ŁĄKOTKI.docx

              ŁĄKOTKI

n       Półksiężycowate twory zbudowane z tkanki łącznej włóknistej

n       Położone pomiędzy piszczelą a kością udową

n       Do niedawna uważane za zbędną pozostałość życia płodowego i narząd szczątkowy

n       Dziś uważane za kluczowy element kolana

Łąkotki

n       Pokrywają 2/3 obwodowe plateau piszczeli

n       Zbudowane są ze zbitej, gęsto tkanej włóknistej tkanki łącznej co zapewnia tym strukturom dużą elastyczność i zdolność do przenoszenia dużych sił nacisku

n       W przekroju poprzecznym mają kształt klina

n       Rogi przednie węższe niż tylne

n       Zewnętrzne brzegi są wypukłe i przyczepiają się do wewnętrznej warstwy torebki stawowej poza miejscem przebiegu ścięgna mięśnia podkolanowego gdzie łąkotka boczna łączy się z kością piszczelową przez więzadła wieńcowe

n       Brzegi wewnętrzne są wklęsłe cienkie i leżą luźno

Struktura i budowa przestrzenna łąkotki

n     74% woda

n     Kolagen typu I

n     Kwas hialuronowy

n     Proteoglikany

n     Fibrocondrocyty

n     Budowa taka ułatwia równomierny rozkład obciążeń

Rola i funkcje łąkotek

n       Stabilizacja i kongruencja powierzchni stawowych

n       Przenoszenie i rozkład obciążeń

n       Propriocepcja

n       Amortyzacja

n       Odżywianie chrząstki stawowej

Ruchomość łąkotek

Zgięcie i wyprost

Rotacja zew piszczeli                                  Rot. Wew. piszczeli

Epidemiologia uszkodzeń łąkotek

n      uszkodzenia łąkotek stanowią 25-80% wszystkich obrażeń urazowych stawu kolanowego

n      występują częściej u mężczyzn

n      łąkotka przyśrodkowa jest uszkadzana częściej niż boczna

Uszkodzenia towarzyszące

n      Chondromalacja powierzchni stawowych kłykci i rzepki

n      Uszkodzenia więzadeł i torebki stawowej

n      Złamania chrzęstno-kostne

n      Zapalenie błony maziowej

Uszkodzenia łąkotek

n      Mechanizmy uszkodzenia
Do uszkodzenia dochodzi, gdy przekroczone zostają fizjologiczne granice wytrzymałości łąkotek na działające nań siły, fizjologiczne zakresy ruchów lub gdy uszkodzone zostaną struktury pozostające w bezpośrednim kontakcie
z łąkotką. Uszkodzeniom ulegają łatwiej łąkotki o osłabionej strukturze.

n      Mechanizmy urazu
Postuluje się, że uszkodzenie łąkotki występuje zazwyczaj w wyniku nagłego prostowania stawu kolanowego znajdującego się w częściowym zgięciu i rotacji.

n      Uszkodzenia łąkotek
• pełne
• niepełne

Uszkodzenie wertykalne podłużne

Uszkodzenie typu rączki od wiadra

Uszkodzenie radialne

Uszkodzenie typu języczka

Diagnostyka i leczenie

n      Diagnostyka
• wywiad
• badanie kliniczne
• diagnostyka obrazowa (RTG,USG, MRI)
• artroskopia

n      Wywiad
• ból kolana
• przebyty uraz
• zablokowanie kolana
• trzaski
• przeskakiwania
• obrzęk kolana
• uciekanie kolana

Badanie kliniczne

n      bolesność w rzucie szpary stawowej

n      blok stawu

n      wysięk w stawie

testy kliniczne

Jak leczyć?

n      Leczenie zachowawcze
  Wskazania:
• uszkodzenie przytorebkowe
• stabilne, ruchomość < 3mm
• długość < 1cm
• uszkodzenia niepełne

n      Meniscektomia
Istotą meniscektomii jest zachowanie możliwie największej zdrowej części łąkotki. Wskazaniem do usunięcia fragmentu łąkotki jest uszkodzenie nie poddające się naprawie, często pochodzenia zwyrodnieniowego.

Usunięcie fragmentu łąkotki (typ radialny)

Usunięcie fragmentu łąkotki (typ języczka)

Jak leczyć?

Naprawa łąkotek
• na otwarto
• artroskopowa

Techniki artroskopowe
• szycie
  - inside-out
  - outside-in
  - all inside
• elementy mocujące – np. strzałki, T-fix

Elementy mocujące
(Fixation devices)

Czynniki poprawiające rokowania w szyciu łąkotek

n      długość uszkodzenia < 2,5 cm

n      odległość uszkodzenia od torebki < 3 mm

n      czas od przebytego urazu < 8 tyg.

n      wiek pacjenta < 30 r.ż.

n      jednoczesna rekonstrukcja WKP

użycie szwów niewchłanianych

Rozpoznanie - testy i objawy łąkotkowe

n      Czułość prawidłowo wykonanego pojedynczego testu/objawu wynosi około 45-60% (DeLee)

–        Zaleca się wykonać 3 różne testy

n      Często stosowane:

–        Test McMurraya

–        Test Apleya

–        Test Merke’a

–        Objaw Payra

–        Objaw Steinmanna

–        Objaw Childressa

Test McMurraya, test Bragarda

u    Staw kolanowy zgięty, jedną ręką stabilizujemy kolano, drugę rotujemy stopę na zewnątrz lub do wewnątrz

u    Prostujemy kolano do zgięcia około 90 st. (test McMurraya) lub do pełnego wyprostu (test Bragarda)

u    Test dodatni:

•         Ból przy prostowaniu w rotacji zewn. – podejrzenie uszkodzenia MM

•         Ból przy prostowaniu w rotacji wewn. – podejrzenie uszkodzenia ML

•         Przeskakiwanie przy silnym zgięciu – uszkodzenie rogu tylnego łąkotki

•         Przeskakiwanie przy zgięciu do 90 st. – uszkodzenie środkowej części łąkotki

Test dystrakcyjno-kompresyjny Apleya
(grinding test)

u    Pacjent leży na brzuchu, staw kolanowy zgięty do 90 st.

u    Badający stabilizuje kolanem udo pacjenta

u    W pierwszym etapie badający wykonuje wyciąg, a następnie rotuje podudzie do zewnątrz i wewnątrz

u    Ból świadczy o uszkodzeniu torebkowo-więzadłowm

Test Merke’a

u    Badany obciąża chorą kończyną, staw kolanowy lekko zgięty

u    Badający stabilizuje chorą kończynę własną stopą

u    Pacjent rotuje udo do wewnątrz i na zewnątrz

u    Test dodatni:

•         Ból przy rotacji wewnętrzne uda – podejrzenie uszkodzenia MM

•         Ból przy rotacji wewnętrzne uda – podejrzenie uszkodzenia MM

•         Test jest także dodatni przy uszkodzeniu MCL, LCL

Objaw Payra

u    Wykonanie przerywanego ucisku od strony przyśrodkowej na staw kolanowy przy kończynie zrotowanej na zewnątrz

u    Objaw dodatni:

•         Ból w przyśrodkowej części szpary stawowej

Objaw Steinmanna

u    Badający stabilizuje zgięty staw kolanowy i wykonuje szybkie rotacje podudzia na zewnątrz i do wewnątrz

u    Objaw dodatni:

•         Ból przy rotacji wewnętrznej – podejrzenie uszkodzenia ML

•         Ból przy rotacji zewnętrznej – podejrzenie uszkodzenia MM

Objaw Childressa

u    Pacjent wykonuje przysiad, pośladki dotykają pięt

u    W tej pozycji przemieszcza się do przodu („kaczy chód”

u    Objaw dodatni:

•         W uszkodzeniu rogu tylnego ból lub trzask w submaksymalnym zgięciu kolana

PODZIAŁ PACJENTÓW ZE WZGLĘDU NA METODĘ OPERACJI  ŁĄKOTEK

n      GRUPA 1

n      Pacjenci po częściowej lub całkowitej meniscektromii

n       GRUPA 2

n      Pacjenci po zszyciu lub zespoleniu strzałkami łąkotki

SCHEMAT REHABILITACJI - GRUPA 1

n      0-1 TYDZIEŃ

n      Nauka chodu-pełne obciążenie

n      Pełny zakres ruch [nie forsować zgięcia]

n      Kontrola wysięku i bólu-krioterapia

n      Napięcia izometryczne QF. [biofeedback]

n      Stretching

n      Stymulacja elektr. VMO

n      2-3 TYDZIEŃ

n      Wszystko tj. wyżej

n      Profilaktyka dolegliwości SRU

n      Propriocepcja, PNF

n      Ćw. kończyn dolnych w zamkniętych  łańcuchach kinematycznych [CKC]

n...