego, prokariotyczne-

go czy eukariotycznego, nie poznano w pe³ni

mechanizmu tworzenia kompleksu preprimo-

somu — wi¹zania helikazy do DNA (B AKER i

B ELL 1998, E GELMAN 1998). Nie wiadomo w

jaki sposób najczêœciej pierœcieniowe, heksa-

meryczne struktury helikaz replikacyjnych

wi¹¿¹ siê z DNA. Obecnie za najbardziej praw-

dopodobne uwa¿a siê otwarcie struktury pierœ-

cienia i ponowne jej zamkniêcie z jednonicio-

wym DNA znajduj¹cym siê w œrodku heksame-

ru. W ostatnich latach uda³o siê uzyskaæ pierw-

sze opisy struktury niektórych helikaz replika-

cyjnych (P ATEL iP ICHA 2000). Co ciekawe, do

tej pory znajomoœæ budowy krystalicznej nie

spowodowa³a prze³omu w rozumieniu bioche-

micznego mechanizmu rozwijania podwójnej

helisy DNA. W badaniach replikacji chromoso-

mu E. coli oraz plazmidowych systemów specy-

ficznych dla tej bakterii, opisano szereg istot-

nych oddzia³ywañ bia³ek replikacyjnych z heli-

kaz¹ DnaB E. coli . Wykazano, ¿e helikaza E. coli

tworzy kompleks z bia³kiem inicjatorowym

DnaA (M ARSZA£EK iK AGUNI 1994). Od-

dzia³ywanie to jest istotne dla powstania kom-

pleksu preprimosomu i w konsekwencji po-

zwala na wi¹zanie helikazy z jednoniciowym

DNA w rejonie A+T w obrêbie kompleksu

otwartego oriC . Równie¿ bia³ka inicjatorowe

plazmidów, pSC101 i R6K, tworz¹ kompleksy z

helikaz¹ (R ATNAKAR i wspó³aut. 1996, L U i

wspólaut.1998, D ATTA i wspólaut. 1999). Od-

dzia³ywania te s¹ niezbêdne w inicjacji replika-

cji DNA tych plazmidów, jednak rola bakteryj-

nego bia³ka DnaA na tym etapie inicjacji repli-

kacji pozostaje nie wyjaœniona. Sugeruje siê, ¿e

oddzia³ywanie bia³ek DnaA-DnaB nie jest kry-

tyczne dla replikacji plazmidowego DNA

pSC101 i R6K w E. coli .

Wykazano ponadto, ¿e w odró¿nieniu od

plazmidów pSC101 i R6K, w przypadku RK2

inicjacja replikacji DNA tego plazmidu w ko-

mórkach bakteii E. coli jest zale¿na od od-

dzia³ywania DnaA-DnaB (K ONIECZY iH ELINSKI

1997a). Etapem poœrednim jest kompleks heli-

kazy DnaB, zawieraj¹cy równie¿ bia³ka DnaA i

DnaC, obserwowany w rejonie sekwencji Dna-

A-box (P ACEK i wspó³aut. 2001). Helikaza DnaB

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: