[575][620]S.O.S. ZIEMIA! [884][910]Posłuchaj mnie. [912][950]Jeste, tak jak ja homo sapiens, [952][975]człowiekiem rozumnym. [977][989]Życie, [991][1038]cud wszechwiata, pojawiło|się około 4 mld lat temu. [1040][1081]A my, ludzie zaledwie 200 tys lat temu. [1083][1138]Znów udało nam się zniszczyć|równowagę, tak ważnš dla życia. [1140][1178]Posłuchaj uważnie tej niezwykłej|historii. Historii o Tobie. [1180][1213]i zdecyduj co z niš zrobisz. [1392][1420]To sš lady naszego pochodzenia. [1422][1467]Na poczštku nasza planeta nie była|niczym więcej niż kulš ognia. [1470][1495]obłokiem pozlepianych ziarenek kurzu [1497][1535]podobnie jak wiele innych|obłoków we wszechwiecie. [1540][1574]To własnie tutaj zdarzył się cud życia. [2056][2080]Dzi życie, nasze życie [2082][2118]to tylko ogniwo w|przeogromnym łańcuchu istnień [2120][2165]które następowały jedno po drugim|na Ziemi, przez około 4 mld lat. [2207][2220]Nawet dzi [2222][2259]nowe wulkany zmieniajš nasze otoczenie. [2261][2298]Wyrzucajš z siebie to,|z czego powstała Ziemia, [2300][2325]stopionš skałę z największych głębin, [2327][2380]krzepnšcš, pękajšcš, zapadajšcš się|lub rozszerzajšcš cienkš skorupę. [2382][2409]zanim przejdš w stan upienia. [2537][2575]Te szczštki ziejšcych dymem gór [2577][2611]były wiadkami narodzin|pierwotnej atmosfery Ziemi. [2613][2645]Atmosfery całkowicie beztlenowej. [2647][2677]Gęstej od pary wodnej [2679][2702]pełnej dwutlenku węgla [2711][2728]Piekło. [2829][2847]Ziemia stygła. [2849][2892]Para wodna skraplała się i|spadała jako gigatyczne ulewy. [2894][2940]Właciwa odległoć od Słońca,|niezbyt daleko i nie za blisko, [2942][2978]dały na Ziemi doskonałš równowagę,|co pozwoliło utrzymać wodę [2980][3001]w stanie płynnym. [3003][3026]Woda wyżłobiła kanały. [3028][3066]Sš jak tętnice albo gałęzie drzew [3068][3108]przenoszš życiodajne soki,|które woda daje Ziemi. [3221][3283]Rzeki wypłukujš minerały ze skał|i oddajš je do wody oceanów. [3288][3328]Oceany stajš się słone. [3504][3524]Skšd pochodzimy? [3526][3557]Gdzie pojawiło się pierwsze życie? [3572][3588]Cud wszechczasów, [3590][3630]prymitywne formy życia znajdujš|się do dzi w goršcych ródłach. [3632][3677]Nadajš im kolor. Nazywamy|je archeobacteria. [3765][3789]Żyjš dzięki ciepłu Ziemi. [3791][3814]Wszystkie, za wyjštkiem sinic [3819][3844]albo niebiesko-zielonych glonów. [3846][3871]Tylko one majš możliwoć|wykorzystania słońca [3873][3898]i przejęcia jego energii. [3909][3968]Sš to żyjšcy przodkowie|dzisiejszych rolin. [3975][4018]Te maleńkie bakterie|i miliony ich potomków [4020][4053]zmieniły los planety. [4055][4090]Zmieniły jej atmosferę. [4138][4178]Co się stało ze zwišzkami|węgla, zatruwajšcymi atmosferę? [4188][4230]Cišgle sš tutaj, uwięzione|w skorupie ziemskiej. [4252][4294]Tutaj był kiedy ocean,|zamieszkany przez mikroorganizmy. [4297][4334]Wytworzyły skorupki, przechwytujšc|atmosferyczny dwutlenek węgla. [4336][4361]który rozpuszczał się w oceanie. [4367][4393]Te osady to skorupki [4395][4438]tych miliardów i|miliardów mikroorganizmów. [4492][4530]Dzięki nim węgiel opucił atmosferę [4532][4557]i mogły powstać inne formy życia. [4595][4629]Oto życie, które zmieniło atmosferę. [4645][4674]Życie rolinne, zasilane energiš słońca, [4676][4722]które ma moc zrywania wišzania chemicznego|w czšsteczkach wody i uwalniania tlenu. [4726][4760]Tlen wypełnił atmosferę. [4766][4809]Woda na Ziemi cyklicznie się odnawia. [4816][4841]Opady, parowanie, [4843][4863]chmury, deszcz, [4868][4893]ródła, rzeki, [4895][4931]morza, oceany, lodowce... [4933][4954]Obieg nigdy się nie zatrzymuje. [4956][4989]Zawsze jest tyle samo wody na Ziemi. [4991][5042]Wszystkie gatunki na|Ziemi pijš tę samš wodę. [5052][5082]Woda to zadziwiajšca substancja. [5084][5105]Jedna z najbardziej zmiennych. [5107][5132]Ma postać płynnš jako woda bieżšca, [5134][5179]gazowš jako para wodna,|lub stałš jako lód. [5207][5248]Na Syberii zamarzajšce|zimš powierzchnie jezior [5250][5292]zachowujš lady sił, którymi|działa zamarzajšca woda. [5294][5318]Lżejsze od wody kryształy lodu. [5320][5349]Tworzš barierę ochronnš przed zimnem, [5351][5378]pod którš może przetrwać życie. [5735][5767]Siły życia wpływajš na siebie. [5769][5789]Wszystko jest powišzane. [5791][5814]Nic nie jest samowystarczalne. [5816][5837]Woda i powierze nie mogš|istnieć bez siebie, [5839][5882]zjednoczone dla naszego życia na Ziemi. [5884][5909]Wymiana to podstawa. [6094][6146]Zieleń przebijšjšca się za chmurami|jest ródłem tlenu w powietrzu. [6149][6172]70% tego gazu, [6174][6203]bez którego nie mogš|działać nasze płuca, [6205][6247]pochodzi z glonów, które|żyjš na powierzchni oceanów. [6263][6292]Nasza Ziemia zachowuje równowagę, [6294][6320]w której każdy byt odgrywa swojš rolę [6322][6360]i żyje tylko dzięki innym bytom. [6363][6413]Delikatna, krucha harmonia,|którš tak łatwo zburzyć. [6488][6534]Tak więc korale narodziły się|ze zwišzku glonów i otwornic. [6539][6576]Rafy koralowe pokrywajš|mniej niż 1% dna oceanów, [6578][6635]ale zapewniajš schronienie tysišcom|gatunków ryb, mięczaków i glonów. [6637][6675]Zależy od nich równowaga każdego oceanu. [6783][6826]Czas Ziemi liczony|jest w miliardach lat. [6828][6875]Stworzenie drzew zajęło|ponad 4 miliardy lat. [6904][6944]Drzewa sš ukoronowaniem cišgu gatunków, [6946][6976]doskonała, żywa rzeba. [6978][6996]Drzewa opierajš się grawitacji. [6998][7056]Sš jedynie częciš|niepohamowanego wzrostu ku niebu. [7058][7109]Powoli wzrastajš do słońca,|które karmi ich licie. [7235][7273]Odziedziczyły po|mikroskopijnych sinicach [7275][7306]umiejętnoć pochłaniania|energii wietlnej. [7310][7339]Magazynujš jš i żyjš dzięki niej, [7341][7367]przemieniajš jš w drewno i licie, [7369][7409]które następnie rozłożš się na|mieszaninę wody, minerałów, [7411][7440]i materii organicznej. [7477][7490]I tak, [7492][7506]stopniowo, [7508][7528]tworzy się gleba. [7646][7687]Gleba roi się od nieustannej|aktywnoci mikroorganizmów, [7689][7732]żerujšcych, kopišcych,|spulchniajšcych i przetwarzajšcych. [7734][7787]Tworzš humus, żyznš warstwę, z|którš zwišzane jest życie na ziemi. [8001][8029]Cóż wiemy o życiu na Ziemi? [8031][8070]O ilu gatunkach mamy|pojęcie? O dziesištkach? [8072][8088]A może o tysišcach? [8090][8120]Co wiemy o ich wzajemnych powišzaniach? [8232][8256]Ziemia jest cudem. [8258][8281]Życie pozostaje tajemnicš. [8442][8483]Gromady zwierzšt, powišzanych|zwyczajami i obrzędami [8485][8516]które rodziły się przez pokolenia. [8708][8739]Niektóre z nich przystosowały|swojš naturę do pastwisk [8741][8767]a pastwiska dostosowały|się do ich natury. [8769][8788]Zyskujš obie strony. [8790][8834]Zwierzęta zaspokajajš głód|a drzewa mogš odrosnšć. [9245][9271]W wielkiej przygodzie życia na Ziemi [9273][9294]każdy gatunek odgrywa ważnš rolę, [9296][9326]każdy gatunek ma swoje miejsce. [9333][9363]Nic nie jest bez znaczenia czy zbędne. [9365][9395]Wszystko jest zrównoważone. [9524][9543]I teraz włanie Ty [9545][9572]homo sapiens, człowiek rozumny, [9574][9593]zaczynasz swojš historię. [9614][9652]Korzystasz z dziedzictwa 4 miliardów lat [9654][9673]pozostawionych w spadku przez Ziemię. [9748][9774]Masz zaledwie 200 000 lat, [9776][9807]ale zmieniłe oblicze wiata. [9825][9872]Pomimo swej niedoskonałoci|zawłaszczyłe każde siedlisko [9874][9922]i zdobyłe wielkie terytoria, jak|żaden inny gatunek przed tobš. [9981][10012]Po 180 000 lat tułaczki [10014][10038]i dzięki bardzo sprzyjajšcemu klimatowi [10040][10060]ludzie osiedlili się [10062][10093]Nie musieli dłużej polować, aby przeżyć [10095][10131]Wybrali życie w wilgotnym|rodowisku bogatym w ryby, [10133][10153]zwierzynę i dzikie roliny. [10155][10194]Ziemia, woda i życie połšczone ze sobš. [10492][10504]Nawet dzi [10506][10547]największa liczba ludzi żyje|na wybrzeżach kontynentów [10549][10576]lub nad brzegami rzek i jezior. [10735][10766]Na całej planecie, jeden|człowiek na czterech [10768][10808]żyje tak, jak żyli|ludzie 6 000 lat temu, [10810][10861]dzięki zasobom natury,|zbieranym o każdej porze roku. [10864][10903]To sposób na życie 1,5 miliarda ludzi, [10905][10953]to więcej niż wszystkie zamożne narody. [11569][11618]Ale życie jest krótkie|i wymaga ciężkiej pracy. [11620][11657]codzienne życie zależy|od kaprysów natury. [11664][11697]Edukacja to rzadki przywilej. [11702][11734]Dzieci sš tak długo częciš rodziny [11736][11759]jak długo dodatkowa para ršk [11761][11794]jest w stanie pomóc w utrzymaniu. [11901][11918]Istotš człowieczeństwa [11920][11950]jest poczucie własnej słaboci. [11966][12016]Fizycznš siłę, której|natura nam poskšpiła, [12018][12064]znajdujemy w zwierzętach, które|pomagajš nam odkrywać nowe terytoria. [12332][12369]Ale jak podbijać wiat o pustym brzuchu? [12411][12459]Odkrycie rolnictwa|zmieniło bieg historii. [12462][12493]Stało się to niecałe 10 000 lat temu. [12495][12535]Rolnictwo to nasza|pierwsza wielka rewolucja. [12612][12635]Dało nam pierwsze nadwyżki [12637][12666]i pozwoliło utworzyć|miasta i cywilizacje. [12738][12780]Zatarły się wspomnienia|tysięcy lat walki z głodem. [12782][12828]Dzięki zasiewom zwielokrotnilimy|swoje możliwoci [12830][12860]i nauczylimy się przystosowywać|do gleby i klimatu. [13041][13064]Jestemy jak inne gatunki na Ziemi. [13066][13110]Naszym podstawowym|zmartwieniem jest odżywianie. [13125][13147]Gdy gleba staje się mniej urodzajna [13149][13169]i zaczyna brakować wody [13171][13201]dokonujemy olbrzymiego|wysiłku, aby wycisnšć [13203][13234]z ziemi wszystko, co|potrzebne do przeżycia. [13452][13496]Ludzie przeobrażali krajobraz, cierpliwie i z|oddaniem, jak wymagała tego Ziemia [13498][13540]w najwiętszym z rytuałów,|powtarzanym znów i znów. [135...
SCORP1ON