4 szkoły klasycznej myśli socjologicznej:
1. ewolucjonizm
Herbert Spencer – brytyjski socjolog, psycholog
2. marksizm – rozumiana jako koncepcja funkcjonowania ideologii społecznej
Karol Marks
2. socjologizm
Emile Durkheim – stworzył pierwszą katedrę socjologiczną
3. niemiecka socjologia humanistyczna
Max Weber
- kierunek zdominował myśl socjologii od 1850 roku
- pobierali z przedstawicielstwa Comte’a
- nauki przyrodnicze powinny się wzorować
- nauka pomaga w rozwiązaniu różnych problemów
- legitymizowanie ładu społecznego
- nie było tutaj elementów krytyki społecznej
- występował w antropologii itd., nie tylko w socjologii
* zakładali
- że przyrodą rządzą prawa ewolucji, podobnie ze społeczeństwem
- rekonstrukcja tych praw – ewolucja społeczna
- pytania – dlaczego społeczeństwo się zmienia i do czego to prowadzi??
* założenia
- zmiana społeczna jest wszechobecna wszystkie społeczeństwa ewoluują
- zmiana jest zmianą ukierunkowaną (zmiany postępu związane z przekształcaniem struktur prostych w złożone)
- zmiana społeczna ma charakter endogenny (wywodzący się od wewnątrz – kluczowe założenie)
- większość ewolucjonistów to badacze angielscy
- różne społeczeństwa są na różnym poziomie
E
D
C
B
A
A – pierwotny typ społeczeństwa
B – ludy koczownicze
C – społeczeństwo rolnicze
D – społeczeństwa znajdują się na peryferiach społeczeństwa przemysłowego (na terenie Polski pod zaborami)
E – współczesne społeczeństwo angielskie
- stopniowe zmiany konsekwencje założenia:
- żeby zobaczyć swoją historię nie trzeba patrzyć na historię, wystarczy spojrzeć na te proste * typy społeczeństwa
Co jest motorem ewolucji?? Jaki jest czynnik napędowy??
- Spencer – ewolucja zachodzi poprzez proces różnicowania i specjalizacji, społeczeństwa zmieniają się wewnętrznie poprzez silniejszy podział funkcji społecznych (społeczny podział pracy)
- ewolucjoniści porównywali społeczeństwa do organizmu – pewne elementy przetrwały do dzisiaj
- ewolucjonizm pod koniec XIX wieku zaniknął
- odrodził się w II poł. XX wieku – neoewolucjonizm – marginalność
- odrodzenie ewolucjonizmu jako pewien zespół teorii koncepcje nie wprost nawiązują do ewolucjonizmu (schemat ewolucyjny)
społeczeństwa tradycyjne industrialne informacyjne
1 fali 2 fali 3 fali
- pod pewnymi względami podobny do ewolucjonizmu
- podział pracy społecznej
- kontynuacja ewolucjonizmu
- sformułowali tezę, że fakty społeczne trzeba badać tak, jak rzeczy, w odwołaniu do innych badań społecznych
- wzorowanie na naukach przyrodniczych – bez zaślepiania tymi naukami
- rzeczywistość faktów odmienna od nauk przyrodniczych
- społeczeństwo to coś, co ludzi ogranicza (kontrola społeczna), tworzy ono bariery
pozostawali w obrębie legitymizowania ładu społecznego
- Durkheim – badania nad samobójstwami, co powoduje, że mamy z tym do czynienia??
fakt społeczny poprzez
wyjaśnienie innych faktów
społecznych
częściej protestanci niż katolicy,
podczas wojen nie ma
- samobójstwa zależą od danego typu społeczeństwa, w którym żyje dana jednostka (więzi społeczne luźne – zjawisko społeczeństwa)
*stan anomii (zanik norm regulujących życie społeczne) a wzrost samobójstw:
- pokazał, że zjawiska odwoływane do jednostek, trzeba odwołać się do społeczeństwa, w którym jednostka funkcjonuje
* typy samobójstw:
- altruistyczne (jednostka sterowana przez społeczeństwo, które samobójstwo wymusza)
- prowadził także inne badania – religia
* istotna była próba odpowiedzi na pytanie –na czym opiera się dzisiejsze społeczeństwo?
1. solidarność mechaniczna (społeczności tradycyjnych, gdzie słaby podział pracy; mają wspólne doświadczenia, ład oparty na wspólnocie doświadczeń, opiera się na pewnej represji
2. solidarność organiczna (dotyczy społeczności współczesnych, zaawansowany podział pracy, różne doświadczenia, nie jest możliwa jednolitość – zróżnicowanie, ekonomiczna współzależność ludzi od siebie)
* Co zmieniło się wraz z rewolucją przemysłową?
- przejście od solidarności mechanicznej do solidarności organicznej
- brak wspólnej perspektywy
- prymat pewnych zmian grupowych (pole manewru jednostki)
- prymat grupy nad jednostką
- szukanie wyjaśnień na poziomie grupowym
- momentami nie miał znaczenia
- spowodował, ze socjologia wygląda tak a nie inaczej
- Marks – aktywista polityczny, myśliciel, który starał się odpowiedzieć na pytanie – dlaczego * rzeczywistość tak wygląda? Na czym się opiera ład społeczny? – pytania także innych socjologów
1. jaki był stosunek do kapitalizmu?
- był pozytywny, zachwycony nim, etap przybliżający ludzkość do komunizmu przyczyna przejścia ku innym etapom
- likwidował poddaństwo
2. w jaki sposób postrzegał rzeczywistość?
- wielowymiarowo –
a) makrospołeczeństwo
- feudalizm niewolnictwo, kapitalizm itp.
formacje ekonomiczne - odrębne
b) społeczeństwo ciągle się zmienia
- nie twierdził, ze stoją za tym procesy ewolucyjne, ale konflikt społeczny
- konflikt w każdym typie dwóch podstawowych zbiorowości, mające sprzeczne interesy, są - - one wykonać własne cele, dominacja jednej nad drugą, przejście do innej formacji
3. na czym polega specyfika społeczeństwa w wieku XIX?
- dwie klasy społeczne – zbiorowości, które były fundamentalne dla danego typu społeczeństwa
- posiadanie lub nie posiadanie środków produkcji – własność umożliwiająca wytwarzanie
1. posiadanie środków produkcji - burżuazja
2. nieposiadanie środków produkcji – proletariat
- Burżuazja ma utrzymać ład społeczny
* kilka trafnych zjawisk:
1. koncepcja interesów społecznych (artykulacja) – różne zbiorowości, różne interesy, zbiorowości dominujące realizują własne interesy, powstrzymują grupy przeciwne fałszywa świadomość
2. co spowodowało, że mógł powstać nowy typ zbiorowości?
proces kumulacji kapitału (pojawiły się nadwyżki) – przejmowanie wartości dodanych (przejmowanie przez burżuazję)
* Koncepcje:
1. pojęcie klasy społecznej
2. dominacja ideologiczna i interesy
3. myśliciel radykalny – radykalizm – analiza zjawisk poprzez sięganie do korzeni rzeczy
- Max Weber
- nauka powinna być wolna od wartościowania (nie mogą stać się ideologiami)
wartościowanie pojawia się zawsze, już chwilą wyboru badania
- jak pierwszy wprowadził sposób analizy zjawisk społecznych – typ idealny – pewien abstrakcyjny konstrukt pojęciowy (możemy sobie wyobrazić działanie idealnie racjonalne, w rzeczywistości empirycznej nie mamy z czymś takim do czynienia). Pojęcie tanie jak rynek czy gospodarka kapitalistyczna – nie może zaistnieć w rzeczywistości na 100% - to typ idealny, do którego możemy porównywać obecne sytuacje ekonomiczne. Poprzez typ idealny można porównywać rzeczywistość
- model – to jest coś przeciętnego, a nie typ idealny
- kluczowym procesem, który doprowadza do istniejącej sytuacji był proces racjonalizacji (stworzyła nowy sposób zarządzania) proces, który nadal będzie się rozwijał
następnie dominacja racjonalnego myślenia (nacisk na efektywność)
- przed XVIII w. był kapitalizm łupieżczy aby mógł powstać nowoczesny kapitalizm (racjonalny) musiał powstać nowy typ osobowości (gromadzi dobra materialne i je pomnażać, nie mogli wydawać tych dóbr materialnych)
- skutek – protestantyzm – im więcej dóbr posiada, tym jest lepszy dla Boga, ludzie – protestanci – nie wydawali ich
- wszystko jest efektem religijnym (nawet ceny)
- humanistyczna – kładli nacisk na specyfikę nauk społecznych
INTERAKCJONIZM – nurt
- próba rekonstrukcji tego, w jaki sposób przebiegają interakcje społeczne
- mechanizm kształtowania się struktur społecznych poprzez ciągłą wymianę i ewolucję znaczeń symboli, odbywającą się podczas odbywających się procesów oddziaływań między członkami społeczeństwa
- człowiek staje się istotą społeczną
1. Dlaczego społeczeństwa trwają?
2. Dlaczego awans dotyczy ograniczonej liczby osób?
- Nauki społeczne odpowiadają na te pytania
- ten proces sprawia, że społeczeństwo trwa
- pojęcie szerokie
- uspołecznienie, proces, który trwa całe życie
- proces dokonuje się poprzez instytucje społeczne, np. przez rodzinę, system edukacyjny, media
- system edukacyjny – nie jest systemem nastawionym na awans społeczny;
– mechanizm, który przyczynia się do podziału na klasy
2 aspekty socjalizacji
pierwotna wtórna
- dotyczy dzieci od urodzenia do okresu przedszkolnego
- obraz świata wewnętrznego jest narzucony
- zostają przyswojone normy, które są oczywiście
- później można się zdystansować, ale początkowo musimy przyjąć świat taki, jaki jest
znaczna część ludzi dziedziczy pozycję po rodzicach
- zjawiska internalizacji (istota uspołecznienia polega na uwewnętrznieniu)
- pewne narzucone reguły uznajemy za własne kulminacja procesu
- decyduje o tym jak będziemy postrzegać świat
- prowadzi do stopniowego abstrahowania ról i postaw – mamy do czynienia z małym dzieckiem, które wylało na mamę zupę, mam się zezłościła, dziecko myśli, że 1. nie należy wylewać zupy na mamę w tej sytuacji 2. nie należy wylewać na mamę zupy kiedykolwiek 3. na innych ludzi 4. w ogóle – przejście od konkretnych zjawisk (UOGÓLNIONY INNY)
- kluczowym mechanizmem jest przejście do tego, jak zachować się w ogóle – TRESURA – na podstawie kar i uwag – wzory postępowania w ogóle
- dziecko socjalizuje jedyny możliwy świat, który jest przefiltrowany przez osoby otaczające dziecko
- współcześnie robią to media, ale nie w całości
- proces, który jest nacechowany emocjonalnie
- do rodziców mamy stosunek emocjonalny
- wytwarza się wspólna perspektywa z innymi ludźmi
- zbiór procesów, które dotyczą integrowania się z innymi społecznościami
- nie ma potrzeby i nie wytworzyło się tutaj zjawisko emocji – nauczyciela nie trzeba kochać
- jest ten podział, bo istnieje podział pracy
* postawy utajone – elementy postępowania, które przyjmują kontrolę nad naszym postępowaniem
- porzucenie naszych wcześniejszych wartości, ale pozostają w nas postawy utajone (co jest dla nas oczywiste, a co nie)
- między 0-7 rokiem życia dziecko staje się członkiem społeczeństwa, kształci się jego tożsamość
* w jaki sposób ludzie funkcjonują?
- pewne osoby zajmują wyższą pozycję w hierarchii społecznej niż inne
- dzieci z klasy robotniczej w latach ’70 miały gorsze wyniki w nauce niż pozostałe dzieci (Anglia)
- zależało to wg Bernsteina od rodzaju pracy jaki wykonują rodzice
- skupił się on na języku
rozwinięty ograniczony
- kładziono na niego nacisk w szkołach
- przeciwstawienie się cechom kodu ograniczonego
- bogactwo przysłówków
- używanie rozkazów w niewielkim stopniu
- bogata argumentacja
- określenie ekspresywne
- formułowanie w sposób nieosobowy
- zawsze jest podana przyczyna, co masz robić, dlaczego tak jest; pojawia się stwierdzenie i argumentacja, dziecko jako partner
- członkowie klasy średniej uwrażliwieni na strukturę przedmiotów i zjawisk
- dziecko rozpatruje przedmioty w ten sposób, aby pomogło mu to w rozwinięciu kariery
- dzieci, które znały tylko ten kod stały na gorszej pozycji
- krótkie, proste zdania, występuje dużo spójników
- mało przymiotników i przysłówków (minimalizacja)
- zjawiska przedstawiane w jak najprostszy sposób
- często używanie prostych rozkazów traktowanych, jako ostateczny argument
- używanie sformułowań, które są pytaniami, a tak naprawdę nimi nie są
- posługiwanie się skrótami myślowymi
- rzadkie używanie zaimków nieosobowych
- w klasie robotniczej nie ma jasnego postrzegania struktur przedmiotów i zjawisk
- powoduje to konsekwencje, ze nie tworzy się dalekosiężnych planów
- nastawienie na teraźniejszość, brak stosowania kar i nagród
- osłabia to potencjał intelektualny
- mamy do czynienia z dwoma rodzajami prowadzenia rozmów
- typami idealnymi – klasa robotnicza i średnia – punkt odniesienia do konkretnych grup
- instytucja, która dokonuje selekcji
- w punkcie wyjścia rozwarstwienie
- pewne dzieci nie potrafią się nauczyć, ponieważ nie znają kodu rozwiniętego, którym posługują się nauczyciele, pozostałe przyswajają wiedzę
- nie niweluje podziałów społecznych, je powiększa
- jest ona dostosowana do jednej klasy społecznej
* Jak z tym walczyć? Jak to zniwelować?
- na pewno nie w szkole
zostawi się wszystko tak jak jest zniweluje się naukę dzieci przez rodziców
- tych badań nie da się mechanicznie przenieść do sytuacji Polski
- powstanie społeczeństwa nowożytnego, odchodzenie od samodzielności (np. uzależnienie od lekarzy)
- zapewnienie dzieciom opieki, wdrożenie pewnych umiejętności, chodziło tez o proces wytwarzanie się narodów
- nieprzestrzenny podział na części, między którymi są relacje hierarchiczne, podporządkowania
- jakie zbiorowości są podporządkowane, a jakie dominujące
- każdą zbiorowość możemy podzielić na miliom sposobów
członkowie mają
najwyższe dochody
* W jaki sposób może kategoryzować nierówności społeczne?
PRL – klasa robotnicza chłopów i inteligentów
1. wobec prawa 2. wobec szans 3. wobec warunków życia
ad. 1. wszyscy tak samo traktowani wobec instytucji prawnych
ad. 2. każdy ma równe szanse awansu; punkt wyjścia taki sam – nie mogło by istnieć dziedziczenie, np. majątku
ad.3 opozycja do modelu równości
- wszyscy powinni być równi
- równy dostęp do wykształcenia
- jest to pewien punkt wyjścia
- stwierdzenie rodzaju nierówności nie jest punktem wyjścia
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (UWARSTWIENIE)
- zinstytucjonalizowana nierówność
- da się te nierówności przedstawić w postaci rankingu
- występują między zbiorowościami zależności
- zadaniem dla badaczy społeczeństwa jest odtworzenie tych zależności w społeczeństwie (czy mamy do czynienia z nierównościami radykalnymi?)
istnieją dwa możliwe punkty wyjściowe
czynnik o charakterze aspekt nadrzędności
obiektywnym i podrzędności
(niezależnie od nas, (postrzeganie rzeczywistości
znajduje się poza nami) poprzez innych ludzi –
podejście uzupełniające)
...
karolinka2523